Người Việt không còn mê vàng?

Vắng khách, nhiều tiệm vàng ngưng kinh doanh

Dạo một vòng quanh những cửa hàng kinh doanh vàng tại khu vực chợ Bến Thành (Q.1, TP.HCM), chợ Tân Định (Q.1)… có thể nhận thấy rất rõ lượng khách đến giao dịch sụt giảm mạnh. Nhân viên tiệm vàng đa số ngồi bấm điện thoại hay tán gẫu. Nam nhân viên bảo vệ cửa hàng vàng trên đường Lê Thánh Tôn (Q.1) cho biết trước đây, vào buổi trưa nhiều người đi chợ Bến Thành mua sắm; cộng với lượng khách du lịch nước ngoài ra vô khiến khu vực quanh chợ luôn sầm uất, thậm chí nhiều thời điểm xảy ra tình trạng kẹt xe cục bộ. Thế nhưng nay không khí hoàn toàn thay đổi. Lượng xe vào các tiệm vàng thưa thớt. Khách du lịch hay người đi chợ cũng giảm khá nhiều. Không ít cửa hàng kinh doanh vàng không trụ nổi khó khăn trong thời gian dài mấy năm nay từ khi dịch Covid-19 xảy ra dẫn đến đóng cửa.

Ông Trương Cẩm Cường (chủ tiệm vàng trên địa bàn Q.8, TP.HCM) thừa nhận: “Trong hơn 40 năm kinh doanh vàng, chưa bao giờ tôi chứng kiến cảnh giới kinh doanh lại khó khăn như vậy”. Cùng với tình hình đóng cửa kinh doanh cửa hàng cà phê, quần áo, đồ ăn…, các tiệm vàng trên địa bàn TP cũng rơi rụng. Những cửa hàng kinh doanh vàng quanh chợ Xóm Củi (Q.8, TP.HCM), chợ Thiếc (Q.11), hay quanh khu phố vàng Nhiêu Tâm (Q.5) còn duy trì hoạt động cũng thưa thớt khách ra vào.

Ông Trương Cẩm Cường kể trong nuối tiếc: Trước đây mỗi lần đến mua hàng ở khu vực Nhiêu Tâm về bán, ông phải đi từ sáng sớm để chọn sản phẩm, chiều quay lại lấy hàng. Thế nhưng nay, chỉ cần mất 15 phút là có thể lấy hàng về, không phải chờ đợi. Điều này cho thấy “nhà chành” (đơn vị sản xuất kinh doanh vàng) cũng gặp khó khăn lớn. Một số chành mới đây đã thông báo giảm tiền gia công sản phẩm cho các tiệm vàng 10% để kích nhu cầu từ các tiệm vàng nhỏ. “Về logic, nhiều tiệm vàng đóng cửa thì những tiệm còn hoạt động có lợi thế khai thác số khách hàng của tiệm kia. Thế nhưng điều này đã không xảy ra do nhu cầu mua vàng của người dân sụt giảm toàn diện. Lượng khách hàng mua bán chủ yếu của tiệm trước đây là công nhân. Mỗi tháng người lao động nhận lương sẽ trích ra một khoản mua từ 2 – 3 phân vàng, khi nào cần thì bán lại nhanh lấy tiền lo cho cuộc sống. Thế nhưng từ đầu năm đến nay, lượng công nhân nghỉ việc nhiều dẫn đến lượng khách mua vàng cũng giảm hơn, kinh doanh vàng cũng khó khăn hơn”, ông Cường phân tích.

Công ty CP vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) là một trong những đơn vị có doanh thu lớn, mạng lưới cửa hàng bao phủ cả nước nhưng báo cáo kết quả kinh doanh mới công bố gần đây cho thấy doanh thu thuần giảm sút 6,6% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 12.059 tỉ đồng trong 4 tháng đầu năm. Trong đó, tăng trưởng doanh thu mảng bán lẻ giảm 5,7%, bán sỉ giảm 23,3%, vàng 24K giảm 2,4%. Là một trong những đơn vị bán sỉ sản phẩm nữ trang lớn cho các tiệm vàng trên thị trường nhưng doanh thu bán sỉ của PNJ giảm mạnh cho thấy tình hình các tiệm vàng còn khó khăn hơn. Lợi nhuận sau thuế của PNJ cũng giảm 0,7%, xuống còn 859 tỉ đồng.

Lượng vàng tiêu thụ giảm hơn một nửa

Cách đây 10 năm, VN đứng thứ 8 trong bảng xếp hạng toàn cầu về nhu cầu tiêu thụ vàng. Năm 2012, nhu cầu tiêu thụ vàng của người Việt khoảng 100 tấn nhưng đến năm 2022, con số này chỉ còn 43 tấn. Theo Hội đồng vàng thế giới (WGC), trong quý 1/2023, nhu cầu vàng của VN đã giảm 12% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 17,2 tấn. Sự suy giảm nhu cầu trang sức vàng một phần do tác động kéo giảm nhu cầu vàng của quý đi xuống. Nhu cầu trang sức giảm 18% so với cùng kỳ năm 2022, từ 5,6 tấn quý 1/2022 xuống còn 4,6 tấn trong quý 1/2023. Nhu cầu vàng thỏi và vàng xu cũng trải qua suy giảm, từ 14 tấn trong quý 1/2022 giảm 10%, còn 12,6 tấn trong quý 1/2023.

Ông Trần Thanh Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty CP vàng bạc đá quý SJC Phú Thọ, cho biết giới kinh doanh vàng hạng F1 (doanh nghiệp kinh doanh lớn) hiện gần như bỏ nghề. Trước đây, thời điểm thị trường vàng sôi động, lực lượng kinh doanh vàng khá đông đảo, có các F1, F2, F3… Những người kinh doanh mua bán vàng liên tục, tạo thanh khoản thị trường, giá cả biến động lên xuống thu hút nguồn vốn từ người dân tham gia. Từ sau Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, thị trường vàng dần dần thu hẹp lại. Giao dịch vàng trên thị trường không còn sôi động như trước dẫn đến nhiều người không mặn mà với việc kinh doanh vàng mà chuyển vốn đầu tư sang lĩnh vực khác, nhất là bất động sản. Đáng nói, ngay cả khi thị trường bất động sản gặp khó khăn nhưng dòng vốn này cũng không quay lại vàng. Thêm vào đó, thu nhập của người dân cũng sụt giảm khiến nhu cầu vàng bị ảnh hưởng. Không những công nhân mà cả người có nhu cầu mua vàng từ 20 – 30 cây trước đây vắng bóng. Bên cạnh đó, xu hướng thời trang liên quan đến vàng cũng đang thay đổi. Phụ nữ ngày nay đeo bộ vòng xi men lên cả chục chiếc, không như trước đây chỉ 5 – 7 vòng, thế nhưng số lượng người đeo ngày càng ít đi. Trong khi đó, giới trẻ có xu hướng đeo nữ trang vàng 12K thay vì 18K như trước.

Đặc biệt, theo ông Trần Thanh Hải, giá vàng trong nước cứ “lì ra”, không tăng giảm theo giá thế giới cũng ảnh hưởng đến nhu cầu vì thị trường thiếu sự thanh khoản. Đơn cử trong vài tuần trở lại đây, giá vàng thế giới biến động trong biên độ rộng, tăng giảm từ 100 – 150 USD/ounce nhưng vàng miếng SJC chỉ dao động quanh mức 67 triệu đồng/lượng khiến giới đầu tư, đầu cơ mất lửa tham gia mua bán. Từ nay đến cuối năm, có nhiều thông tin trên thị trường sẽ khiến giá biến động bất thường. Chẳng hạn cuộc đua bầu cử tổng thống Mỹ, ứng cử viên thuộc đảng Dân chủ hay Cộng hòa sẽ có chính sách tài khóa rất khác nhau, điều này sẽ tác động đến sự đi lên hay xuống của kim loại quý. Đó là chưa kể vàng chịu những bất lợi từ lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ tăng giảm như thế nào trong thời gian tới. Trước biến động của giá vàng, những người muốn đầu tư vào kim loại quý muốn tham gia nhưng trong nước không biến động thì ai cũng nản.

Dù vậy, trong một cuộc trao đổi với báo chí gần đây, ông Shaokai Fan, Giám đốc điều hành mới khu vực châu Á – Thái Bình Dương kiêm Giám đốc toàn cầu về Ngân hàng Trung ương của WGC, vẫn bày tỏ sự tin tưởng vào tình yêu vàng của người Việt: “Trong bối cảnh lạm phát toàn cầu và suy thoái kinh tế, các nhà đầu tư VN vẫn tin tưởng vào vàng như một biện pháp tin cậy chống lạm phát. Người Việt luôn ưu ái vàng như một cách bảo vệ khỏi những rủi ro. Vì vậy, trong tình hình hiện tại, rất có khả năng rằng những yếu tố này vẫn tiếp tục thúc đẩy nhà đầu tư VN chú trọng đến vàng”.