Con người khi bước ra khỏi hang động có nỗi sợ đến từ 3 thế lực: con sư tử, hoặc hổ trên mặt đất, con rắn hoặc thủy quái, bò sát hung dữ dưới nước, con đại bàng lớn và các loài chim ăn thịt hung dữ trên trời. Đó là những đối thủ đáng gờm, nhanh nhẹn, mạnh mẽ, nanh vuốt sắc nhọn, bất cứ lúc nào cũng có thể ăn thịt con người. Dần dần, người ta tổng hợp cả 3 loài đó vào một hình tượng chung, gọi là con rồng.
Con rồng có đầu sư tử, mình rắn, vẩy cá, sừng hươu, rồng phương Tây thì có cánh, rồng phương Đông không có cánh, nhưng bay lượn trong mây, phun nước, làm mưa. Con ngựa kết hợp với con sư tử và cá thành con long mã, hay con kỳ lân, mình ngựa, nhưng đầu sư tử, thân có vẩy. Các khái niệm có lẽ cũng xuất phát từ âm đọc đầu tiên: dragon (Anh), lủng/ long (Trung Quốc), rồng (Việt)… tương tự có một nguồn âm tiết.
Người ta cho rằng hình tượng chạm khắc rồng sớm nhất trong khảo cổ học thời kỳ đồ đá mới ở Trung Quốc, khoảng 5.000 năm TCN và văn bản nhắc đến rồng sớm nhất trong trước tác của Khổng Tử khoảng 2.000 năm TCN. Rồng ở Việt Nam xuất hiện trên các di tích thời Lý (năm 1010 – 1225), và phổ biến trong suốt một ngàn năm phong kiến tự chủ. Nhưng dấu tích liên quan đến rồng cũng thấy trên chạm khắc đồ đồng Đông Sơn, cách đây 2.500 năm. Con rồng phương Tây xuất hiện nhiều vào thời Trung cổ, từ khoảng thế kỷ 7 – 14. Trong Ấn Độ giáo, Makara – thủy quái, cũng được coi là một loại rồng, nó rất phổ biến trong nghệ thuật Champa.
Cũng theo khảo cứu của Robert Beer, con rồng điển hình được cho là có 3 phần và 9 hình tướng. 3 phần là đầu đến chân trước, chân trước đến thắt lưng và thắt lưng đến đuôi. 9 hình tướng (đặc điểm) là: đầu giống lạc đà, sừng như sừng hươu, mắt như quỷ, thỏ hoặc tôm; cổ như rắn, vảy như cá; cái bụng giống như con ếch hay con sò khổng lồ; tai giống như con bò; chân trước và bàn chân như hổ; móng vuốt như đại bàng.
Dọc theo lưng của nó là dãy 81 vảy giống như ngọn lửa và các tấm lưng nhọn mọc ra từ hàm, cằm, đầu gối và đuôi. Bộ râu giống cá chép kéo dài từ môi trên rồng, bờm cuộn tròn và bồng bềnh giống như bờm ngựa. Cặp mắt rồng hoang dại nhìn chằm chằm, lông mày nhướng lên. Răng của nó sắc nhọn, lưỡi dài và xoắn. Từ 2 chân trước phát ra ngọn lửa tia chớp khi rồng uốn khúc trong đám mây cuồn cuộn, cả 4 chân ôm chặt những viên ngọc quý.
