Trùn quế - 'cỗ máy sinh học' của nông nghiệp xanh

KHÁNH HÒA Từ chất thải nông nghiệp, trùn quế trở thành 'cỗ máy sinh học' giúp hình thành mô hình nông nghiệp tuần hoàn, tạo ra nông sản sạch, gia tăng giá trị, bảo vệ môi trường.

Tốt nghiệp ngành khoa học môi trường, anh Lê Minh Vương (xã Ninh Hải, tỉnh Khánh Hòa) dành trọn tâm huyết xây dựng mô hình nông nghiệp tuần hoàn vườn - ao - chuồng - trùn quế. Hướng đi này không chỉ gia tăng giá trị nông sản mà còn bảo vệ môi trường sinh thái, phù hợp xu thế phát triển nông nghiệp xanh hiện nay.

Anh Lê Minh Vương kỳ vọng sẽ có nhiều nông dân nuôi trùn quế để tạo ra hệ sinh thái nông nghiệp xanh, bảo vệ môi trường. Ảnh: Nguyễn Thủy.

Nuôi trùn quế để hồi sinh đất

“Từng chứng kiến ruộng đất bạc màu, ao tôm chết dần vì lạm dụng phân bón và thuốc hóa học, nông dân kiệt quệ vì đất yếu, sức khỏe giảm sút, tôi tự hỏi làm sao để đất được hồi sinh”, anh Lê Minh Vương chia sẻ.

Từ trăn trở đó, anh bắt đầu nghiên cứu đề tài “Ứng dụng phân trùn quế trong nông nghiệp tuần hoàn” với mong muốn biến chất thải nông nghiệp thành tài nguyên, đưa nông nghiệp trở lại đúng bản chất của một hệ sinh thái cần được nuôi dưỡng bền vững.

Theo anh Vương, trùn quế tuy nhỏ bé nhưng làm được điều mà máy móc không thể, đó là tái tạo đất, xử lý chất thải hữu cơ và giảm phát thải khí metan. “Trùn quế là cỗ máy xử lý phân tự nhiên hiệu quả nhất”, anh Vương nói và cho biết nếu phân bò ủ theo cách truyền thống phải ủ 1 - 2 tháng mới dùng được thì trùn quế chỉ cần vài ngày để biến chất thải thành phân hữu cơ chất lượng cao, có thể bón trực tiếp cho cây. Phân trùn giàu dinh dưỡng, an toàn cho đất và môi trường.

Anh chia sẻ, nuôi trùn quế không khó, chỉ cần không gian râm mát, nguồn rác hữu cơ như rau củ hoặc phân gia súc. Với 100m², có thể thả khoảng 4 tấn trùn sinh khối, sau 3 - 4 tháng thu được 8 - 12 tấn sản phẩm gồm phân trùn, trùn thịt và đất đã xử lý.

Phân trùn giúp tăng độ tơi xốp, cải thiện hệ vi sinh, đồng thời giảm 10 - 20% khí thải so với dùng phân hóa học. Trong khi đó, trùn thịt là nguồn đạm sinh học tự nhiên dùng làm thức ăn cho gà, cá, giúp giảm chi phí chăn nuôi. Có thể nói, trùn quế là điểm khởi đầu của một vòng tuần hoàn khép kín, từ xử lý rác, làm phân hữu cơ, chăn nuôi và trồng trọt, tất cả đều quay lại phục vụ đất.

Hiện anh Vương đã chuyển giao kỹ thuật nuôi trùn quế, ủ phân, sử dụng phân trùn quế bón cho cây trồng... cho nhiều hộ dân tại các tỉnh thành áp dụng. Ảnh: Nguyễn Thủy.

Kiến tạo hệ sinh thái xanh

Dành trọn tâm huyết cho nghiên cứu và ứng dụng trùn quế, anh Lê Minh Vương hiểu rằng khởi nghiệp xanh không dễ. Từ vài ô chuồng thử nghiệm đến trang trại quy mô, anh trải qua không ít thất bại và áp lực.

Điều khiến anh được quý mến là tinh thần chia sẻ tri thức thay vì giữ nghề cho riêng mình. Anh thường xuyên tổ chức tập huấn cho nông dân, hướng dẫn nuôi trùn, xử lý phụ phẩm, sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh. “Nông nghiệp xanh không xa vời, chỉ cần chúng ta thay đổi cách làm”, anh Vương tự tin.

Từ ý tưởng đó, anh xây dựng trang trại nông nghiệp tuần hoàn Vương Trùn Quế rộng 4.000m² tại Ninh Hải. Ở đây, mọi thứ đều được tái sử dụng: Trùn quế xử lý phân gà, rác hữu cơ tạo phân trùn và dịch trùn; phân trùn bón cho vườn dừa, đu đủ, rau hữu cơ; gà thả vườn ăn trùn và thảo mộc, phân gà lại ủ compost làm phân hữu cơ; ao cá cung cấp nước tưới, cân bằng sinh thái cho toàn trang trại. Mô hình vận hành khép kín, không rác thải, không hóa chất, vừa giảm chi phí sản xuất, vừa tạo nông sản an toàn và môi trường trong lành.

Không chỉ sản xuất, trang trại còn mở hướng du lịch sinh thái, trải nghiệm, nơi du khách, sinh viên và nông dân có thể tận mắt chứng kiến quy trình canh tác tuần hoàn, thưởng thức nông sản sạch ngay tại vườn.

Anh Vương nhấn mạnh, nông nghiệp tuần hoàn không chỉ dành cho doanh nghiệp lớn. Các hộ nông dân nhỏ lẻ hoàn toàn có thể linh hoạt áp dụng. “Ví dụ vườn cây ăn trái có thể tận dụng bóng mát để nuôi gà, phân gà bón cho cây hoặc nuôi trùn quế rồi dùng trùn làm thức ăn cho gà, vừa khép kín, vừa tăng giá trị", anh chia sẻ.

Sau nhiều năm thực hành, anh đã biên soạn sách hướng dẫn mô hình nông nghiệp tuần hoàn, được đông đảo nông dân đón nhận. Anh cũng chuyển giao công nghệ, hỗ trợ nhân rộng ra nhiều tỉnh thành.

Từ sinh vật nhỏ bé dưới lòng đất, anh Vương đã khơi dậy niềm tin về một hướng đi mới: nông nghiệp tuần hoàn, nơi rác thải trở thành tài nguyên và nông dân trở thành người kiến tạo tương lai xanh.

Trùn quế giúp hình thành mô hình nông nghiệp tuần hoàn, tạo ra nông sản sạch, gia tăng giá trị, bảo vệ môi trường. Ảnh: Nguyễn Thủy.

Theo anh, công nghệ sinh học và số hóa nông nghiệp đang mở ra cơ hội lớn. Nếu trước đây ủ phân mất 30 - 45 ngày thì nay nhờ men vi sinh và enzyme, chỉ 7 - 10 ngày là có thể cho ra thành phẩm.

“Tôi muốn lan tỏa mô hình nông nghiệp tuần hoàn đến nhiều nông dân hơn nữa để Việt Nam tự tin sản xuất nông sản xanh, sạch, không thua kém bất kỳ quốc gia nào,” kỹ sư trẻ Lê Minh Vương nói và cho biết hành trình thuyết phục nông dân bỏ thói quen dùng phân hóa học vì “tiện và khô” để chuyển sang phân trùn dù giá rẻ hơn nhưng ẩm, khó bảo quản là không ít thử thách. 

“Thay đổi tư duy mới là khó nhất. Nhưng khi bà con thấy cây khỏe, đất tơi, năng suất tăng, họ bắt đầu tin”, anh Vương nói.

Theo kỹ sư Vương, nuôi trùn quế chỉ cần nắm vững bốn nguyên tắc cơ bản: môi trường nuôi phù hợp, râm mát, ẩm, tránh nắng gắt và ngập nước; nguồn thức ăn sạch từ phân tươi của bò, dê hoặc rau củ ủ hoai; giống trùn khỏe mạnh giúp sinh khối bố mẹ mật độ cao, sinh sản mạnh; đầu ra ổn định. Nông nghiệp tuần hoàn không chỉ là mô hình kinh tế mà là cách sống hài hòa với tự nhiên.

“Chỉ cần một hộp trùn giống, mỗi gia đình có thể xử lý rác hữu cơ ngay tại nhà, tạo ra phân bón vi sinh tự nhiên cho cây trồng”, anh Vương chia sẻ.

Anh Vương cũng nghiên cứu và hoàn thiện nhiều sản phẩm hữu cơ từ trùn quế như vi sinh vật bản địa hóa IMO (dạng lỏng và bột); GE nha đam, GE chuối; phân bón hữu cơ vi sinh, dịch trùn quế, dinh dưỡng sinh học Alonutri Pro dành cho cây nha đam. Đặc biệt, anh tiên phong giới thiệu sản phẩm trùn quế đông lạnh giúp bảo quản các hợp chất sinh học quý như enzyme, khoáng chất, axit amin, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu quanh năm cho nông hộ.

Với anh, trùn quế không chỉ là sinh vật cải tạo đất mà còn là cầu nối giữa khoa học và nông dân, giúp họ giảm chi phí, tăng năng suất, quan trọng hơn là khôi phục sức khỏe cho đất.

Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, phân trùn quế là một trong những loại phân hữu cơ vi sinh cao cấp nhất, đáp ứng các tiêu chí về an toàn với sức khỏe con người cũng như với môi trường tự nhiên.

Nông nghiệp tuần hoàn giúp tái sử dụng tài nguyên, kéo dài vòng đời chất thải và biến chúng thành sản phẩm giá trị phục vụ ngược lại cho hệ thống. Chất thải từ chăn nuôi được xử lý làm thức ăn cho trùn quế, phân trùn quay trở lại bón cho cây trồng, cây trồng cung cấp thức ăn xanh cho vật nuôi, tạo nên một vòng tuần hoàn không rác thải, không hóa chất, chỉ có sự tái sinh của thiên nhiên.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/trun-que--co-may-sinh-hoc-cua-nong-nghiep-xanh-d782588.html