ສ້າງກຳລັງແຮງໃຫ້ຫວຽດນາມ ເພື່ອພັດທະນາວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ

ອົງການຊັບສິນທາງປັນຍາໂລກ (WIPO) ຫາກໍ່ເປີດເຜີຍບົດລາຍງານດັດຊະນີນະວັດຕະກຳໂລກ (GII) 2025, ຕາມນັ້ນແລ້ວ, ຫວຽດນາມ ສືບຕໍ່ຮັກສາອັນດັບ 44/139 ປະເທດ ແລະ ພື້ນຖານເສດຖະກິດ , ສືບຕໍ່ຮັກສາທີ່ຕັ້ງໃນປີ 2024.

ໝາກຜົນດັ່ງກ່າວໄດ້ຢັ້ງຢືນແນວທາງນະໂຍບາຍອັນຖືກຕ້ອງຂອງພັກ, ທິດທາງອັນໜັກແໜ້ນຂອງລັດຖະບານໃນການພັດທະນາປະເທດບົນພື້ນຖານ ວິທະຍາສາດ , ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍສະແດງໃຫ້ເຫັນທ່າທີທີ່ໝັ້ນຄົງຂອງຫວຽດນາມ ໃນສະພາບການແຂ່ງຂັນທົ່ວໂລກນັບມື້ນັບຮ້າຍແຮງ.

ຈາກນັ້ນ, ກະຊວງວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ອອກແຜນດັດຊະນີແຫ່ງຊາດຢ່າງຮີບດ່ວນ ເພື່ອຕິດຕາມ ແລະ ຕີລາຄາທ່າແຮງ, ລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກໍາ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຫ້າວຫັນໃນການຮັບຮອງເອົາມະຕິເລກທີ 57-NQ/TW ຂອງກົມການເມືອງ, ສ້າງຂີດໝາຍຍຸດທະສາດຂອງປະເທດໃນຍຸກໃໝ່.

ຢືນຢັນທີ່ຕັ້ງໃນແຜນທີ່ນະວັດຕະກໍາໂລກ

ຕາມບົດລາຍງານ GII 2025 ທີ່ນຳອອກເຜີຍແຜ່ໃນວັນທີ 16 ກັນຍານີ້, ຫວຽດນາມ ສືບຕໍ່ຮັກສາອັນດັບ 44/139 ປະເທດ ແລະ ເສດຖະກິດ, ໃນຈຳນວນ 50 ປະເທດທີ່ມີລະບົບນິເວດນະວັດຕະກຳນຳໜ້າໃນໂລກ. ນີ້ແມ່ນໝາກຜົນສຳຄັນ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນປະສິດທິຜົນຂອງນະໂຍບາຍພັດທະນາວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ນະວັດຕະກຳໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້.

ໂດຍສະເພາະ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຮັບຮູ້ຈາກ WIPO ເປັນໜຶ່ງໃນ 9 ປະເທດທີ່ມີລາຍຮັບປານກາງທີ່ມີລະດັບທີ່ດີທີ່ສຸດນັບແຕ່ປີ 2013, ພ້ອມກັບຈີນ, ອິນເດຍ, ຟີລິບປິນ, ອິນໂດເນເຊຍ, ອີຣານ, Morocco, Albania ແລະ Türkiye.

ເປັນເວລາ 15 ປີລຽນຕິດ, ຫວຽດນາມ ບັນລຸໄດ້ບັນດາໝາກຜົນແຫ່ງການປະດິດສ້າງສູງກວ່າລະດັບພັດທະນາ, ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ຖືສະຖິຕິພ້ອມກັບ ອິນເດຍ. ຫວຽດນາມ ກໍ່ແມ່ນໜຶ່ງໃນ 3 ປະເທດທີ່ມີອັດຕາການເຕີບໂຕດ້ານສະມັດຕະພາບແຮງງານໄວທີ່ສຸດໃນໄລຍະ 2014-2024, ພ້ອມກັບຈີນ ແລະ Ethiopia.

ໃນອົງປະກອບຂອງດັດຊະນີ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ປັບປຸງບັນດານະວັດຕະກຳຂອງຕົນ, ຍົກສູງຂຶ້ນ 3 ອັນດັບຈາກອັນດັບ 53 (ໃນປີ 2023) ຂຶ້ນເປັນອັນດັບ 50 (ໃນປີ 2025). ນີ້ແມ່ນໝາກຜົນແຫ່ງການສຸມໃສ່ປັບປຸງສະຖາບັນ, ເສີມຂະຫຍາຍແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນມະນຸດ, ຊຸກຍູ້ການລົງທຶນໃນການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ພັດທະນາ (R&D), ພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລ່າງດີຈີຕອນ ແລະ ໜູນຊ່ວຍບັນດາວິສາຫະກິດ. ໃນຂະນະນັ້ນ, ຜະລິດຕະພັນປະດິດສ້າງ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຮູ້, ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ຜະລິດຕະພັນທີ່ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ, ຍັງຄົງຮັກສາລະດັບສູງ (ທີ 37), ເຖິງວ່າຈະຫຼຸດລົງໜ້ອຍໜຶ່ງເມື່ອທຽບໃສ່ປີ 2024.

ຫວຽດນາມ ຍັງຮັກສາອັນດັບທີ 2 ໃນກຸ່ມບັນດາປະເທດມີລາຍຮັບປານກາງຕ່ຳ, ຖັດຈາກອິນເດຍ (ທີ 38). ໃນອາຊຽນ, ຫວຽດນາມລື່ນກາຍໄທ, ຢືນອັນດັບທີ 3 ຮອງຈາກສິງກະໂປ ແລະ ມາເລເຊຍ. ນີ້ແມ່ນບາດກ້າວບຸກທະລຸທີ່ສຳຄັນໃນພາກພື້ນ, ເພາະວ່າບັນດາປະເທດຢູ່ໃນອັນດັບສູງກວ່າ ຫວຽດນາມ ແມ່ນຢູ່ໃນກຸ່ມລາຍຮັບສູງ, ດ້ວຍອັດຕາສ່ວນລາຍຈ່າຍ R&D ທີ່ພົ້ນເດັ່ນເມື່ອທຽບໃສ່ GDP.

ຫ້ອງທົດລອງເຕັກໂນໂລຊີຊີວະພາບຂອງມະຫາວິທະຍາໄລສາກົນ, ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດຫວຽດນາມ, ນະຄອນໂຮ່ຈິມິນ. (ພາບ: Thanh Vu/VNA)

ປະຕິບັດມະຕິ 57 ຢ່າງຕັ້ງໜ້າ

ພາຍຫຼັງການເຜີຍແຜ່ບົດລາຍງານ GII 2025, ວັນທີ 19 ກັນຍາ, ກະຊວງວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ອອກຖະແຫຼງການ ເລກທີ 2796/QD-BKHCN ກ່ຽວກັບ “ກອບຕົວຊີ້ວັດໃນການຕິດຕາມ ແລະ ປະເມີນທ່າແຮງ ແລະ ລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳແຫ່ງຊາດ”. ນີ້ແມ່ນບາດກ້າວປະຕິບັດຕົວຈິງເພື່ອແນໃສ່ຮັບຮອງເອົາມະຕິເລກທີ 57-NQ/TW ລົງວັນທີ 22/12/2024 ຂອງກົມການເມືອງກ່ຽວກັບບັນດາບາດກ້າວບຸກທະລຸດ້ານວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ, ນະວັດຕະກຳ ແລະ ການຫັນເປັນດີຈີຕອນແຫ່ງຊາດ.

ຂອບເຂດດັດຊະນີໄດ້ຮັບການສ້າງຂຶ້ນບົນພື້ນຖານຄັດເລືອກຕົວຊີ້ວັດໃນດັດຊະນີນະວັດຕະກຳໂລກ (GII) ທີ່ WIPO ແລະ ຂົງເຂດວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ຈັດພິມປະຈຳປີໂດຍ SCImago (ອົງການຄົ້ນຄ້ວາຮັບຜິດຊອບສະໜອງຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບຄຸນນະພາບການຄົ້ນຄ້ວາວິທະຍາສາດຂອງບັນດາປະເທດ, ສະຖາບັນຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ກຽດສັກສີຂອງວາລະສານໂດຍຜ່ານການວິເຄາະຕົວຊີ້ວັດໂດຍອີງໃສ່ຖານຂໍ້ມູນຂັ້ນກາງຂອງບັນດາປະເທດສະມາຊິກສະເພາະ. ປະເທດ. ຕົວຊີ້ວັດທີ່ເລືອກໄດ້ຮັບປະກັນຄວາມຄ້າຍຄືກັນ, ມີແນວຄວາມຄິດທີ່ຊັດເຈນ, ວິທີການຄິດໄລ່, ແລະແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຢ່າງເປັນທາງການ, ແລະໄດ້ຖືກຈັດພີມມາໂດຍອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນທີ່ມີຊື່ສຽງ.

ຮ່າງບົດລາຍງານດັດຊະນີເພື່ອແນໃສ່ສ້າງເປັນຊຸດເຄື່ອງມືເພື່ອຕິດຕາມ ແລະ ປະເມີນຜົນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍຮອດປີ 2030: ທ່າແຮງ, ລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ນະວັດຕະກຳກ້າວຂຶ້ນສູ່ລະດັບສູງໃນຫຼາຍຂົງເຂດທີ່ສຳຄັນ, ໃນບັນດາກຸ່ມບັນດາປະເທດມີລາຍຮັບສູງປານກາງ, ຕາມທິດທາງມະຕິເລກທີ 57-NQ/TW.

ໂຄງຮ່າງດັດຊະນີແມ່ນຈັດຕັ້ງອອກເປັນ 2 ພາກ, ໃນນັ້ນມີຂອບການປະເມີນຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນດ້ານວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ ແລະ ໂຄງຮ່າງການປະເມີນລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ. ໂດຍສະເພາະ, ກອບການປະເມີນທ່າແຮງເລືອກຕົວຊີ້ວັດ 35/78 GII, ລວມທັງ 19 ຕົວຊີ້ວັດການປ້ອນຂໍ້ມູນແລະ 16 ຕົວຊີ້ວັດຜົນຜະລິດ. ຄວາມໝາຍ, ວິທີການຄິດໄລ່, ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ ແລະ ໝາກຜົນຂອງຕົວຊີ້ວັດນີ້ແມ່ນໄດ້ມາຈາກບົດລາຍງານ GII ທີ່ WIPO ຈັດພິມປະຈຳປີ, ດ້ວຍເຫດນີ້, ຮັບໃຊ້ການວິເຄາະ ແລະ ຕີລາຄາທ່າແຮງຂອງ ຫວຽດນາມ ເມື່ອທຽບໃສ່ບັນດາປະເທດມີລາຍຮັບປານກາງສູງ.

ຄຽງຄູ່ກັບນັ້ນແມ່ນຕົວຊີ້ວັດສະແດງໃຫ້ເຫັນຈາກແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນມະນຸດດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຢີ, ການລົງທຶນໃນ R&D, ຄວາມສາມາດຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ, ເຖິງບັນດາກິດຈະກຳເລີ່ມຕົ້ນທີ່ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ແລະ ການລົງທຶນ. ສໍາລັບຕົວຢ່າງ: ຈົບການສຶກສາໃນວິທະຍາສາດແລະວິສະວະກໍາ; ຈໍານວນນັກຄົ້ນຄວ້າ; ລາຍຈ່າຍທັງໝົດກ່ຽວກັບ R&D (% GDP); ລາຍຈ່າຍ R&D ສະເລ່ຍຂອງ 3 ບໍລິສັດໃຫຍ່ທີ່ມີການລົງທຶນຢູ່ຕ່າງປະເທດ; ຄະແນນສະເລ່ຍຂອງ 3 ມະຫາວິທະຍາໄລຊັ້ນນໍາໃນການຈັດອັນດັບ QS; ການເງິນສໍາລັບການເລີ່ມຕົ້ນທີ່ສ້າງສັນ; ຈໍານວນຂອງການປະຕິບັດການຮ່ວມທຶນ; ຈຳນວນວິສາຫະກິດທີ່ໄດ້ຮັບທຶນ; ອັດຕາສ່ວນລາຍຈ່າຍ R&D ຂອງວິສາຫະກິດ (% GDP)...

ກອບການປະເມີນເລືອກ 16/27 ສາຂາວິຊາສະເພາະທີ່ຈັດລໍາດັບປະຈໍາປີໂດຍ SCImago. ສະເພາະບັນດາຂົງເຂດທີ່ຫວຽດນາມເລືອກເຟັ້ນປະເມີນລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳລວມມີວິທະຍາສາດທຳມະຊາດ ດ້ວຍ 5 ຂົງເຂດຄື: ຄະນິດສາດ; ຟີຊິກ ແລະດາລາສາດ; ເຄມີສາດ; ວິທະຍາສາດສິ່ງແວດລ້ອມ; ວິທະຍາສາດໂລກ ແລະດາວເຄາະ.

ວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ມີ 4 ສາຂາວິຊາຄື: ວິທະຍາສາດຄອມພິວເຕີ; ພະລັງງານ; ວິສະວະກໍາ; ວິທະຍາສາດວັດສະດຸ. ວິທະຍາສາດການແພດ ມີ 3 ສາຂາວິຊາ: ການແພດ; ວິທະຍາປະສາດ; ການຢາ, ພິດວິທະຍາ ແລະຮ້ານຂາຍຢາ. ວິທະຍາສາດກະສິກໍາທີ່ມີສາຂາ: ວິທະຍາສາດກະສິກໍາແລະຊີວະສາດ. ວິທະຍາສາດສັງຄົມ ມີ 2 ສາຂາວິຊາຄື: ວິທະຍາສາດສັງຄົມ; ຈິດຕະວິທະຍາ. ດ້ານມະນຸດສະທຳປະກອບມີ 1 ສາຂາຄື: ສິລະປະ ແລະ ມະນຸດສາດ.

ການປະເມີນລະດັບວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີຂອງ SCImago ແມ່ນອີງໃສ່ 3 ເສົາຄ້ຳ. ການປະຕິບັດການຄົ້ນຄວ້າ (ກວມເອົາ 50%) ແມ່ນການປະເມີນຄຸນນະພາບແລະປະສິດທິຜົນຂອງສິ່ງພິມວິທະຍາສາດ, ຈໍານວນການອ້າງອິງ, H-index, ອັດຕາການຮ່ວມມືລະຫວ່າງປະເທດ, ຄຸນນະພາບວາລະສານ ... ນະວັດຕະກໍາ (ກວມເອົາ 30%) ແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການຫັນປ່ຽນຜົນການຄົ້ນຄວ້າໄປສູ່ສິດທິບັດ, ເຕັກໂນໂລຢີ, ແລະຜະລິດຕະພັນນໍາໃຊ້. ຜົນກະທົບທາງດ້ານສັງຄົມ (ກວມເອົາ 20%) ແມ່ນລະດັບການເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ທາງວິທະຍາສາດຕໍ່ຊຸມຊົນ, ມີອອນໄລນ໌, ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ມູນວິທະຍາສາດແລະເຕັກໂນໂລຢີ, ແລະບົດບາດຂອງແມ່ຍິງໃນການຄົ້ນຄວ້າ.

ມະຕິເລກທີ 57 ຂອງກົມການເມືອງໄດ້ສ້າງບາດກ້າວບຸກທະລຸໃນການລົງທຶນພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລ່າງຫັນເປັນດີຈີຕອນ. (ພາບ: Minh Quet/VNA)

ຕາມທ່ານຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ ຫວູວັນຕິ໋ກ, ຮອງຫົວໜ້າສະຖາບັນຍຸດທະສາດ ກະຊວງວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການອອກກອບດັດຊະນີແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາວຽກງານໃນມະຕິເລກທີ 71/NQ-CP ລົງວັນທີ 1 ເມສາ 2025 ຂອງລັດຖະບານວ່າດ້ວຍການດັດແກ້ ແລະ ເພີ່ມເຕີມແຜນການເຄື່ອນໄຫວປະຕິບັດມະຕິເລກທີ 57/ນຍ. ນີ້ແມ່ນພື້ນຖານອັນສຳຄັນເພື່ອໃຫ້ບັນດາກະຊວງ, ຂະແໜງການສົມທົບກັນຜັນຂະຫຍາຍ, ມຸ່ງໄປເຖິງການພັດທະນາທ່າແຮງດ້ານວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ, ຮັບໃຊ້ເປົ້າໝາຍເຕີບໂຕເສດຖະກິດສອງຕົວເລກໃນຊຸມປີຕໍ່ໜ້າ. ພິເສດ, ການເຊື່ອມໂຍງຈຸດໝາຍສົມທຽບກັບກຸ່ມບັນດາປະເທດມີລາຍຮັບປານກາງຂັ້ນເທິງຈະຊ່ວຍໃຫ້ຫວຽດນາມ ມີທິດທາງທີ່ຈະແຈ້ງໃນການຍົກສູງກຳລັງການແຂ່ງຂັນ.

ຄວາມຄືບໜ້າໃນ GII 2025 ແລະ ການອອກກອບດັດຊະນີແຫ່ງຊາດ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມສອດຄ່ອງຂອງນະໂຍບາຍຂອງພັກ, ການນຳພາອັນເຂັ້ມແຂງຂອງລັດຖະບານ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນຂອງວົງການວິທະຍາສາດ ແລະ ທຸລະກິດ. ນີ້ແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ຈະແຈ້ງວ່າວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳພວມກາຍເປັນຕົວຊີ້ນຳສຳຄັນຂອງການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວ ແລະ ຍືນຍົງ.

ການຮັກສາອັນດັບໜຶ່ງໃນ GII ຈະຊ່ວຍໃຫ້ຫວຽດນາມ ບັນລຸເປົ້າໝາຍທີ່ສູງກວ່າໃນການຫັນຜົນການຄົ້ນຄ້ວາເປັນຜະລິດຕະພັນການຄ້າ, ຍົກສູງສະມັດຕະພາບແຮງງານ ແລະ ຄວາມສາມາດແຂ່ງຂັນຂອງຊາດ.

ໃນສະພາບການແຂ່ງຂັນທົ່ວໂລກນັບມື້ນັບຮ້າຍແຮງ, ຮັກສາ ແລະ ຍົກລະດັບດັດຊະນີນະວັດຕະກຳສາກົນ, ປະຕິບັດຂອບເຂດດັດສະນີຕິດຕາມ ແລະ ຕີລາຄາຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນ, ລະດັບວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳແຫ່ງຊາດ ແມ່ນກຳລັງຊີ້ນຳຕັດສິນຊີ້ຂາດໃຫ້ຫວຽດນາມ ບັນລຸເປົ້າໝາຍກາຍເປັນປະເທດພັດທະນາ, ມີລາຍຮັບສູງໃນປີ 2045./.

(TTXVN/Vietnam+)

ທີ່ມາ: https://www.vietnamplus.vn/tao-don-bay-cho-viet-nam-phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-post1062997.vnp