Bốn tháng đầu năm, gần 370.000 lao động đã rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, tăng 20% so với cùng kỳ, theo Phó tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội VN Lê Hồng Sơn.
Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Xã hội ngày 8/5, ông Lê Hùng Sơn cho biết giai đoạn 2016-2022 hơn 4,84 triệu lao động rút BHXH một lần. Trong đó, 1,24 triệu người quay lại hệ thống (chiếm 27,7%), số còn lại vẫn nằm ngoài lưới an sinh. 55% người rút một lần là lao động nữ khi gánh nặng cơm áo đè lên vai họ và nhiều doanh nghiệp FDI tìm cách loại công nhân nữ ngoài 30 tuổi.
Ông Sơn đánh giá tình trạng rút BHXH một lần ngoài nguyên nhân kinh tế khó khăn còn do văn hóa, nếp sống, đặc trưng vùng miền. Theo thống kê, tỷ lệ rút ở đồng bằng sông Hồng khoảng 2,23% trong khi Đông Nam Bộ trên 5% và đồng bằng sông Cửu Long là 10,76%.
Lao động đến làm hồ sơ rút BHXH một lần tại Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức (TP HCM), tháng 4/2022. Ảnh: Đình Văn
Một số người có tâm lý e ngại trước thông tin sửa đổi quy định rút BHXH một lần, chỉ cho rút không quá 50% tổng thời gian đóng. Thời gian qua, lao động xếp hàng chờ rút ở Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức, Cần Giờ, Hóc Môn (TP HCM).
“Người lao động nhận thông tin không đầy đủ, truyền tai nhau dẫn đến tâm lý lo sợ chính sách thay đổi”, ông Sơn nói, cho biết khi xây dựng dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, các cơ quan “đã lật đi lật lại vấn đề, tính toán nhiều khía cạnh mới đề xuất bổ sung phương án này”. Khi chỉ giải quyết rút một lần không quá 50% tổng thời gian đóng, phần còn lại sẽ bảo lưu để sau này lao động hưởng chế độ, đảm bảo hài hòa giữa nhu cầu trước mắt và lợi ích lâu dài.
Bà Nguyễn Thị Như Ý, Chủ tịch Liên đoàn lao động tỉnh Đồng Nai, cũng cho rằng lao động đã nghe thông tin sắp thay đổi quy định hưởng BHXH một lần không toàn diện. Lo ảnh hưởng quyền lợi nên nhiều người chọn rút trước. Bề nghị các cơ quan tiếp tục tuyên truyền để người lao động thấy rõ thiệt hại khi rút bảo hiểm một lần.
Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đề nghị các cơ quan liên quan đánh giá tác động và có chính sách hỗ trợ, đảm bảo an ninh thu nhập cho lao động trong trường hợp cần thiết.
Việc siết hay nới điều kiện hưởng BHXH một lần mỗi lần sửa luật đều nhận nhiều ý kiến. Năm 2015, khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội (hiệu lực từ 1/1/2016), điều 60 quy định người lao động không được hưởng BHXH một lần sau nghỉ việc mà phải đợi đến tuổi nghỉ hưu. Trong thời gian chấm dứt hợp đồng, lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp, tư vấn việc làm và cộng dồn số năm đóng nếu người đó tiếp tục đi làm trong doanh nghiệp có đóng BHXH bắt buộc. Quy định đã khiến nhiều công nhân phản ứng, ngừng việc tập thể.
Quốc hội sau đó sửa đổi quy định theo hướng để người lao động tự chọn hưởng BHXH một lần, hoặc bảo lưu để đóng tiếp nếu có điều kiện.
Đến hết năm 2022, cả nước có hơn 17 triệu người tham gia BHXH, độ bao phủ mới đạt 38% lực lượng lao động trong độ tuổi và còn khoảng 28,4 triệu người chưa vào hệ thống.
Hồng Chiêu
