Mỗi công trình thủy lợi hoàn thành sớm, thêm một mùa vụ an toàn

Qua 80 năm hình thành và phát triển, công tác thủy lợi luôn giữ vai trò trụ cột, giúp nông nghiệp ĐBSCL phát triển ổn định, gắn kết hài hòa với môi trường sinh thái.

Lịch sử phát triển vùng đất phương Nam từng ghi chép, thời điểm năm 1971, Bộ Thủy lợi đã thành lập một tổ chức đặc trách theo dõi công tác thủy lợi miền Nam, chuẩn bị cho công cuộc thủy lợi tái thiết sau khi đất nước thống nhất.

Đến giai đoạn 1976 - 1977, Bộ Thủy lợi đã thành lập các ban kiến thiết lớn tại khu vực Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên, Mỹ Thanh, khởi đầu cho công cuộc quy hoạch, xây dựng và quản lý thủy lợi ở vùng châu thổ Cửu Long.

Hệ thống thủy lợi ở ĐBSCL được đầu tư tương đối đồng bộ phục vụ hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Kim Anh.

Trải qua nhiều giai đoạn, hệ thống kênh mương, đê bao, cống điều tiết nước được đầu tư xây dựng khắp các tỉnh ĐBSCL, từ nội đồng đến công trình liên vùng, liên tỉnh, tạo nên mạng lưới điều tiết nước đồng bộ phục vụ phát triển nông nghiệp và dân sinh.

Nhờ công tác thủy lợi, diện tích sản xuất lúa, cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản ở ĐBSCL tăng mạnh, tạo bước chuyển lớn trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp của vùng. Hệ thống kênh trục tiêu thoát lũ, lấy phù sa, đẩy phèn, trữ ngọt; các tuyến đê, cống kiểm soát mặn - ngọt giúp ổn định sản xuất quanh năm và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Những vùng từng chịu lũ sâu hay hạn mặn gay gắt như Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên, Bắc Bến Tre, Gò Công, Nam Măng Thít... nay đều đã chủ động nguồn nước, phục vụ sinh kế bền vững.

Từ đó nông nghiệp vùng ĐBSCL vươn lên thành vùng sản xuất hàng hóa lớn nhất cả nước, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và đóng góp hơn 95% sản lượng gạo xuất khẩu, 70% sản lượng trái cây và 65% lượng thủy sản của Việt Nam.

Mô hình 2 lúa - 1 cá ở tỉnh Đồng Tháp đang phát huy hiệu quả nhờ nguồn nước được kiểm soát chủ động. Ảnh: Kim Anh.

Ông Nguyễn Quang Dũng - Phó Giám đốc Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 10 (Ban 10), đơn vị hiện đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường giao nhiệm vụ trực tiếp làm chủ đầu tư các dự án thủy lợi ở vùng ĐBSCL chia sẻ, trải qua nhiều giai đoạn sắp xếp, hợp nhất, năm 2006, Ban 10 chính thức được thành lập, kế thừa toàn bộ năng lực, kinh nghiệm của các đơn vị tiền thân.

Từ đó đến nay, Ban 10 đã triển khai nhiều dự án trọng điểm tại vùng ĐBSCL với mục tiêu xuyên suốt là hoàn thiện hệ thống thủy lợi, kiểm soát nguồn nước, phòng chống hạn mặn, sạt lở và bảo vệ sinh kế của người dân.

Các công trình như hệ thống kênh thoát lũ ra biển Tây; kênh trục vùng Đồng Tháp Mười; hệ thống kiểm soát nguồn nước Bắc Bến Tre, Nam Măng Thít, Ô Môn - Xà No, Quản Lộ - Phụng Hiệp, Cái Lớn - Cái Bé... đã góp phần quan trọng trong việc mở rộng diện tích sản xuất, tăng năng suất và giá trị nông sản, đồng thời giảm thiểu thiệt hại do thiên tai, nhất là xâm nhập mặn.

Đặc biệt, với tư duy “thủy lợi phải đi trước một bước để ứng phó biến đổi khí hậu”, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tập trung đầu tư các công trình kiểm soát nguồn nước và phòng chống sạt lở bờ sông, bờ biển, giúp các địa phương ĐBSCL chủ động nguồn nước sản xuất và bảo vệ dân cư vùng ven sông, ven biển.

Hệ thống tuyến đê biển Tây (tỉnh Cà Mau) được đầu tư giúp người dân ứng phó với thiên tai. Ảnh: Kim Anh.

“Đối với ngành nông nghiệp và môi trường, thủy lợi là nền tảng vững chắc để nông nghiệp thích ứng, môi trường được bảo vệ và người dân yên tâm gắn bó với đất đai. Mỗi công trình hoàn thành sớm là thêm một vùng quê an toàn, một mùa vụ được bảo đảm”, ông Nguyễn Quang Dũng nhấn mạnh.

Một loạt công trình tiêu biểu minh chứng cho tinh thần đó, như cống âu Nguyễn Tấn Thành (thuộc dự án kiểm soát nguồn nước kênh Nguyễn Tấn Thành và bờ hữu sông Vàm Cỏ Tây) hoàn thành vượt tiến độ, giúp tỉnh Đồng Tháp hai mùa liền không phải đắp đập tạm, tiết kiệm hàng chục tỷ đồng. Đồng thời giúp địa phương kiểm soát tốt nguồn nước, đảm bảo an toàn cho hơn 15.000 ha cây ăn trái và 1,1 triệu người dân vùng dự án.

Cống âu Rạch Mọp (thuộc công trình kiểm soát nguồn nước bờ Nam sông Hậu) hoàn thành vượt tiến độ, giúp TP Cần Thơ chủ động kiểm soát mặn, triều cường, giữ ngọt, bảo vệ hơn 19.000 ha vùng sản xuất và giảm thiểu thiệt hại do hạn mặn cho gần 37.000 ha đất nông nghiệp.

Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1 là công trình biểu tượng của năng lực quản lý và tinh thần vượt khó trong đại dịch Covid-19, rút ngắn tiến độ thi công từ 36 - 48 tháng xuống chỉ còn hơn 20 tháng. Công trình này giúp tỉnh Kiên Giang (nay là An Giang) kiểm soát mặn - ngọt trên 20.000 ha đất sản xuất, tiết kiệm hàng chục tỷ đồng chi phí đắp đập tạm.

Khoa học công nghệ được ứng dụng mạnh mẽ trong quản lý, vận hành công trình thủy lợi. Ảnh: Kim Anh.

Bên cạnh đó, cống âu thuyền Ninh Quới, Vũng Liêm, Tân Dinh, Bông Bót, Nam Măng Thít… cũng là những dự án nổi bật đã về đích sớm hơn kế hoạch, phát huy hiệu quả trong các mùa hạn mặn 2019 - 2020, 2022 - 2023 và 2024 - 2025, giúp hàng chục nghìn hecta lúa, hoa màu và vùng nuôi trồng thủy sản an toàn vượt qua thời điểm khốc liệt của xâm nhập mặn.

Những công trình thủy lợi trên không chỉ là minh chứng cho năng lực và sự tận tâm của đội ngũ làm thủy lợi, mà còn là “lá chắn” giúp ngành nông nghiệp và môi trường ĐBSCL tự tin thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới nền nông nghiệp xanh, phát thải thấp và phát triển bền vững.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/moi-cong-trinh-thuy-loi-hoan-thanh-som-them-mot-mua-vu-an-toan-d782332.html