ເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີການເຕົ້າໂຮມຊາວມິງຮ່ວາເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍຢູ່ເມືອງບູຮານທູຊາແຂວງກວາງຫງາຍ? ພວກເຂົາເຈົ້າແມ່ນໃຜ ແລະເຂົາເຈົ້າມາຈາກປະເທດໃດ?

Báo Dân Việt•03/07/2024

Thu Xa ແມ່ນບ້ານຂອງຕາແສງ Cuu Minh Huong ແລະ ຕາແສງ Tan Thuoc Minh Huong, ສອງກຸ່ມ gang Minh Huong ພ້ອມກັບຊາວຈີນ 4 gang ຢູ່ແຂວງ Quang Ngai .

ເນື່ອງຈາກວ່າມັນເປັນ Guild, ມັນບໍ່ມີຂອບເຂດການປົກຄອງ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຢູ່ຫວຽດນາມ, ຍັງມີຕາແສງ Minh Huong ຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ມີເຂດຄຸ້ມຄອງບໍລິຫານສະເພາະຄື: ຕາແສງ Minh Huong ແຂວງ Quang Nam , ຫຼື Minh Huong (ຖະໜົນ Thanh Ha) ຢູ່ Thua Thien – Hue. ເອີ້ນໝູ່ບ້ານ ກູມິນຮຶງ ແປວ່າ ເຂດຄຸ້ມຄອງຂອງຊາວເຜົ່າ ມິງຮ່ວາງ; ຕາແສງ ເຕີນທ້ວນ ມິງເຮີງ ໝາຍເຖິງກອງປະຊຸມຂອງຊາວເຜົ່າ ມິນຮົ່ງ ທີ່ເຂົ້າເມືອງໃໝ່.

ໃນເມືອງ Thu Xa, ຍັງມີກຸ່ມແກ໊ງຂອງຈີນ 4 ແຫ່ງ ຄື: ໄຕຈ່າວ, ກວາງດົ່ງ, ຫາຍນາມ ແລະ ຟຸກເກື່ອງ ໄດ້ຮັບອະນຸຍາດໃຫ້ດຳເນີນການ. ນີ້ແມ່ນກຸ່ມແກ໊ງຂອງຈີນ 4 ຄົນທີ່ໄດ້ຮັບອະນຸຍາດຈາກລັດຖະບານກາງດຳເນີນການຢູ່ກວາງຫງາຍ ເຊັ່ນດຽວກັບພາກກາງຫວຽດນາມ.

ໃນພາກກາງຂອງຫວຽດນາມ, ມີພຽງ 4 ລັດທີ່ເຄື່ອນໄຫວ, ບໍ່ຄືກັບພາກໃຕ້ທີ່ມີ 5 ລັດຄື: ແຂວງຈ່າງໂຈ່ວ, ກວາງຕຸ້ງ, ໄຫໜານ, ຝູຈ້ຽນ ແລະ ຮ່າກາ.

ຖະໜົນ Thu Xa ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢູ່ຕາແສງ Thu Sa ແລະ ບ້ານ Ha Khe, ຕາແສງ Nghia Ha, ເມືອງ Chuong Nghia, ແຂວງ Tu Nghia. ເປັນໄປໄດ້ຫຼາຍທີ່ຕາແສງ Thu Sa ໄດ້ປ່ຽນຊື່ຈາກຕາແສງ ແທງໄຊ (1813) ຂອງຕາແສງ ຮ່າບັກ, ເມືອງ ເຈືອງງ່າ, ແຂວງ ທູງເຫີ, ເວລາປ່ຽນຈາກປີ 1813 – 1875; ໝູ່ບ້ານ ຮ່າເກ້ ໄດ້ປ່ຽນຊື່ຈາກບ້ານງອຍຕອມ (1813), ຕາແສງ ຮ່າ, ເມືອງ ເຈືອງເງ້ຍ, ແຂວງ ຕູງເຮ, ເວລາປ່ຽນແປງແມ່ນປີ 1824, ໃນເອກະສານ “ຂໍ້ສະເໜີຂອງມິນຈ່າງ”.

ເມືອງບູຮານທູຊາແມ່ນຊື່ຂອງຫວຽດນາມສຳລັບຖະໜົນບູຮານທີ່ຕັ້ງຢູ່ຊາຍແດນເມືອງ Thu Sa ແລະ Ha Khe. ຕໍ່ມາ, ເມື່ອຝຣັ່ງໄດ້ສ້າງຕັ້ງເຂດຕົວເມືອງໃນປີ 1932, ພວກເຂົາຍັງເອີ້ນວ່າ Thu-xa. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຊາວຈີນເອີ້ນວ່າຖະຫນົນ Tan An.

Phố cổ Thu Xà ở Quảng Ngãi sao lại tụ tập đông người Minh Hương, họ là ai, đến Việt Nam từ nước nào?- Ảnh 1.

ກະສັດ ບ໋າວ ໄດ ຢ້ຽມຢາມ ຫໍປະຊຸມ ໄຫໜານ ເມື່ອປີ 1933 ຢູ່ ນະຄອນ ດ່າໜັງ, ແຂວງ ກວາງນາມ. (ທີ່ມາ: L'Association des Amis du Vieux Hue)

ຕາມການບັນຍາຍໃນປີ 1887 ຂອງກົງສຸນ Binh Dinh Charles Lemire ເມື່ອຜ່ານຖະໜົນ Thu Xa: “ເມືອງ Tan An ຂອງຈີນ: ແມ່ນ້ຳ Co Luy ໄດ້ປ່ຽນຊື່ເປັນ Ve Giang ໂດຍບໍ່ດົນຈະໄປເຖິງ Tan An ຂອງຈີນໃນເວລາ 1 ຊົ່ວໂມງ.

ຖະໜົນເສັ້ນໜຶ່ງທີ່ແລ່ນໄປຕາມຝັ່ງຊ້າຍເຊື່ອມເຂົ້າກັບຖະໜົນຫຼັກ ແລະ ສືບຕໍ່ໄປ, ນຳພາໄປສູ່ເມືອງສະໜາມໄຊໃນສອງຊົ່ວໂມງເຄິ່ງ. ຕົວເມືອງແມ່ນປະກອບດ້ວຍສອງຖະຫນົນຍາວຕັ້ງສາກກັບກັນ, ເປັນແຖວດ້ວຍຮ້ານຂາຍດິນຈີ່ແລະກະເບື້ອງ, ບາງບ່ອນມີຊັ້ນ. ເຮືອຂີ້ເຫຍື້ອຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍຖືກຈອດຢູ່ຕໍ່ໜ້າເມືອງຈີນທາວ, ເຊິ່ງມີເຈົ້າຂອງ 200 ຄົນຈາກ 4 ລັດ.”

ລາຍລະອຽດຂອງ C. Lemire ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຖະໜົນ Thu Xa ເອີ້ນວ່າ Tan An, ປະກອບດ້ວຍຖະໜົນສອງເສັ້ນ, ເຮືອນຖືກສ້າງດ້ວຍດິນຈີ່ ແລະ ກະເບື້ອງ ແລະ ບາງບ່ອນມີຊັ້ນວາງ. ຕາມເຂດເມືອງຈີນ, ໄດ້ມີການຈອດເຮືອເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ແລະມີປະຊາກອນປະມານ 200 ຄົນທີ່ມາຈາກ 4 ລັດຄື: ໂຈ່ວ, ກວາງຕຸ້ງ, ຝູຈ້ຽນ ແລະ ໄຫໜານ. ໃນລາຍລະອຽດຕໍ່ໄປ, ທ່ານຍັງກ່າວວ່າ, ທ່ານຫູຈີນທາວມີການພົວພັນດ້ານການຄ້າກັບສິງກະໂປ, ໄຫໜານແລະຮົງກົງ.

ໃນຄັງເກັບນ້ຳຕານ, ນ້ຳມັນເຊື້ອໄຟ, ຝ້າຍ, ສີຄວັນ, ນ້ຳມັນໝາກພ້າວ... ບັນດາຜະລິດຕະພັນຕົ້ນຕໍຢູ່ກວາງນາມໃນເວລານັ້ນ. ນອກຈາກນັ້ນ, ທ່ານຍັງກ່າວອີກວ່າ ເມືອງດັ່ງກ່າວມີປະຊາກອນປະມານ 5,000 ຄົນ, ເຊິ່ງໃນເວລານັ້ນມີຄວາມແອອັດຫຼາຍ. ນອກຈາກນັ້ນ, ທ່ານຍັງໄດ້ບັນຍາຍເຖິງເຮືອນຂອງທ່ານຮອງເຈົ້າແຂວງ ຫງວຽນແທ່ງ, ຜູ້ບັນຊາການກອງບັນຊາການທະຫານເຂດພູ Nghia Dinh (ປົກຄອງແຂວງ Truong Luy) ວ່າ: “ເຮືອນຫຼັງໃຫຍ່ 2 ຊັ້ນ ໄດ້ສ້າງຂຶ້ນຢູ່ກາງເມືອງ ແລະ ເຮັດດ້ວຍໄມ້ແກະສະຫຼັກຢ່າງລະອຽດລະອໍ.

ທະຫານໄດ້ຖືກຮັກສາຄວາມປອດໄພຢູ່ບັນດາວັດວາອາຮາມ, ປະກອບອາວຸດປືນລູກສູບ ແລະ ປືນຄົກ, ມີຄວາມເຂັ້ມແຂງ ແລະ ມີເຄື່ອງມືດີ.”

ກ່ອນໜ້ານັ້ນ, ປີ 1886, Camile Paris, ເຈົ້າໜ້າທີ່ໂທລະເລກຂອງຝະລັ່ງ, ໄດ້ມີໂອກາດໄດ້ມາບັນຍາຍໂດຍຫຍໍ້ຢູ່ຖະໜົນ Thu Xa: “ຂ້າພະເຈົ້າກັບຄືນສູ່ເມືອງຜ່ານເມືອງ Tan An, ເປັນເມືອງທີ່ມີຊາວຈີນສ່ວນຫຼາຍ, ເປັນສາງຂອງແຂວງ, ເມືອງນີ້ແມ່ນຄ້າຍກັບເມືອງ Pho Yen.

ປີ 1886, ຊາວອານນາມທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຂໍຊື່ພາກພື້ນໄດ້ກ່າວວ່າແມ່ນ Thu Xa, ທີສອງແລະຜູ້ທີສາມຍັງໄດ້ຢືນຢັນຊື່ນີ້. ແຕ່ເມືອງທີ່ມີຊື່ວ່າ ເຕີນອານ ລວມມີໝູ່ບ້ານຫຼາຍແຫ່ງທີ່ຍັງຄົງຮັກສາຊື່ເດີມຂອງຕົນ.

ແລະເມື່ອຂ້ອຍຖາມຊາວທ້ອງຖິ່ນ, ຂ້ອຍຢູ່ໃນຫນຶ່ງຂອງບ້ານເຫຼົ່ານັ້ນ. ສະນັ້ນ ມັນຄວນຈະເອີ້ນວ່າ Tan An, ບໍ່ແມ່ນ Thu Xa.

ບັນດາຜະລິດຕະພັນທ້ອງຖິ່ນໄດ້ນຳມາຍັງນະຄອນແຫ່ງນີ້ໂດຍຊາວຈີນເພື່ອຄ້າຂາຍຫຼືຈຳໜ່າຍເກັບກ່ຽວ, ສິ່ງທີ່ຂ້າພະເຈົ້າເວົ້າເຖິງ Tan Quan ຢູ່ພາກເໜືອແຂວງ Binh Dinh ກໍ່ສາມາດນຳໃຊ້ກັບ Tan An. ເມືອງນີ້ນຳເອົາແຫຼ່ງລາຍຮັບຈາກພາສີທີ່ສຳຄັນ.”

ທ່ານຍັງຢືນຢັນວ່າ Thu Xa ຕ້ອງໄດ້ຖືກເອີ້ນຢ່າງເປັນທາງການວ່າເມືອງ Tan An, ເຖິງແມ່ນວ່າຊາວເຜົ່າມົ້ງທັງໝົດຈະເອີ້ນວ່າ Thu Xa.

ປີ 1932, ນາຍພົນເອກອັກຄະລັດຖະມົນຕີພາກກາງຫວຽດນາມ ໄດ້ອອກດຳລັດວ່າດ້ວຍການສ້າງຕັ້ງເຂດຕົວເມືອງ Thu Xa ຂຶ້ນກັບດິນແດນ Thu Xa ແລະ Ha Khe ເມື່ອວັນທີ 16/1/1932. ລັດຖະດຳລັດສະບັບນີ້ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກເຈົ້າຄອງນະຄອນອິນດູຈີນຕາມດຳລັດໃນວັນທີ 13 ກຸມພາ 1932. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ເມືອງບູຮານ ທູຈາ ໄດ້ຖືກເອີ້ນຢ່າງເປັນທາງການວ່າ ເປັນເຂດຕົວເມືອງ ແລະ ຄຸ້ມຄອງເປັນເຂດຕົວເມືອງຢູ່ກວາງງາຍ.

ວັນທີ 19/9/1932, ກົງສຸນກວາງຫງາຍໄດ້ອອກຖະແຫຼງການກ່ຽວກັບລະບຽບການຄຸ້ມຄອງຕົວເມືອງຂອງເມືອງ Thu Xa, ສຸມໃສ່ບັນດາລະບຽບການຄຸ້ມຄອງນະຄອນ.

ປີ 1933, ເຈົ້າຄອງນະຄອນ ກວາງຫງາຍ ຫງວຽນບ່າຈ່າງ ໄດ້ພັນລະນາວ່າຖະໜົນ Thu Xa ຍັງເປັນສູນການຄ້າຂອງຊາວຈີນຢູ່ຕ່າງປະເທດ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນການຄ້ານ້ຳຕານດັ່ງນີ້: “ໃນເມື່ອກ່ອນ, ການຄ້າທີ່ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງທີ່ສຸດແມ່ນຢູ່ເມືອງ Thu Xa ເພາະວ່າສິນຄ້າສົ່ງອອກຕົ້ນຕໍຢູ່ແຂວງກວາງງາຍແມ່ນນ້ຳຕານ, ຄູ່ຄ້ານ້ຳຕານແມ່ນຊາວເມືອງ, ພໍ່ຄ້າຊາວຂາຍສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຊາວເມືອງ.

ທູເຊມີທາງນ້ຳສະດວກ, ທາງຝັ່ງທະເລຂອງແມ່ນ້ຳ Tra Khuc ແລະ ແມ່ນ້ຳ Ve ສາມາດຂົນສົ່ງໄປຮອດ Thu Xa ໄດ້, ຖ້າຫາກວ່າຢາກຂົນສົ່ງນ້ຳຕານເພື່ອສົ່ງອອກ, ຕ້ອງໃຊ້ Thu Xa ໄປຍັງປະຕູ Co Luy. ເມືອງທຸລະຄົມ ຫ່າງຈາກເທດສະບານແຂວງ 9 ກິໂລແມັດ, ມີເຈົ້າຂອງ 500 ກວ່າຄົນ.

ໃນເວລານີ້, ຈຳນວນຊາວຈີນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 500 ຮ້ານ. ຄາດວ່າຄອບຄົວໜຶ່ງມີ 6 ຄົນ, ປະຊາກອນຂອງເມືອງທຸລະຄົມມີຊາວຈີນປະມານ 3.000 ຄົນ, ສ່ວນເຫຼືອແມ່ນຊາວຫວຽດນາມ.

ໂດຍຜ່ານຂໍ້ມູນຂ້າງເທິງ, ພວກເຮົາສາມາດເຫັນໄດ້ສ່ວນຫນຶ່ງຂອງເມືອງບູຮານ Thu Xa, ເຂດຕົວເມືອງໃນຍຸກພັດທະນາຕົ້ນຂອງກວາງຫງາຍ, ເຊິ່ງເປັນສູນກາງການຄ້າທີ່ສໍາຄັນຂອງພາກກາງແລະຂອງຫວຽດນາມໃນສະໄໝລາຊະວົງ ຫງວຽນ ແລະ ຝຣັ່ງຕົກເປັນອານານິຄົມ.

ທີ່ມາ: https://danviet.vn/pho-co-thu-xa-o-quang-ngai-sao-lai-tu-tap-dong-nguoi-minh-huong-ho-la-ai-den-viet-nam-tu-nuoc-nao-20240704004647986.htm