ບາງສິ່ງບາງຢ່າງກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງ semantic ໃນວິທີການເວົ້າຂອງຊາວພາກໃຕ້

ໃນບົດຄວາມນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຂໍຍົກອອກມາໃຫ້ຜູ້ອ່ານກ່ຽວກັບບາງສິ່ງທີ່ໜ້າສົນໃຈໃນພາສາຊາວພາກໃຕ້, ແມ່ນຫົວເລື່ອງໜຶ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວຢູ່ໜັງສືພິມ ແຄ໋ງຮ່ວາ ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ໃນບົດຂຽນ “ບາງວິທີການເວົ້າຂອງຊາວພາກໃຕ້”. ທີ່ນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຢາກເວົ້າກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງ semantic ຂອງຄໍາສັບຕ່າງໆແລະສຽງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບແມ່ນ້ໍາ.

Báo Cần Thơ•02/11/2025

ຄຳປາໄສຂອງຊາວຫວຽດນາມພາກໃຕ້ແມ່ນບັນດາຄວາມສຳຄັນຂອງແມ່ນ້ຳ. ຮູບພາບ: DUY KHOI

ຍ້ອນເຫດຜົນຫຼາຍຢ່າງ, ໂດຍສະເພາະຈາກລັກສະນະທາງພູມສາດ, ບາງຄຳສັບ ແລະ ສຽງເວົ້າໃນຊີວິດປະຈຳວັນໄດ້ຖືກສ້າງຂື້ນໃໝ່ໂດຍຊາວພາກໃຕ້, ເສີມຂະຫຍາຍຄຳສັບຂອງເຂົາເຈົ້າບົນພື້ນຖານພູມສັນຖານທົ່ວໄປ: ຢູ່ທົ່ວທຸກແຫ່ງແມ່ນແມ່ນ້ຳ ແລະ ນ້ຳທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານ. ເນື່ອງຈາກວ່າຊີວິດປະຈໍາວັນ, ການເດີນທາງ, ແລະວິທີການດໍາເນີນຊີວິດແມ່ນມີຄວາມກ່ຽວຂ້ອງຢ່າງໃກ້ຊິດກັບແມ່ນ້ໍາແລະນ້ໍາ, ຊາວພາກໃຕ້ມີວິທີການທີ່ອຸດົມສົມບູນຫຼາຍໃນການນໍາໃຊ້ຄໍາທີ່ສົມທຽບແລະປຽບທຽບ.

ດ້ວຍຄຳວ່າ "ຈຽງ" - ນິເວດວິທະຍາແມ່ນ "ແມ່ນ້ຳ" - ຄົນບູຮານເວົ້າວ່າ "ກວ່ຽນ" ໝາຍເຖິງການຕີຖີບດ້ວຍພາຫະນະທາງນ້ຳຂອງຄົນອື່ນ (ເຮືອ, ເຮືອແຄວ້ນ), ປະຈຸບັນໂດຍທົ່ວໄປມັນໝາຍເຖິງການຂີ່ລົດຍົນ (ພາຫະນະທາງບົກ). ບາງຄັ້ງການຍ່າງນຳຄົນຍ່າງໄປນຳແມ່ນຍັງເວົ້າຕະຫຼົກວ່າ "co giang". ໂດຍສະເພາະ, ຜູ້ຄົນຍັງເວົ້າວ່າ "qua giang" (ຂ້າມແມ່ນ້ໍາ), ຕົວຢ່າງໃນເພງເກົ່າ: "ໃບຫນຶ່ງ / ຂໍໃຫ້ແມ່ຂອງເຈົ້າຮູ້ / ສອງຄັ້ງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ນັດພົບ / ເດັກໂງ່ໄດ້ຕິດຕາມເຮືອຂ້າມຟາກ / ໂຊກດີທີ່ພວກເຮົາຢູ່ໃນຮ້ານອາຫານຫຼືບ້ານດຽວກັນ / ແລ້ວເລື່ອງຄວາມຮັກຂອງພວກເຮົາຈະຄືກັນ, ເຖິງແມ່ນວ່າຄໍາແລະຫີນ".

ນອກນັ້ນ, ກ່ອນໜ້ານີ້ “ຈຽງໂຮ່” ຖືກໃຊ້ເພື່ອກ່າວເຖິງຜູ້ທີ່ອາໄສຢູ່ທີ່ນີ້ ແລະ ຢູ່ທີ່ນັ້ນຢ່າງເສລີ ແລະ ເສລີຄື “ຈຽງໂຮ່”. ຕໍ່ມາກໍມີຄວາມເຂົ້າໃຈໝາຍເຖິງຄົນທີ່ດຳລົງຊີວິດດ້ວຍການຄ້າຂາຍຢູ່ແມ່ນ້ຳຄື: “ເພງຈ່າງໂຂງ”; ແຕ່ຄ່ອຍໆ, ປະຊາຊົນຍັງໃຊ້ "ຈຽງໂຮ" ເປັນຄໍາທີ່ໃຊ້ໃນຄໍາສັບຕ່າງໆ, ເຊິ່ງຫມາຍເຖິງຄົນບໍ່ດີທີ່ອາໄສຢູ່ໃນຂອບເຂດຂອງສັງຄົມ.

ຢູ່ພາກໃຕ້, ຄຳເວົ້າກ່ຽວກັບ “ນ້ຳ” ຫຼື “ນ້ຳ” ປະກົດມີຫຼາຍຊື່ຄື Cai Nuoc, Nuoc Trong, Nuoc Duc, Dau Nuoc, Binh Thuy, Tien Thuy, Hoa Thuy, Tan Thuy, An Thuy, Thai Thuy, Thuy Thuan… ຖ້າມີແມ່ນ້ຳ ແລະ ນ້ຳຕ້ອງມີທ່າກຳປັ່ນຂຶ້ນໄປ ແມ່ນນ້ຳເບັນ, ນ້ຳເບັນ, ເງະເຍີນ ແມ່ນຢູ່ທາງໃຕ້ຫຼາຍຄຳ. ການນໍາໃຊ້ metaphorical. “ຕອຍນູກ”, “ໂຕຍເບີ” ໝາຍເຖິງທີ່ສຸດ, ມາຮອດປັດຈຸບັນ; "ເລນນູກ" ຫມາຍເຖິງວັດຖຸແຂງທີ່ຂັດແລ້ວ, "ຊວ່ງນູກ" ຫມາຍເຖິງຄົນທີ່ "ຢູ່ເທິງ" ທັນທີທັນໃດສູນເສຍພະລັງງານແລະຕ້ອງອ່ອນລົງ, " duoc nuoc" ຫມາຍຄວາມວ່າໃຊ້ເວລາປະໂຫຍດຈາກເວລາທີ່ຜູ້ອື່ນກໍາລັງຈະເຮັດຫຼາຍກວ່ານັ້ນ. "Giving nuoc" ໝາຍເຖິງການຊຸກຍູ້ໃຫ້ຄົນຕື່ນເຕັ້ນ...

ເປັດແລ່ນຢູ່ໃນທົ່ງນາ. ຮູບພາບ: DUY KHOI

ສິ່ງທີ່ໜ້າສົນໃຈກວ່ານັ້ນ, ອາຫານທີ່ “ມີສ່ວນປະກອບ ແລະ ນ້ຳ” ເຊັ່ນ ນ້ຳປາແດກ, ແກງໜໍ່ໄມ້ ຫຼື ບໍ່ກິນ… ແມ່ນຖືກຈັດໃສ່ໃນ “ໝໍ້ຮ້ອນ” ຮູບຊົງຄ້າຍຄືໂຖໃຫຍ່, ໂດຍມີບ່ອນຢູ່ກາງເຕົາຖ່ານເພື່ອບໍ່ໃຫ້ຈານຮ້ອນ ແລະ ສະຖານທີ່ທີ່ຖ່ານຫີນລອຍຂຶ້ນດ້ວຍນ້ຳອ້ອມໆ ເບິ່ງຄືວ່າເກາະຢູ່ເທິງແມ່ນ້ຳຂອງ, ສະນັ້ນ ຊາວພາກໃຕ້ຈຶ່ງຕັ້ງຊື່ອາຫານວ່າ ເກາະໝໍ້ຮ້ອນ. ໃນທິດທາງນັ້ນ, ພວກເຮົາເຫັນຄໍາສັບແລະສຽງນັບບໍ່ຖ້ວນທີ່ຖືກນໍາໃຊ້ໂດຍທົ່ວໄປໂດຍປະຊາຊົນທີ່ມີຕົ້ນກໍາເນີດມາຈາກຊີວິດທີ່ຫມຸນຮອບແມ່ນ້ໍາ.

ນອກເໜືອໄປຈາກຄວາມໝາຍຂອງການຈົມນ້ຳແລ້ວ, ຢູ່ພາກໃຕ້, “ການຈົມນ້ຳ” ຍັງໝາຍເຖິງ “ເສຍເຫດ”, “ໝົດແຮງ” ແລະ “ຈົມນ້ຳ”. "ອອກຈາກລົມຫາຍໃຈ" ຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອອະທິບາຍໃນເວລາທີ່ຍ່າງໄປໄກເກີນໄປແລະບໍ່ສາມາດຍຶດຫມັ້ນໄດ້, ແລະຄ່ອຍໆຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອເວົ້າກ່ຽວກັບການເຮັດບາງສິ່ງບາງຢ່າງທີ່ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມພະຍາຍາມຫຼາຍເກີນໄປ, ເຮັດໃຫ້ມັນຍາກທີ່ຈະສໍາເລັດ. "ການນໍາພາ" ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການຊີ້ນໍາເຮືອ, ແຕ່ຍັງເປັນການກະທໍາຂອງການເວົ້າກ່ຽວກັບສິ່ງຫນຶ່ງແລະພະຍາຍາມຫລີກລ້ຽງມັນໂດຍການປ່ຽນໄປອີກ. “ກ່າ” ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການຫາປາເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງ “ໂກ໋ກາ” ຊຶ່ງໝາຍເຖິງການສະແດງຫຼາຍວິທີເພື່ອດຶງດູດຜູ້ອື່ນ ຫຼື ຫາປາຢ່າງໜາແໜ້ນ ຫຼື ໜາແໜ້ນ ໂດຍມີຈຸດປະສົງຫຼອກລວງຜູ້ອື່ນເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຂອງຕົນເອງ. “ເຊ້ຍເດ” ແປວ່າເວົ້າແບບຢຸດບໍ່ຢາກຈົບ. "Bo troi" ໝາຍ ເຖິງການກະ ທຳ ທີ່ບໍ່ໄດ້ຈັດການກັບບັນຫາຢ່າງລະອຽດ. "ລານຮໍ" ຫມາຍເຖິງການບໍ່ຢູ່ຜິດປົກກະຕິ, ໂດຍມີຈຸດປະສົງເພື່ອຫຼີກເວັ້ນການ. “Quay muc nuoc” ໝາຍເຖິງຄົນທີ່ມັກສ້າງບັນຫາ. "ນ້ຳໄຫຼໃສ່ໃບເໝັນ", "ນ້ຳຂຶ້ນຕີນແລ້ວໂດດ", "ນ້ຳຕົມຈັບນົກຍຸງ", "ຄື້ນທະເລພັດທະນາ"... ເປັນຄຳເວົ້າທີ່ຄຸ້ນເຄີຍ.

ຄໍາທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເຮືອແລະເຮືອທີ່ມີຮີດຄອງປະເພນີແລະວັດຖຸທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຍັງຖືກນໍາໃຊ້ກັບຄວາມຫມາຍທີ່ແຕກຕ່າງກັນຫຼາຍ. ຕົວຢ່າງ: ເວົ້າເຖິງຜູ້ຊາຍທີ່ເປັນລູກເຂີຍໃນຄອບຄົວ, ເຂົາເຈົ້າເອີ້ນວ່າ “ເຮືອແພ” ພີ່ນ້ອງ (ແຕ່ສຳລັບຜູ້ຍິງທີ່ເປັນລູກເຂີຍ, ເຂົາເຈົ້າເອີ້ນວ່າ “ຈຽມບ້ານເດື່ອ” (ອ້າຍເຂີຍ), ບໍ່ແມ່ນ “ຈຽມບ້າ ty rowing” (ເອື້ອຍ ແລະ ໝູ່ຂອງເມຍ), ເພາະການຂີ່ເຮືອເປັນວຽກໜັກຫຼາຍ). "Già do" ຫມາຍຄວາມວ່າຈະທໍາທ່າບໍ່ຮູ້. "Kèo bè kọp cánh" ຫມາຍເຖິງການສ້າງກຸ່ມແລະກຸ່ມ. “ບ່າວຈ່າວ” ແມ່ນເຂົ້າໜົມຫວານທີ່ມີຂະໜາດສອງຕ່ອນໃຫຍ່ເທົ່າກັບຕີນໃຫຍ່ບິດຕິດກັນຄືກັບສາຍແຖວ. "Ghe cái tải trau" ຫມາຍເຖິງຄົນທີ່ເຂັ້ມແຂງແຕ່ໃຫ້ຫຼືປະຕິບັດວຽກງານທີ່ເບົາເກີນໄປ. "Xứ cầm bèo" ຫມາຍເຖິງກໍລະນີທີ່ຜູ້ຮັບຜິດຊອບບໍ່ໄດ້ຕັດສິນຢ່າງຈະແຈ້ງແລະເຈດຕະນາປ່ອຍໃຫ້ໄປ. “ເສຍຕາໜ່າງທັງເຮືອ”, “ຢືນກົ້ມຫົວເພື່ອເອົາຄວາມລຳບາກ”, “ຄົນໂງ່ຈ້າເອົາຕາໜ່າງ”, “ປ່ອຍຕາໜ່າງຈັບເຮືອ”, “ລ່ອງເຮືອຢ່າງສະບາຍ”... ເປັນຄຳປຽບທຽບທີ່ເກືອບທຸກຄົນເຂົ້າໃຈ.

ຊີວິດຢູ່ແມ່ນ້ຳຂອງບໍ່ສາມາດຂາດຜະລິດຕະພັນໄດ້ ແລະ ຮູບພາບຂອງປາ ແລະ ກຸ້ງ ຖືກນຳໃຊ້ດ້ວຍຄວາມໝາຍຫຼາຍຢ່າງທີ່ຄາດບໍ່ເຖິງ. "Sặc rần" ຫມາຍເຖິງການຕັດຜົມທີ່ເສຍຫາຍໂດຍຄົນງານທີ່ໂງ່. “ງົມຕຸມ” ໝາຍເຖິງບັນຫາທີ່ຍົກຂຶ້ນມາແຕ່ແກ້ໄຂບໍ່ໄດ້, ພຽງແຕ່ຄ້າງໄວ້, ປະໄວ້ບ່ອນນັ້ນຕະຫຼອດໄປ, ເຮັດໃຫ້ຄົນລໍຖ້າອິດເມື່ອຍ (ກຸ້ງເປັນສັດທີ່ຮູ້ວິທີ “ຍິງຄືນ”, ສະນັ້ນ ຍິ່ງຖ້າຫຼາຍກໍ່ຍິ່ງໝົດຫວັງ). "Téprong tém riu" ຫມາຍຄວາມວ່ານ້ອຍແລະບໍ່ສໍາຄັນ. "ເທບດີເທມລອຍ" ໝາຍເຖິງຄົນທີ່ເວົ້າໄວ, ເວົ້າຫຍັງກໍ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງມີຄວາມສຸກ. "Rông" ຫມາຍຄວາມວ່າຈໍາຄຸກຊົ່ວຄາວສໍາລັບໄລຍະຫນຶ່ງເພື່ອ "ຈັບ" ຕໍ່ມາ (ເຊັ່ນ: ແຜ່ປາເພື່ອຈັບແລະກິນຄ່ອຍໆ). "ຫາງຂອງວຸ້ນຕື" ໝາຍເຖິງການປະຕິບັດຕາມຄຳເວົ້າຂອງຜູ້ອື່ນໂດຍບໍ່ສະແດງທ່າທີຢ່າງຈະແຈ້ງ. "Đập nước đi cá" ແປວ່າ ຮຸກຮານ ເພື່ອຢ້ານຄົນ ແລະ ເອົາເງິນ...

ຂ້າງເທິງນີ້ແມ່ນພຽງແຕ່ສອງສາມລາຍການ, ໃນພາສາພື້ນເມືອງປະຈໍາວັນມີຫຼາຍຄໍາແລະປະໂຫຍກທີ່ໃຊ້ໃນຕົວຫນັງສື, ແຕ່ຍັງມີຄວາມຫມາຍຫຼາຍ semantic, figurative ຫຼື metaphorical. ການນຳໃຊ້ເຫຼົ່ານີ້ຍັງມີຄວາມນິຍົມຊົມຊອບແລະເຈດຕະນາຫຼືບໍ່ຕັ້ງໃຈເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງຈິນຕະນາການຊີວິດທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງແມ່ນໍ້າພາກໃຕ້.

ຫງຽນ ຮືບ

ທີ່ມາ: https://baocantho.com.vn/doi-dieu-ve-bien-hoa-ngu-nghia-trong-cach-noi-cua-cu-dan-nam-bo-a193332.html