ຮັກສາພາສາເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ເງີນ ໃນເມືອງ ລານເຊີນ

ຊົນເຜົ່າໄຕ ແລະ Nung ປະກອບເປັນສ່ວນໃຫຍ່ຂອງປະຊາກອນຂອງແຂວງ Lang Son ແລະດັ່ງນັ້ນ, ວັດທະນະທໍາຂອງກຸ່ມນີ້ຖືວ່າເປັນຕົວແທນຂອງວັດທະນະທໍາ Lang Son. ການປົກປັກຮັກສາພາສາເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ງູ ແມ່ນບັນຫາສຳຄັນທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຈາກທຸກຂັ້ນ, ຂະແໜງການ.

ປະຈຸບັນ, ແຂວງ Lang Son ມີ 7 ຊົນເຜົ່າຕົ້ນຕໍດຳລົງຊີວິດຢູ່ຮ່ວມກັນ (Nung, Tay, Kinh, Dao, San Chay, Hoa ແລະມົ້ງ), ໃນນັ້ນຊາວເຜົ່າ Tay ແລະ Nung ກວມເກືອບ 80% ຈຳນວນປະຊາກອນຂອງແຂວງ. ທັງສອງຊົນເຜົ່າມີພາສາຂອງຕົນຂຶ້ນກັບຄອບຄົວພາສາໄຕ - ໄທ. ປະຈຸບັນ, ພາສາຫຼັກທີ່ນຳໃຊ້ແມ່ນພາສາຫວຽດ (ພາສາກິນ), ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ໃນບັນດາໝູ່ບ້ານທີ່ມີຊາວເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ຊາວ Nung ເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ປະຊາຊົນຍັງຄົງໃຊ້ພາສາຊົນເຜົ່າເພື່ອສື່ສານປະຈຳວັນ. ເຊັ່ນດຽວກັນກັບຫຼາຍຊົນເຜົ່າອື່ນໆ, ພາສາຂອງຊາວເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ຊາວເຜົ່າ Nung ຢູ່ Lang Son ມີສອງຮູບແບບຄື: ພາສາຂຽນ ແລະ ພາສາເວົ້າ.

Gìn giữ ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng Lạng Sơn

ນັກສິລະປິນຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ ໄດ້ສອນພາສາຊົນເຜົ່າ Nung ໃຫ້ລຸ້ນໜຸ່ມ.

ບັນດາເນື້ອໃນທີ່ສຳຄັນທີ່ສ້າງເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງ Lang Son

ກ່ຽວກັບພາສາ, ຊາວເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ຊາວເຜົ່າ ເມື່ອງເຊີນ ໄດ້ມີການພົວພັນກັບຊາວ Kinh ມາແຕ່ດົນນານ. ຊາວເຜົ່າໄຕຮຽນຕົວໜັງສືຈີນຕາມການອອກສຽງຂອງຈີນ-ຫວຽດນາມ, ດັ່ງນັ້ນພາສາໄຕຈຶ່ງໄດ້ຮັບອິດທິພົນຈາກພາສາ Kinh ແລະ ໃກ້ຊິດກັບພາສາ Kinh. ຊາວເຜົ່າ Nung ເຄີຍຮຽນຕົວໜັງສືຈີນຕາມການອອກສຽງຂອງຈີນ, ດັ່ງນັ້ນພາສາຂອງເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງໃກ້ຊິດກັບຈີນ. ສະນັ້ນ, ຊາວ ໄຕ ແລະ ພາສາ Nung ສາມາດເຂົ້າໃຈເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນໃນການສື່ສານ, ແຕ່ມີຄວາມແຕກຕ່າງທີ່ລະອຽດອ່ອນລະຫວ່າງພາສາໄຕ ແລະ ພາສາ Nung ໃນດ້ານສຽງ. ໃນດ້ານການອອກສຽງ, ພາສາ Nung ມັກຈະມີບາງຄໍາທີ່ມີຕົ້ນກໍາເນີດຂອງຈີນທີ່ຊີ້ໃຫ້ເຫັນຄວາມສໍາພັນໃນຄອບຄົວທີ່ບໍ່ພົບໃນພາສາ Tay.

ກ່ຽວກັບພາສາຂຽນ, ໃນປຶ້ມ “ວັດທະນະທຳຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວ ໄຕ ແລະ ຫງວຽນ” ຂອງກຸ່ມນັກປະພັນ ຮ່ວາງເກື່ອງ - ມາແຄງບັງ - ຮ່ວາງຮຸຍຟາກ - ກຸ້ງວັນລືກ - ຫວູງຕ໋ຽນ, ໄດ້ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຢູ່ ລານເຊີນ ໃນສະຕະວັດທີ 17 – 18, ຊາວເຜົ່າ ໄຕ ໄດ້ສ້າງບົດບັນທຶກ ໄຕໂນມ, ຊາວເຜົ່າໂນມ. ນິທານ, ສັນຍາ, ຂາຍ, ໂອນ, ໃບທະບຽນທີ່ດິນ, ຮີດຄອງປະເພນີ, ຄວາມເຊື່ອ, ປະຫວັດສາດ, ພູມສາດ ແລະ ວັນນະຄະດີ... ໃນປີ 1961, ລັດຖະບານ ໄດ້ອອກລະບົບການຂຽນ ໄຕ ແລະ ຫງອກ ໃນທົ່ວປະເທດ ລວມທັງ ລານຊອນ ຕາມຕົວອັກສອນລາຕິນ. ປະຈຸບັນ, ຊາວເຜົ່າໄຕ ແລະ ຊາວເຜົ່າ Nung ບໍ່ຮັກສາການຂຽນຂອງຕົນແລ້ວ, ມີພຽງສ່ວນໜ້ອຍທີ່ຍັງຄົງຄ້າງຢູ່ໃນລະບົບປື້ມອະທິຖານ ແລະ ໃນນັ້ນມີປຶ້ມ.

ທ່ານ ຮວ່າງວັນປາວ, ປະທານສະມາຄົມມໍລະດົກວັດທະນະທຳແຂວງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໄຕ ແລະ ຊົນເຜົ່າ ແມ່ນສອງຊົນເຜົ່າທີ່ມີລັກສະນະຄ້າຍຄືກັນຫຼາຍດ້ານທາງດ້ານຊົນເຜົ່າ, ທີ່ຢູ່ອາໄສ, ວັດທະນະທຳ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນພາສາ. ເຂົາເຈົ້າມັກໃຊ້ພາສາຂອງຕົນເອງຢູ່ທຸກເວລາ, ທຸກບ່ອນ, ໃນຊີວິດປະຈໍາວັນ ເມື່ອເວົ້າລົມກັນ. ຢູ່ຕະຫຼາດກີ່ລ່າທຸກແຫ່ງ, ຜູ້ຄົນທີ່ໄປຕະຫຼາດສ່ວນຫຼາຍໃຊ້ພາສາໄຕ ແລະ ເງີນເປັນພາສາຫຼັກໃນການສື່ສານແລກປ່ຽນ, ຊື້-ຂາຍສິນຄ້າ ແລະ ຮ້ອງເພງສະລີ ແລະ ລູນ ເຊິ່ງກັນແລະກັນ. ເມື່ອໃດທີ່ເຂົາເຈົ້າໃຊ້ຄຳເວົ້າເຊັ່ນ: noong (em), chai (anh), pay hang (ໄປຕະຫຼາດ), kin khau (ກິນເຂົ້າ)…, ຜູ້ຟັງຈະຮັບຮູ້ທັນທີວ່າເຂົາເຈົ້າແມ່ນຊາວ Tay ແລະ Nung. ເວົ້າໄດ້ວ່າ ພາສາໄຕ ແລະ ພາສາງູ ທັງເວົ້າ ແລະ ຂຽນ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນບັນດາເນື້ອໃນສຳຄັນທີ່ສ້າງເອກະລັກທາງດ້ານວັດທະນະທຳຂອງຊາວ ລານເຊີນ.

ທີ່ກອງປະຊຸມວັດທະນະທຳແຫ່ງຊາດ ເພື່ອປະຕິບັດມະຕິກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງທີ 13 ຂອງພັກໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນ 11/2021, ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ ຫງວຽນຟູ໋ຈ້ອງ ເນັ້ນໜັກວ່າ: “ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການອະນຸລັກຮັກສາ, ປະດັບປະດາ ແລະ ເຊີດຊູບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຂອງຊາດ, ເປັນຮູບຮ່າງ ແລະ ບໍ່ມີຮູບຮ່າງຂອງບັນດາເຂດ, ເຂດແຄ້ວນ, ດູດດື່ມບັນດາຈຸດເວລາວັດທະນະທຳບັນດາເຜົ່າ. ຕາມນັ້ນແລ້ວ, ພາສາຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າໂດຍທົ່ວໄປ ແລະ ບັນດາເຜົ່າໄຕ ແລະ ເຜົ່າຈ່າງເວົ້າສະເພາະ ແມ່ນບັນດາມໍລະດົກວັດທະນະທຳອັນລ້ຳຄ່າຕ້ອງໄດ້ຮັບການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູ. ເຫັນໄດ້ວ່າ, ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ທຸກຂັ້ນ, ຂະແໜງການ ແລະ ປະຊາຊົນໄດ້ມີຫຼາຍວິທີແກ້ໄຂຕົວຈິງ.

ເສີມສ້າງການເຜີຍແຜ່ແລະການສອນຢ່າງຫ້າວຫັນ

ທ່ານ ຟານວັນຮ່ວາ, ຮອງຫົວໜ້າກົມວັດທະນະທໍາ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ກົມໄດ້ຊີ້ນໍາບັນດາກົມວິຊາສະເພາະ, ຫົວໜ່ວຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເພີ່ມທະວີການເກັບກຳເອກະສານ, ສິລະປະຂຽນ, ບັນທຶກສຽງ ແລະ ວິດີໂອກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີ, ຮີດຄອງປະເພນີ, ຂັບລຳພື້ນເມືອງທີ່ນຳໃຊ້ພາສາ ໄຕ ແລະ ນາມ; ການແປພາສາ, excerpts ຂອງຫຼັງຈາກນັ້ນ co, quan lang, co lau, sli, ແລະຈັດພິມອອກເປັນປຶ້ມສໍາລັບການເກັບຮັກສາແລະຮັບໃຊ້ການຄົ້ນຄວ້າຂອງປະຊາຊົນ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກົມກອງໄດ້ຊີ້ນຳບັນດາເມືອງ, ນະຄອນ ເລັ່ງລັດໂຄສະນາເຜີຍແຜ່, ຊຸກຍູ້ປະຊາຊົນໃຊ້ພາສາຊົນເຜົ່າໃນຊີວິດປະຈຳວັນ, ຊຸກຍູ້ໃຫ້ຜູ້ເຖົ້າແກ່ສອນໃຫ້ລຸ້ນໜຸ່ມ; ຍູ້ແຮງການສ້າງຕັ້ງບັນດາສະໂມສອນເພງພື້ນເມືອງ, ແມ່ນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ເໝາະສົມເພື່ອໃຫ້ພາສາໄດ້ຮັບການຮັກສາ ແລະ ໂຄສະນາຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ.

ນອກນີ້, ບັນດາອົງການ, ຫົວໜ່ວຍອື່ນໆໃນແຂວງກໍ່ມີຄວາມສົນໃຈຫຼາຍໃນວຽກງານອະນຸລັກຮັກສາພາສາເຜົ່າ. ສະເພາະ, ວິທະຍາໄລຄູ ລານຊອນ ໄດ້ເປີດຊຸດຝຶກອົບຮົມ ແລະ ຝຶກອົບຮົມວິຊາສະເພາະ ພາສາ ໄຕ ແລະ ພາສາເຫງົ້າ (ປະຕິບັດມາແຕ່ປີ 2011), ຕົ້ນຕໍແມ່ນ ພາສາໄຕ ໃຫ້ແກ່ພະນັກງານ, ລັດຖະກອນ ແລະ ສະໝັກສອບເສັງລັດຖະກອນ ຕາມລະບຽບການ. ຫ້ອງຮຽນການຝຶກອົບຮົມເຫຼົ່ານີ້ທັງຫມົດແມ່ນໄດ້ຮັບການອະນຸມັດຈາກພະແນກສຶກສາທິການແລະການຝຶກອົບຮົມ.

ງານສະແດງສິລະປະວັດທະນະທຳຢູ່ຖະໜົນຄົນຍ່າງ Ky Lua, ນະຄອນ Lang Son - ສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວທີ່ດຶງດູດນັກທ່ອງທ່ຽວນັບພັນຄົນໃນແຕ່ລະອາທິດ. (ທີ່ມາ: VNA)

ທ່ານ ຫງວຽນກວກຕ໋າມ, ຜູ້ອຳນວຍການສູນພາສາຕ່າງປະເທດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ວິທະຍາໄລຄູສອນ ແລງເຊີນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໂດຍສະເລ່ຍແລ້ວ, ແຕ່ລະປີ, ໂຮງຮຽນໄດ້ເປີດຊຸດອົບຮົມແຕ່ 2 ຫາ 7 ແຫ່ງໃຫ້ນັກຮຽນນັບຮ້ອຍຄົນໃນແຂວງ. ພິເສດແມ່ນໃນປີ 2020 ໄດ້ສັ່ງໃຫ້ໂຮງຮຽນຮຽບຮຽງ ແລະ ດັດແກ້ເອກະສານພາສາໄຕຂອງພະນັກງານ, ລັດຖະກອນ ແລະ ພະນັກງານລັດຖະກອນທົ່ວແຂວງ. ຮອດປີ 2021, ເອກະສານດັ່ງກ່າວໄດ້ຮັບການອະນຸມັດຈາກຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງ ເພື່ອນຳໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນແຂວງ. ໃນປີ 2023, ພວກເຮົາກຳລັງປະຕິບັດຫ້ອງຮຽນພາສາ Tay 2 ແຫ່ງ ດ້ວຍນັກຮຽນຫລາຍກວ່າ 100 ຄົນ.

ເພື່ອແນໃສ່ໂຄສະນາບັນດາພາສາບັນດາເຜົ່າ, ສະຖານີວິທະຍຸກະຈາຍສຽງ ແລະ ໂທລະພາບແຂວງ ໄດ້ອອກອາກາດລາຍການຂ່າວ, ໂຄງການປະຈຸບັນ ແລະ ບັນດາລາຍການວັດທະນະທຳເປັນພາສາໄຕ - ງູ. ລາຍການໂທລະທັດເປັນພາສາ ໄຕ-ນັງ ຍັງອອກອາກາດໃນວັນອັງຄານ, ວັນພະຫັດ ແລະ ວັນເສົາ ເພື່ອຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນ. ພິເສດແມ່ນແຕ່ປີ 2018, ສະຖານີວິທະຍຸກະຈາຍສຽງແຂວງໄດ້ເປີດຄໍລຳສອນເພງພື້ນເມືອງອອກໂທລະພາບໂດຍມີເວລາ 1 ຕອນຕໍ່ເດືອນ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນລາຍການສອນແນວນັ້ນ ແລະ ການຮ້ອງເພງ Sli ຂອງຊາວເຜົ່າໄຕ - ງູ. ນັບແຕ່ຕົ້ນປີ 2023 ເປັນຕົ້ນມາ, ໄດ້ອອກອາກາດຫຼາຍກວ່າ 200 ຕອນ, ໄດ້ດຶງດູດຜູ້ຄົນນັບໝື່ນຄົນໃຫ້ສົນໃຈ ແລະ ຕິດຕາມ.

ໃນຂະນະນັ້ນ, ວາລະສານວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະ Lang Son ໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍບັນດາວຽກງານວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະໃນພາສາໄຕ ແລະ Nung ເປັນປະຈຳ. ສະເພາະແຕ່ລະເດືອນ, ວາລະສານໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍໜຶ່ງສະບັບ, ໃນນັ້ນແຕ່ລະສະບັບໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍບົດກະວີ, ນິທານ ຫຼື ເພງພື້ນເມືອງ 2-3 ເລື່ອງໃນພາສາໄຕ ແລະ ພາສາເຫ້ວ. ນອກຈາກນັ້ນ, ບັນດາບົດກະວີ, ບົດປະພັນຂອງບັນດາສະມາຊິກຂອງສະມາຄົມວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະ Lang Son ກໍ່ໄດ້ຮັບການພິມຈຳໜ່າຍ, ປະກອບສ່ວນອະນຸລັກຮັກສາພາສາໄຕ ແລະ ພາສາເຫງົາ. ແຕ່ລະປີ, ປຶ້ມວັນນະຄະດີສອງພາສາ 1-2 ຫົວຖືກຕີພິມ, ດ້ວຍຫົວຂໍ້ທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ອຸດົມສົມບູນ, ມີຮູບແບບປ່ຽນແປງຢ່າງຈະແຈ້ງ, ກ້າວເຂົ້າໃກ້ບົດກະວີສະໄໝໃໝ່, ແຕ່ຍັງຄົງຮັກສາລັກສະນະພິເສດຂອງຕົນເອງ, ຕົວຢ່າງ, ບົດເລື່ອງສັ້ນສອງພາສາ ໄຕ-ຫວຽດນາມ (Tang/Doi) ພິມຈຳໜ່າຍໃນປີ 2013 ດ້ວຍ 5 ເລື່ອງສັ້ນຂອງນັກປະພັນ ຮວ່າງກິມຢຸງ; ບົດປະພັນບົດກະວີສອງພາສາ ໄຕ - ຫວຽດນາມ (ຜູ້ຊາຍຄື້ນໃນລະດູການ ເຈີ່ນນິງ/ສົ່ງຄື້ນໄປ ເຈີ່ນນິງ) ໄດ້ພິມໃນປີ 2014 ດ້ວຍ 1.500 ກວ່າບົດ ແລະ ບົດກະວີໄຕ - ງູ, ຫວຽດນາມ (ຫົວໃຈຄືຄຳສັບ, ແຜ່ນດິນຄືພໍ່, ແມ່) ພິມດ້ວຍບົດຂຽນ 2 ເລື່ອງ...

ພິເສດແມ່ນວຽກງານອະນຸລັກຮັກສາພາສາຊົນເຜົ່າໂດຍຜ່ານບັນດາການເຄື່ອນໄຫວວັດທະນະທຳ, ສິລະປະນຳໃຊ້ພາສາຊົນເຜົ່າໄຕ ແລະ ນາມ ເຊັ່ນ: ຂັບລຳ, ຂັບລຳ, ຂັບລຳ, ຂັບງື່ມ ແລະ ອື່ນໆ, ຍັງໄດ້ຮັບການສອນໃນຫ້ອງຮຽນນອກໂຮງຮຽນຂອງຫຼາຍໂຮງຮຽນໃນແຂວງ. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ທົ່ວແຂວງມີ 23 ໂຮງຮຽນລະດັບປະຖົມ, ມັດທະຍົມ, ມັດທະຍົມປາຍ ໄດ້ຈັດຕັ້ງຕັ້ງສູນຮ້ອງເພງ ແລະ ຮ້ອງເພງ, ດຶງດູດນັກສຶກສາ 400 ກວ່າຄົນ ເພີ່ມຂຶ້ນ 60% ເມື່ອທຽບໃສ່ປີ 2018...

ພາສາແມ່ນຈິດວິນຍານຂອງທຸກຊາດ, ການສູນເສຍພາສາແມ່ແມ່ນຄ້າຍຄືກັນກັບຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະສູນເສຍຈິດວິນຍານແລະເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊາດນັ້ນ. ດ້ວຍບັນດາມາດຕະການແກ້ໄຂຢ່າງຕັ້ງໜ້າຈາກທຸກຂັ້ນ, ຂະແໜງການໃນແຂວງ, ໄດ້ປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາ ແລະ ໂຄສະນາບັນດາພາສາຂອງຊາວເຜົ່າ ໄຕ ແລະ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງໃນໄລຍະປະຈຸບັນ.

ທີ່ມາ