ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ - ພື້ນຖານເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ

ໂລກ ຍັງບໍ່ທັນບັນລຸຄວາມສະເຫມີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍເຖິງວ່າຈະມີຄວາມພະຍາຍາມທົ່ວໂລກ.

ນັ້ນແມ່ນຄວາມເປັນຈິງທີ່ໜ້າວິຕົກກັງວົນໃນການປະຕິບັດວາລະ 2030 ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ (ສປຊ) ທີ່ໄດ້ກ່າວໃນບົດລາຍງານທີ່ມີຫົວຂໍ້ວ່າ “ຄວາມຄືບໜ້າກ່ຽວກັບເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ: ລັດເພດຍິງໃນປີ 2023” ເມື່ອເດືອນກັນຍາຜ່ານມາ.

ບົດລາຍງານໄດ້ຕີລາຄາຄວາມຄືບໜ້າຂອງແມ່ຍິງໃນການບັນລຸ 17 ເປົ້າໝາຍຂອງສະຫະປະຊາຊາດໃນປີ 2030, ໂດຍກວມເອົາບັນຫາຕ່າງໆນັບແຕ່ການລົບລ້າງຄວາມທຸກຍາກແລະ ການສຶກສາ ຈົນເຖິງການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ ແລະສິດທິມະນຸດ. ແນວໃດກໍດີ, ມັນໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນຊ່ອງຫວ່າງລະຫວ່າງຍິງຊາຍ ແລະ ຄວາມມຸ່ງໝັ້ນໃນທົ່ວໂລກຕໍ່ຄວາມສະເໝີພາບຂອງແມ່ຍິງ.

In today’s diverse and unpredictable world, the path to achieve the gender equality goal is more difficult than ever. (Photo: Getty Images)

ໃນໂລກທຸກມື້ນີ້ທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍແລະບໍ່ສາມາດຄາດຄະເນໄດ້, ເສັ້ນທາງເພື່ອບັນລຸຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດແມ່ນຫຍຸ້ງຍາກກວ່າທຸກຢ່າງ. (ທີ່ມາ: Getty Images)

ເສັ້ນທາງທີ່ຫຍຸ້ງຍາກ

ໃນເຄິ່ງໜຶ່ງຂອງການເດີນທາງຮອດປີ 2030, ບັນດາສະມາຊິກສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ທຳຄວາມພະຍາຍາມຢ່າງຕັ້ງໜ້າເພື່ອບັນລຸ 17 ເປົ້າໝາຍພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (SDGs), ໃນນັ້ນມີການຮັບປະກັນຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ. ແນວໃດກໍດີ, ໃນໂລກທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ບໍ່ສາມາດຄາດຄະເນໄດ້ຄືທຸກວັນນີ້, ເສັ້ນທາງກ້າວໄປສູ່ຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດແມ່ນຫຍຸ້ງຍາກກວ່າທຸກຢ່າງ.

ໃນເປົ້າໝາຍທີ່ສຳຄັນໃນການລົບລ້າງຄວາມທຸກຍາກ, ບົດລາຍງານກ່າວວ່າ 1 ໃນ 10 ແມ່ຍິງຈະມີລາຍຮັບຕ່ຳກ່ວາ 2,15 ໂດລາຕໍ່ມື້. ຖ້າທ່າອ່ຽງນີ້ຍັງສືບຕໍ່, 8% ຂອງປະຊາກອນເພດຍິງຂອງໂລກ (ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຢູ່ໃນເຂດອະນຸພາກພື້ນຊາຮາຣາອາຟຣິກາ) ຈະດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນຄວາມທຸກຍາກທີ່ສຸດໃນປີ 2030. ນອກຈາກນັ້ນ, ເຖິງແມ່ນວ່າການເຂົ້າເຖິງການສຶກສາໂດຍທົ່ວໄປຈະເພີ່ມຂຶ້ນສໍາລັບເດັກຍິງແລະເດັກຊາຍ, ບົດລາຍງານຂອງສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ເນັ້ນຫນັກວ່າເດັກຍິງຫຼາຍລ້ານຄົນບໍ່ເຄີຍໄດ້ເຂົ້າໂຮງຮຽນຫຼືສໍາເລັດການສຶກສາຂອງເຂົາເຈົ້າ. ນີ້ຫມາຍຄວາມວ່າປະມານ 110 ລ້ານຄົນຈະອອກຈາກໂຮງຮຽນໃນປີ 2030. ກ່ຽວກັບເປົ້າຫມາຍຂອງການເຮັດວຽກທີ່ເຫມາະສົມ, ບົດລາຍງານສັງເກດເຫັນວ່າມີພຽງແຕ່ປະມານ 2/3 ຂອງແມ່ຍິງອາຍຸ 25-54 ປີທີ່ຈະເຂົ້າຮ່ວມໃນກໍາລັງແຮງງານໃນປີ 2022, ເມື່ອທຽບກັບ 90.6% ຂອງຜູ້ຊາຍ.

ໂດຍສະເພາະ, ການຂັດແຍ້ງທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນເຮັດໃຫ້ໂລກປະເຊີນກັບ "ຄວາມຫນ້າຕົກໃຈ" ແມ່ຍິງແລະເດັກຍິງ 614 ລ້ານຄົນທີ່ອາໃສຢູ່ໃນເຂດທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກຄວາມຂັດແຍ້ງໃນປີ 2022, ສູງກວ່າ 50% ໃນປີ 2017. ນອກຈາກນັ້ນ, ເງິນທຶນສໍາລັບໂຄງການສົ່ງເສີມຄວາມສະເຫມີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍແລະການສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງຂອງແມ່ຍິງແມ່ນ "ແຈກຢາຍບໍ່ພຽງພໍ, ບໍ່ໄດ້ວາງແຜນແລະບໍ່ສອດຄ່ອງໃນທົ່ວປະເທດ".

ບົດລາຍງານຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດຍັງຊີ້ໃຫ້ເຫັນຄວາມເປັນຈິງທີ່ໂສກເສົ້າທີ່ໂລກຈະຕ້ອງລົງທຶນຕື່ມອີກ 360 ຕື້ USD ໃນແຕ່ລະປີເພື່ອບັນລຸຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ແລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ແກ່ແມ່ຍິງພາຍໃນປີ 2030. ດັ່ງນັ້ນ, ເປົ້າໝາຍ SDG ຂອງຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍຈຶ່ງນັບມື້ນັບຫ່າງໄກ!

ປະເຊີນຫນ້າກັບຮູບພາບ "ສີຂີ້ເຖົ່າ", ຜູ້ຊ່ວຍເລຂາທິການໃຫຍ່ Maria-Francesca Spatolisano ກ່າວໃນຖະແຫຼງການວ່າຄວາມສະເຫມີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍກາຍເປັນ "ເປົ້າຫມາຍທີ່ຫ່າງໄກຫຼາຍຂື້ນ". ນາງໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນເຖິງອຸປະສັກສໍາລັບແມ່ຍິງແລະເດັກຍິງທີ່ອາໃສຢູ່ໃນປະເທດທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກຂໍ້ຂັດແຍ່ງ, ຜົນກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດແລະ "ການປະຕິເສດຄວາມສະເຫມີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍແລະການລົງທຶນຫນ້ອຍ". ຍ້ອນບັນຫາຮ້າຍແຮງ, ສະພາ ເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ ສປຊ (ECOSOC) ເຕືອນວ່າ ການສືບຕໍ່ບໍ່ໃຫ້ບຸລິມະສິດບັນລຸຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ຈະເຫັນວ່າ 17 ເປົ້າໝາຍຂອງ ສປຊ ຍັງຄົງຢູ່ໃນເອກະສານເກັບມ້ຽນ.

Các đại biểu tham dự đối thoại chính sách 'Bình đẳng giới trong chuyển đổi số ở Việt Nam: Cơ hội và thách thức'. (Nguồn: UN Women)

ບັນດາຜູ້ແທນເຂົ້າຮ່ວມການສົນທະນານະໂຍບາຍ “ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍໃນການຫັນເປັນດີຈີຕອນຢູ່ຫວຽດນາມ: ກາລະໂອກາດ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍ” ຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ ໃນເດືອນ 3/2023. (ແຫຼ່ງຂ່າວ: UN Women)

ກ້າວໄປໜ້າຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຂອງຫວຽດນາມ

ໃນຖານະເປັນປະເທດສະມາຊິກສະຫະປະຊາຊາດ, ຫວຽດນາມໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຢ່າງແຮງຕໍ່ 17 SDGs. ຕ້ອງຮັບຮູ້ວ່າ, ໃນສະພາບການສາກົນປະຈຸບັນ, ຫວຽດນາມ ປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຢ່າງໃນການຜັນຂະຫຍາຍບັນດາເນື້ອໃນປະຕິບັດຕົວຈິງ, ໃນນັ້ນມີການຊຸກຍູ້ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ດ້ວຍຄວາມຕັດສິນໃຈ ແລະ ຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມສູງ, ຫວຽດນາມ ພວມຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກເທື່ອລະກ້າວ, ຕັ້ງໜ້າຜັນຂະຫຍາຍບັນດານະໂຍບາຍ ແລະ ການປະຕິບັດຢ່າງຕັ້ງໜ້າ, ເລັ່ງລັດ “ເຖິງເສັ້ນໄຊ”. ປະຈຸບັນ, ຫວຽດນາມ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດປະຕິບັດສຳເລັດ SDGs ກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ, ຍົກສູງຖານະຂອງແມ່ຍິງ ແລະ ພວມມານະພະຍາຍາມປະຕິບັດວາລະການພັດທະນາແບບຍືນຍົງປີ 2030, ໃນນັ້ນມີບັນດາຈຸດໝາຍຊຸກຍູ້ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ ແລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ແກ່ແມ່ຍິງ ແລະ ເດັກຍິງ.

ໃນດ້ານນະໂຍບາຍ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ອອກ ແລະ ມານະພະຍາຍາມປະຕິບັດນະໂຍບາຍ, ວິທີແກ້ໄຂເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ໃນຂົງເຂດສະເພາະຄື: ແຜນປະຕິບັດງານແຫ່ງຊາດເພື່ອຄວາມກ້າວໜ້າຂອງແມ່ຍິງ 2020, ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ໄລຍະ 2011-2020, ແຜນງານແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ໄລຍະ 2011-2015, ໂຄງການ ແລະ ແຜນງານກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ, ໂຄງການ ແລະ ການສື່ສານ. ຫວ່າງມໍ່ໆມານີ້, ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດໄລຍະ 2021-2030.

ບໍ່ພຽງແຕ່ປະຕິບັດບັນດາມາດຕະການແກ້ໄຂພາຍໃນປະເທດເທົ່ານັ້ນ, ຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍ່ມານະພະຍາຍາມຮ່ວມມືສາກົນເພື່ອຊຸກຍູ້ຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດ. ໃນຫຼາຍຕຳແໜ່ງເຊັ່ນ: ປະທານອາຊຽນ 2020, ສະມາຊິກບໍ່ປະຈຳສະພາຄວາມໝັ້ນຄົງສະຫະປະຊາຊາດອາຍຸການ 2020-2021, ປະທານສະພາລະຫວ່າງຊາດອາຊຽນຄັ້ງທີ 41, ສະມາຊິກສະພາສິດທິມະນຸດ ສປຊ ອາຍຸການ 2023-2025, ຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍ່ມຸ່ງໄປເຖິງການສົມທົບກັນ ແລະ ຜັນຂະຫຍາຍບັນດາຂໍ້ລິເລີ່ມສຳຄັນຂອງແມ່ຍິງ. ການສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງ.

ປະຈຸບັນຮູບພາບກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບທາງເພດຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຢ່າງຈະແຈ້ງໃນທິດທາງດີ. ໃນດ້ານເສດຖະກິດ, ແມ່ຍິງຫວຽດນາມ ນັບມື້ນັບຢືນຢັນທີ່ຕັ້ງ ແລະ ບົດບາດ, ມີໂອກາດນຳມາເຊິ່ງລາຍຮັບສູງກວ່າ. ສິ່ງນັ້ນໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງຕັ້ງໜ້າເຂົ້າໃນການຊ່ວຍເຫຼືອຫວຽດນາມ ຮັກສາລະດັບເຕີບໂຕເສດຖະກິດທີ່ສູງໃນທົດສະວັດຜ່ານມາ.

ໃນຂົງເຂດການເມືອງ, ຕາມການຕີລາຄາຂອງສະຫະປະຊາຊາດແລ້ວ, ຫວຽດນາມ ແມ່ນຈຸດພົ້ນເດັ່ນໃນການປະຕິບັດບັນດາຈຸດໝາຍພັດທະນາສະຫັດສະວັດກ່ຽວກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ. ພາຍຫຼັງກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຂອງພັກທຸກຂັ້ນ ແລະ ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ 13 ຂອງພັກ, ພະນັກງານເພດຍິງເຂົ້າຮ່ວມຄະນະພັກທຸກຂັ້ນນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນທັງດ້ານປະລິມານ ແລະ ຄຸນນະພາບ. ປະຈຸບັນ, ອັດຕາສະເລ່ຍທົ່ວປະເທດຂອງສະມາຊິກພັກເພດຍິງຂອງຄະນະບໍລິຫານງານພັກແຂວງແມ່ນ 16%; 61/63 ແຂວງ, ນະຄອນມີພະນັກງານຍິງໃນຄະນະປະຈຳ. ໃນສະພາແຫ່ງຊາດ, ຈຳນວນຜູ້ແທນເພດຍິງສະໄໝທີ 15 ແມ່ນ 30,26%, ເພີ່ມຂຶ້ນ 3,54% ເມື່ອທຽບໃສ່ກັບສະໄໝທີ 14 (26,72%). ຜົນການເລືອກຕັ້ງສະມາຊິກສະພາປະຊາຊົນທຸກຂັ້ນ ໄລຍະ 2021-2026 ຍັງບັນທຶກການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງຜູ້ແທນເພດຍິງ, ໃນນັ້ນ ອັດຕາຜູ້ແທນເພດຍິງຢູ່ສະພາປະຊາຊົນແຂວງບັນລຸ 29% (ທຽບກັບ 26,5% ໃນສະໄໝກ່ອນ).

ໃນດ້ານການສຶກສາ, ອັດຕາການເຂົ້າຮຽນຂອງເດັກຊາຍ ແລະ ເດັກຍິງໃນໂຮງຮຽນປະຖົມ ແລະ ມັດທະຍົມແມ່ນສູງ ແລະ ດຸ່ນດ່ຽງ. ໃນດ້ານການດູແລສຸຂະພາບ, ອາຍຸຍືນຂອງປະຊາຊົນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ, ການເຂົ້າເຖິງການບໍລິການດ້ານສຸຂະພາບກໍ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງ. ໝາກຜົນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມມານະພະຍາຍາມໃນການປະຕິບັດຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍຢູ່ ຫວຽດນາມ ແລະ ເປັນພື້ນຖານອັນໜັກແໜ້ນເພື່ອໃຫ້ທຸກຂັ້ນ, ຂະແໜງການສືບຕໍ່ຮັກສາ ແລະ ຊຸກຍູ້ການປະຕິບັດບັນດາເປົ້າໝາຍຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍແຫ່ງຊາດໃນໄລຍະຈະມາເຖິງ.

ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ອີງຕາມການທົບທວນແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງໃນປີ 2023, ຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດບາງຢ່າງໃນການສົ່ງເສີມຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍ ເຊັ່ນ: ຄວາມບໍ່ສົມດຸນລະຫວ່າງຍິງ-ຊາຍໃນເວລາເກີດແມ່ນຍັງສູງຫຼາຍ ແລະ ມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນໂດຍອັດຕາສ່ວນເພດເມື່ອເກີດໃນປີ 2022 ເປັນເດັກຊາຍ 111.5 ຄົນ/ຍິງ 100 ຄົນ; ອັດຕາການແຕ່ງງານໄວແລະການເກີດລູກໄວແມ່ນຂ້ອນຂ້າງສູງໃນບັນດາແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ; ຄວາມຮຸນແຮງຕໍ່ແມ່ຍິງ ແລະເດັກນ້ອຍຍັງມີຢູ່. ເຖິງວ່າຈະມີການປັບປຸງ, ແມ່ຍິງຍັງຕ້ອງຖືເອົາວຽກງານດູແລທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງຕົ້ນຕໍສໍາລັບຄອບຄົວ, ໃນຂະນະທີ່ພື້ນຖານໂຄງລ່າງໃນການດູແລເດັກນ້ອຍ, ຄົນປ່ວຍ, ຄົນພິການແລະຜູ້ສູງອາຍຸຍັງຈໍາກັດ, ເຊິ່ງມີຜົນກະທົບທີ່ແນ່ນອນຕໍ່ຄວາມສາມາດຂອງແມ່ຍິງໃນການເຂົ້າຮ່ວມຕະຫຼາດແຮງງານ ... ນອກຈາກນັ້ນ, ຂໍ້ມູນການຕິດຕາມແລະປະເມີນຜົນການປະຕິບັດຄວາມສະເຫມີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍຍັງຈໍາກັດ.

ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີຄວາມມານະພະຍາຍາມຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງໃນການຊຸກຍູ້ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ, ແຕ່ຍັງຄົງມີຫຼາຍສິ່ງທີ່ຕ້ອງເຮັດເພື່ອບັນລຸໄດ້ 17 SDGs, ແຕ່ລະຂໍ້ປະກອບດ້ວຍຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ. ໃນຖານະເປັນສະມາຊິກທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງ ສປຊ, ຫວຽດນາມ ຈະບໍ່ທໍ້ຖອຍກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນປັດຈຸບັນ, ຮ່ວມມືກັບປະຊາຄົມສາກົນ ເພື່ອຮັບປະກັນບໍ່ໃຫ້ໃຜຖືກປະຖິ້ມ.

ເດືອນກັນຍາປີ 2015, ກອງປະຊຸມສະມັດຊາໃຫຍ່ອົງການສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ຮັບຮອງເອົາວາລະການພັດທະນາແບບຍືນຍົງເພື່ອຢຸດຕິຄວາມທຸກຍາກ, ປົກປັກຮັກສາໂລກແລະຮັບປະກັນຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຂອງທຸກຄົນ. ດ້ວຍ 17 ເປົ້າໝາຍສະເພາະໃນປີ 2030, ມັນໄດ້ກາຍມາເປັນມາດຖານມາດຕະຖານອັນທຳອິດທີ່ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບໃນທົ່ວໂລກເພື່ອໂລກທີ່ດີຂຶ້ນ.

ທີ່ມາ