Gạo ST25 ngon nhất thế giới nhờ phẩm chất ‘không giống ai’

Kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết, ST25 hoàn toàn khác biệt với tất cả các loại gạo khác. Hạt gạo chỉ đậm đà và giàu khoáng chất khi được trồng ở vùng ven biển.

Tại “Tuần lễ Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số” do UBND TP Cần Thơ tổ chức ngày 9/12, những chia sẻ của kỹ sư Hồ Quang Cua về hành trình lai tạo giống lúa ST25 thu hút sự quan tâm của nhiều đại biểu.

Ông Cua bộc bạch, hơn 100 năm trước, gạo Việt Nam từng nổi tiếng ở thị trường Châu Âu. Tại đất Tây Đô cũng xuất hiện nhiều loại gạo ngon như Châu Hạng Vỏ, trắng tép… nức tiếng một thời. Tuy nhiên khi cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật về giống diễn ra, đã loại trừ những giống này ra khỏi địa bàn sản xuất của bà con nông dân.

Kỹ sư Hồ Quang Cua chia sẻ về hành trình lai tạo giống lúa ST25. Ảnh: Kim Anh.

Giai đoạn đầu, nhóm nghiên cứu giống lúa ST25 do ông cùng các cộng sự lập nên chỉ đơn giản làm với tâm thế “chơi cho vui”, chưa kỳ vọng nhiều. Nhưng khi bắt tay vào thực hiện, học hỏi dần lên, nhóm nhận thấy phải chuẩn hóa những công việc của mình. Giống lúa bắt buộc phải được cải tiến, rút ngắn thời gian sinh trưởng và đảm bảo không bị ảnh hưởng bởi quang kỳ, tức có thể trồng được quanh năm và cho năng suất cao.

Sự ủng hộ của lãnh đạo địa phương, sự mạnh dạn ứng dụng của bà con nông dân cùng nhu cầu tiêu thụ gạo thơm trong nước đã thôi thúc ông cùng cộng sự có thêm nhiều ý tưởng lai tạo ra ra giống lúa ST25.

Năm 1980, kỹ sư Hồ Quang Cua bắt đầu sưu tập các giống lúa thơm mang về trồng thử nghiệm. Đến cuối thập niên 1990, khi phân tích phẩm chất giống lúa ST3 từ một đề tài do ông đứng tên ở Sở Khoa học và Công nghệ Sóc Trăng, ông nhận thấy ST3 tiệm cận với gạo Khao Dak Mali của Thái Lan cả về chỉ số hình học, lý, hóa tính cũng như phẩm chất cơm, gạo.

Đến năm 2001, thời điểm ST3 thành công cũng là lúc ông Cua tìm ra được giống gốc của ST3 là VDD20 (hạt ngắn) được lai xa từ giống lúa thơm với hai giống lúa thơm bản địa hạt ngắn của Đài Loan. Từ nền tảng này, nhóm nghiên cứu tiếp tục tổ chức lai tạo lúa thơm ở ĐBSCL với giống lúa Tám Tiến Vua ở miền Bắc. Trải qua 2 năm lai tạo và 5,5 năm chọn thuần với 11 vụ, ST25 được gửi đi khảo nghiệm quốc gia và hoàn thành vào năm 2018.

ST25 cho gạo ngon, vị đậm đà và nhiều khoáng chất khi được trồng ở vùng ven biển hoặc khu vực luân canh lúa - tôm. Ảnh: Kim Anh.

Nhờ vậy, gạo ST25 mang phẩm chất “không giống ai”. Kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết, ST25 hoàn toàn khác biệt với tất cả các loại gạo khác. Hạt gạo chỉ đậm đà và giàu khoáng chất khi được trồng ở vùng ven biển.

Ở góc độ khoa học, ông Cua đánh giá ST25 hội tụ đủ các yếu tố để xác định chất ngon của hạt gạo cũng như vị giác của người tiêu dùng.

“Cách đây 5 năm, một tiến sĩ về di truyền của Thái Lan có hỏi tôi nhờ đâu mấy ông thắng chúng tôi?. Tôi giải thích là do yếu tố làm cho hạt gạo ngon hoàn toàn mới, không giống với những gạo nổi tiếng nhất trên thế giới đã từng đoạt giải”, kỹ sư Hồ Quang Cua kể lại.

Một ưu điểm khác, do tổ hợp lai của ST25 rất phức tạp nên nhóm nghiên cứu chọn ra được nhiều dòng có khả năng thích nghi tốt, có thể trồng từ Nam ra Bắc, từ vùng ven biển đến đồng bằng và cả cao nguyên.

Đặc biệt, hiện giống lúa thơm ST25 đang “trấn giữ” mặt trận biến đổi khí hậu của Việt Nam, nhất là vùng lúa - tôm. Tại những vùng mặn - nơi đang nuôi tôm sú, chỉ cần có lượng nước ngọt trong mùa mưa đủ sử dụng trong 90 ngày cũng có thể trồng được lúa ST25. Từ đó tạo nhận thức mới cho nông dân về biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính.

Ba lần đoạt giải Nhất tại cuộc thi "Gạo ngon nhất thế giới", gạo ST25 ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn. Ảnh: Kim Anh.

Theo ông Cua, nếu trồng lúa ST25 ở vùng lúa - tôm, hiệu quả giảm phát thải sẽ cao vượt trội so với trồng ở vùng chuyên lúa do sau mỗi vụ tôm, ruộng rút khô nước để rửa mặn, hứng nước mưa, quá trình này giúp giảm phát thải cao. Hơn nữa, để phục vụ cơ giới hóa, ruộng phải rút khô 3 lần, từ đó hiệu quả giảm chi phí càng tăng lên gấp bội.

Xét về năng suất, ông Cua tính toán, năng suất lúa tươi ST25 ở vùng lúa - tôm trung bình gần 7 tấn/ha, thuộc nhóm cao nhất hiện nay. Hiện giá lúa ST25 cao hơn khoảng 3.000 đồng/kg so với các giống lúa khác ở địa phương, tạo thu nhập đáng kể cho nông dân.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/gao-st25-ngon-nhat-the-gioi-nho-pham-chat-khong-giong-ai-d788624.html