China's beleid om een ​​'Gemeenschap van Gemeenschappelijk Lot' in Zuidoost-Azië op te bouwen: enkele identificaties en beleidsmatige implicaties

TCCS - In zijn huidige buitenlandbeleidsstrategie streeft China ernaar zijn rol in het vormgeven van de internationale structuur te versterken door regionale en mondiale samenwerkingsmechanismen te bevorderen. Een van de pijlers van de strategie is het beleid om een ​​"Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" in Zuidoost-Azië te creëren. Een uitgebreide analyse van het beleid draagt ​​niet alleen bij aan het verduidelijken van China's strategische aanpak in de regio, maar biedt ook een belangrijke referentiebasis voor ontwikkelingslanden bij het ontwikkelen van een passend buitenlands beleid, het harmoniseren van internationale samenwerking en het waarborgen van nationale belangen.

Strategische basis en doelstellingen

De laatste tijd heeft China, vanuit de opvatting dat de duurzame ontwikkeling van elk land altijd verbonden is met een vreedzame en stabiele regionale omgeving, speciale aandacht besteed aan het consolideren en ontwikkelen van relaties met buurlanden als een belangrijk onderdeel van zijn algehele buitenlands beleid. Secretaris-generaal en president van China Xi Jinping benadrukte ooit: "Qua geografische ligging, natuurlijke omgeving of bilaterale relaties hebben de omliggende gebieden een speciale strategische betekenis voor de ontwikkeling van China" ⁽¹⁾ , en bevestigde dat "het bevorderen van nabuurschapsdiplomatie een noodzakelijke voorwaarde is om de 'tweehonderdjarige doelen' te realiseren en de grote verjonging van de Chinese natie te bewerkstelligen" ⁽²⁾ . Op die basis bevordert China de opbouw van "een rechtvaardiger en redelijker mondiaal bestuurssysteem", waarin relaties met buurlanden worden beschouwd als de basis ⁽³⁾ . Dit wordt beschouwd als een stap die de richting aantoont van de toenemende invloed van de regio naar de wereld, terwijl China's regionale banden worden verdiept op basis van wederzijds respect, gezamenlijke ontwikkeling en bijdrage aan gemeenschappelijke vrede en stabiliteit.

Top ASEAN - Gulf Cooperation Council (GCC) - China met als thema "Het versterken van de economische banden voor gedeelde welvaart" op 27 mei 2025 in Kuala Lumpur, Maleisië_Foto: baochinhphu.vn

Zuidoost-Azië is een geostrategische regio van bijzonder belang voor de sociaaleconomische ontwikkeling en regionale veiligheid van China. Daarom is dit de eerste regio die China heeft uitgekozen om het idee van de vorming van een "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" te implementeren. Met zijn diversiteit aan politieke instellingen, culturele identiteiten en ontwikkelingsniveaus wordt Zuidoost-Azië geschikt geacht voor China om een ​​nieuw model van internationale betrekkingen te implementeren, ter vervanging van kaders waarvan China vindt dat ze de rol en belangen van ontwikkelingslanden niet volledig weerspiegelen. Het algemene doel van het "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming"-beleid in Zuidoost-Azië is het bevorderen van een model van internationale betrekkingen met Chinese kenmerken, en zo bijdragen aan het vormgeven van de regionale structuur in de richting van verbeterde samenwerking, connectiviteit en stabiliteit, en zo een basis te creëren voor het uitbreiden van de invloed in een nieuwe wereldorde gebaseerd op een netwerkmodel, waarin de centrale rol van China duidelijker wordt vastgelegd.

Het beleid werd duidelijk verwoord in de toespraak van secretaris-generaal en president van China Xi Jinping in het Indonesische parlement op 3 oktober 2013, met als thema "Gezamenlijk bouwen aan een China-ASEAN-gemeenschap met een gemeenschappelijk lot". Secretaris-generaal en president van China Xi Jinping benadrukte de nauwe historische en culturele banden tussen China en de lidstaten van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN) en bevestigde de wens om "elkaar oprecht te behandelen, in vriendschap samen te leven en het politieke en strategische wederzijdse vertrouwen voortdurend te versterken" ⁽⁴⁾ . China sprak zijn welwillendheid uit om de praktische samenwerking met ASEAN-landen op veel gebieden te versterken, wederzijdse complementariteit te bevorderen, hulpbronnen te delen, uitdagingen te overwinnen en te streven naar gemeenschappelijke ontwikkeling en welvaart ⁽⁵⁾ . De toespraak gaf duidelijk aan dat China en ASEAN nauwe banden hebben en verantwoordelijkheden delen bij het handhaven van vrede en stabiliteit in de regio ⁽⁶⁾ .

In Zuidoost-Azië heeft China het beleid van de "Gemeenschap van een Gemeenschappelijk Bestemming" geïmplementeerd volgens een tweeledig model voor internationale betrekkingen. Ten eerste door een institutioneel kader voor samenwerking te creëren in de vorm van een "gemeenschap" om een ​​basis te creëren voor het opzetten van stabiele en langdurige samenwerkingsmechanismen. Ten tweede door een structuur van parallelle belangen, waarin China en landen in Zuidoost-Azië deelnemen aan een systeem van nauw verbonden belangen, die samen "het lot van de ontwikkeling delen". Op het gebied van samenwerking bevordert China netwerkvorming en breidt het de samenwerking uit op economisch, politiek en strategisch gebied, uitgedrukt via mechanismen op hoog niveau zoals het "omvattende strategische partnerschap". Op het gebied van belangen streeft China ernaar een onderling verbonden ruimte te creëren waarin de belangen van alle partijen nauw met elkaar verbonden zijn, waardoor banden en wederzijdse afhankelijkheid worden gecreëerd en wordt bijgedragen aan het consolideren van China's positie en rol in de zich ontwikkelende regionale structuur.

Om dit beleid te implementeren, bevordert China de vorming van een gelaagd samenwerkingsnetwerk op het gebied van economie, politiek, sociaal-cultureel en niet-traditionele veiligheid, met het Belt and Road Initiative (BRI) als economische pijler. Tegelijkertijd wordt dit samenwerkingsmodel gebruikt als platform voor China om deel te nemen aan het aanpassen van regionale samenwerkingsnormen in eigen richting. Met zijn hoge representativiteit, flexibele geopolitieke omgeving en gunstige connectiviteit wordt Zuidoost-Azië beschouwd als een geschikte ruimte voor China om het model van de "zachte netwerkorde" te implementeren, waarbij de effectiviteit van instrumenten zoals "soft power", economische verbindingen en het aanpassen van samenwerkingsnormen wordt beoordeeld; en tegelijkertijd de reacties en acceptatieniveaus van ontwikkelingslanden op een model van internationale betrekkingen met een eigen stempel worden geobserveerd. Als het beleid van de "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" effectief wordt geïmplementeerd in Zuidoost-Azië, zal het een theoretische en praktische basis vormen voor China om wereldwijd uit te breiden en zo bij te dragen aan het definiëren van China's rol in het proces van het vormgeven van de internationale orde met een unieke benadering.

Van idee tot realisatie van strategische doelen

China's beleid om een ​​"Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" in Zuidoost-Azië te creëren, wordt systematisch uitgevoerd, waarbij strategische oriëntatie, regionale institutionalisering en specifieke bilaterale samenwerking harmonieus worden gecombineerd. Dit is een nieuw model voor internationale betrekkingen met drie hoofdkenmerken: wederzijds respect en gelijkheid in soevereiniteit; win-winsamenwerking, non-confrontatie; en het omgaan met meningsverschillen via dialoog. Een dergelijke relatiestructuur creëert een flexibele ruimte voor samenwerking, waardoor landen in Zuidoost-Azië hun banden met China kunnen uitbreiden zonder gebonden te zijn aan politieke voorwaarden. Dit model weerspiegelt echter ook duidelijk China's oriëntatie op het bevorderen van een vorm van regionale betrekkingen die een eigen stempel draagt, gekoppeld aan China's strategische aanpak en belangen.

Op die basis implementeert China zijn beleid via drie hoofdmethoden. Ten eerste het bevorderen van substantiële economische samenwerking, met name de ondertekening van het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) in 2020 met deelname van ASEAN-landen, wat bijdraagt ​​aan de versterking van de regionale economische connectiviteit. Ten tweede het verbeteren van de coördinatie op niet-traditionele veiligheidsgebieden, zoals gezondheid, klimaatverandering en rampenbestrijding via specifieke samenwerkingsmechanismen zoals het ASEAN-China Public Health Cooperation Center. Ten derde het voorstellen en integreren van wereldwijde initiatieven, doorgaans het Global Security Initiative (GSI), om een ​​gemeenschappelijk bewustzijn te creëren van een stabiele en niet-confrontationele regionale structuur. Door deze drie methoden heeft China geleidelijk een gunstig klimaat gecreëerd voor het bevorderen van de betrekkingen met landen in Zuidoost-Azië in de richting van uitgebreide strategische betrokkenheid.

Op multilateraal niveau heeft China de samenwerking met ASEAN geïntensiveerd door het kader van de betrekkingen te verbeteren en de inhoud van de "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" in officiële documenten te institutionaliseren. Tijdens de ASEAN-China-top in 2013 in Brunei kwamen beide partijen overeen het strategisch partnerschap tussen China en ASEAN te bevorderen, te versterken en te verdiepen, en gemeenschappelijke belangen te beschermen ⁽⁷⁾ . In 2021 werd de relatie opgewaardeerd tot een "omvattend strategisch partnerschap", met een verbintenis tot het bevorderen van samenwerking en het opbouwen van een vreedzame, welvarende, open en inclusieve regio ⁽⁸⁾ .

Parallel aan het multilaterale samenwerkingsproces heeft China de totstandkoming van bilaterale samenwerkingsovereenkomsten met landen in Zuidoost-Azië bevorderd. Van 2019 tot 2022 heeft China overeenkomsten ondertekend en consensus bereikt over samenwerking bij de opbouw van een "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" met veel landen in de regio. Tegen 2025 heeft China een overeenkomstig samenwerkingskader opgezet met zeven landen in Zuidoost-Azië, waaronder Laos, Cambodja, Thailand, Myanmar, Maleisië, Indonesië en Vietnam, wat blijk geeft van een diepe toewijding aan het verdiepen van bilaterale betrekkingen en het bevorderen van strategische cohesie. Zowel op bilateraal als op multilateraal niveau heeft China aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het institutionaliseren van het idee van een "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" door middel van officiële documenten, samenwerkingsovereenkomsten en specifieke actieplannen, waarmee de basis is gelegd voor een toekomstige uitbreiding naar een wereldwijde reikwijdte.

Over het geheel genomen laat het proces zien dat China flexibel gebruikmaakt van zowel multilaterale als bilaterale samenwerking om een ​​regionaal samenwerkingsmodel te bevorderen dat zijn eigen stempel drukt. Zuidoost-Azië is niet alleen een strategische ruimte, maar ook een belangrijke schakel in het realiseren van China's doel om zijn invloed in de opkomende internationale orde uit te breiden.

Enkele beoordelingen en beleidsmatige implicaties

Het beleid van China om een ​​"Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" in Zuidoost-Azië te creëren, is niet alleen een regionale samenwerkingsstrategie, maar geeft ook vorm aan de veiligheids-economische structuur in een richting die strookt met China's langetermijnbelangen. De implementatie van dit beleid heeft kansen gecreëerd voor substantiële samenwerking voor landen in de regio, maar heeft ook uitdagingen met zich meegebracht op het gebied van strategische autonomie, het in evenwicht brengen van internationale betrekkingen en de centrale rol van ASEAN.

Nederlands Wat kansen betreft, heeft het beleid van het opbouwen van een "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" bijgedragen aan een toename van investeringen in infrastructuur in Zuidoost-Azië, met name via de BRI. Veel grote projecten, zoals de hogesnelheidslijn Laos-China, de route Jakarta-Bandung (Indonesië) of de haven van Kyaukpyu (Myanmar), hebben bijgedragen aan de verbetering van de interregionale connectiviteit, het verlagen van logistieke kosten en het versterken van het concurrentievermogen van de ASEAN-economieën. Deze inspanningen tonen China's toewijding aan het bevorderen van een modern infrastructuurnetwerk ten dienste van economische groei en regionale ontwikkeling; en dragen bij aan het bevorderen van institutionele verbindingen en beleidscoördinatie tussen ASEAN en China. De ondertekening van documenten zoals de ASEAN-China Gezamenlijke Verklaring over het Synchroniseren van de BRI en het ASEAN Connectivity Plan 2025 toont niet alleen de strategische economische betrokkenheid van beide partijen aan, maar strekt zich ook uit tot andere pijlers van duurzame ontwikkeling, zoals cultuur - samenleving en niet-traditionele veiligheid. Tegelijkertijd hebben China en ASEAN vele mechanismen voor politieke en veiligheidssamenwerking opgezet of verbeterd, zoals de ASEAN-China High-Level Dialogue en de Mekong-Lancang Senior Officials Meeting. Deze mechanismen hebben bijgedragen aan het versterken van het politieke vertrouwen, het bevorderen van de dialoog en het beheersen van conflicten, met name in de context van complexe concurrentie tussen grootmachten.

Het beleid van de "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" brengt echter ook veel uitdagingen met zich mee voor landen in de regio. De toename van investeringen en handel vanuit China kan, indien niet goed gecontroleerd en gecoördineerd, leiden tot onevenwichtigheden in de economische betrekkingen, met name op het gebied van financiën, infrastructuur en technologie. Sommige projecten in het kader van de BRI met een grote kapitaalomvang kunnen de fiscale lasten verhogen en de duurzaamheid van het schuldenbeheer van sommige ontwikkelingslanden aantasten. Wat regionale instellingen betreft, kan de implementatie van dit beleid via bilaterale samenwerkingskanalen leiden tot aanpassingen in de rol van sommige traditionele multilaterale samenwerkingsmechanismen. In die context vereist het behoud van de centrale rol van ASEAN dat lidstaten hun interne institutionele capaciteit versterken, solidariteit binnen het blok bevorderen en harmonie tussen regionale samenwerkingsinitiatieven waarborgen. Daarnaast vereist dit beleid ook het aanpassingsvermogen van landen in Zuidoost-Azië in de context van toenemende strategische concurrentie tussen grootmachten. Het in evenwicht brengen van de betrekkingen met belangrijke partners is belangrijker dan ooit om de regionale stabiliteit te behouden en het risico van polarisatie te vermijden. Terwijl sommige landen buiten de regio dit beleid zien als onderdeel van de strategie van China om zijn invloed te vergroten, moeten landen in Zuidoost-Azië zich proactief positioneren als neutrale actoren die in staat zijn belangen te verzoenen en open, inclusieve en transparante samenwerkingsmechanismen te bevorderen.

Secretaris-generaal van Lam verwelkomt secretaris-generaal en president van China Xi Jinping tijdens een staatsbezoek aan Vietnam van 14 tot 15 april 2025_Foto: Archief

Wat betreft het buitenlandse beleid van Vietnam, heeft het Politbureau op 24 januari 2025 Resolutie nr. 59-NQ/TW uitgevaardigd, "Over internationale integratie in de nieuwe vorm", waarin doelstellingen, richtinggevende standpunten en richtingen, taken en belangrijke oplossingen worden uiteengezet om internationale integratie op een synchrone, proactieve, alomvattende, uitgebreide, hoogwaardige en effectievere manier te implementeren. Resolutie nr. 59-NQ/TW stelt specifieke doelen: Internationale economische integratie. Internationale integratie in politiek, defensie en veiligheid. Internationale integratie in wetenschap, technologie, innovatie, cultuur, maatschappij, toerisme, milieu, onderwijs en opleiding, gezondheidszorg en andere gebieden. Verbetering van de capaciteit en politieke moed voor internationale integratie. Het consistente standpunt van de resolutie is: Internationale integratie is de oorzaak van het gehele politieke systeem en het gehele volk, onder leiding van de Partij, het bestuur van de staat, het volk en de ondernemingen vormen het centrum, het onderwerp, de drijvende kracht en de belangrijkste kracht. Alle mechanismen en beleidsmaatregelen moeten voortkomen uit de rechten en belangen van het volk. Deze beslissing wordt gezien als een baanbrekende beslissing die een historisch keerpunt markeert in het proces van internationale integratie van Vietnam. Het bevestigt de rol van internationale integratie bij de opbouw en verdediging van het vaderland, zodat Vietnam resoluut een nieuw tijdperk kan ingaan: het tijdperk van nationale ontwikkeling.

In de context van China's toenemende implementatie van het beleid van het opbouwen van een "Gemeenschap van Gemeenschappelijk Bestemming" als strategische stap om zijn invloed uit te breiden en de regionale structuur aan te passen, moet Vietnam – als een nabije buur, een langdurige partner, met een traditionele en vriendschappelijke relatie met China – proactief een passende aanpak hanteren, in de geest van samenwerking met goede wil, maar altijd de gevestigde principes en strategische oriëntaties hooghouden. Het ontwikkelen en implementeren van proactieve, flexibele en consistente responsmaatregelen is een sleutelfactor om Vietnam te helpen effectief te profiteren van samenwerkingsmogelijkheden, terwijl tegelijkertijd de hoogste nationale belangen worden gewaarborgd in de context van een regio die extreem snel en complex evolueert.

Ten eerste moet Vietnam vasthouden aan zijn buitenlands beleid van onafhankelijkheid, zelfredzaamheid, diversificatie en multilateralisering van de buitenlandse betrekkingen, en dit als basis nemen voor het handhaven van strategische stabiliteit en soevereiniteit in alle situaties. Gezien de vele schommelingen in de regionale situatie moet het principe van niet-afhankelijkheid volledig worden begrepen als een consistente focus. Daarnaast zal het versterken van de algehele kracht van het land, met name de capaciteit voor economische, wetenschappelijke en technologische autonomie en nationale defensie en veiligheid, de basis vormen voor Vietnam om zijn strategische weerstand te versterken en proactief bilaterale en multilaterale betrekkingen vorm te geven om gelijkheid en wederzijds voordeel te garanderen.

Ten tweede moet Vietnam, naast het handhaven van het autonomiebeginsel, proactief en selectief de kansen benaderen en benutten die het beleid van de "Gemeenschap van een Gemeenschappelijk Lot" biedt, en zo de "Vietnam-China-gemeenschap van een gedeelde toekomst" verdiepen, met name op gebieden zoals infrastructuurconnectiviteit, handel, duurzame ontwikkeling en interregionale samenwerking. Het principe van "geharmoniseerde voordelen, beheersbare risico's" moet worden geïnstitutionaliseerd in het proces van beleidsplanning en -implementatie. Tegelijkertijd moet de rol van strategische onderzoeksbureaus worden bevorderd om snel analytische informatie te verstrekken, ongunstige trends vroegtijdig te identificeren en passende aanpassingsopties voor te stellen.

Ten derde is een langetermijnvisie en strategische oriëntatie erop gericht de rol van Vietnam als "brug" in de evoluerende regionale structuur te bevorderen. Als land dat door de internationale gemeenschap zeer gewaardeerd wordt om zijn effectieve dialoogcapaciteit, neutrale houding, constructieve geest en verantwoordelijkheidsgevoel bij het aanpakken van regionale en mondiale kwesties, beschikt Vietnam over gunstige omstandigheden om een ​​rol te spelen bij het harmoniseren van belangen tussen belangrijke landen, het bevorderen van consensus binnen ASEAN en tegelijkertijd het verdiepen van regionale samenwerkingsmechanismen. Het handhaven van een redelijk evenwicht tussen samenwerking en autonomie, tussen proactieve internationale integratie en een standvastige identiteit, is een voorwaarde om de strategische positie van Vietnam te versterken, de positieve invloed te vergroten en de ontwikkelingsruimte van Vietnam uit te breiden in een steeds meer gelaagde, multipolaire en complexe regionale omgeving.

Kortom, het duidelijk identificeren van de kansen en uitdagingen die China's beleid van een 'Gemeenschap van een Gemeenschappelijk Lot' met zich meebrengt, is een belangrijke basis voor Vietnam om een ​​flexibele responsmethode voor te stellen. Deze is gebaseerd op het waarborgen van de hoogste nationale belangen, het behouden van een proactieve rol in de regionale structuur en het actief bijdragen aan vrede, stabiliteit en duurzame ontwikkeling in Zuidoost-Azië.

----------------------------------

(1), (2), (3) Zie: “五年来，习近平这样谈周边外交” (ruwe vertaling: Xi Jinping heeft de afgelopen vijf jaar het volgende gezegd over nabuurschapsdiplomatie), Xinhuanet , 25 oktober 2018, http://www.xinhuanet.com/politics/xxjxs/2018-10/25/c_1123609951.htm
(4), (5), (6) Zie: “Toespraak van de secretaris-generaal en president Xi Jinping in het Indonesische parlement”, Central Government Information Portal of China , 3 oktober 2013, https://www.gov.cn/ldhd/2013-10/03/content_2500118.htm
(7) Zie: “China-ASEAN Joint Statement on the 10th Anniversary of the Establishment of Strategic Partnership”, Ministerie van Buitenlandse Zaken van China, 10 oktober 2013, https://www.mfa.gov.cn/ziliao_674904/1179_674909/201310/t20131010_9868327.shtml
(8) Zie: “中国－东盟建立对话关系30周年纪念峰会联合声明” (Voorlopige vertaling: Joint Statement of the Summit to Commemorate the 30th Anniversary of the Establishment of China-ASEAN Dialogue Relations), Ministerie van Buitenlandse Zaken van China , 22 november 2021, https://www.mfa.gov.cn/gjhdq_676201/gj_676203/yz_676205/1206_676716/1207_676728/202111/t20211122_10451473.shtml

Bron: https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/1156502/chinh-sach-xay-dung-%E2%80%9Ccong-dong-chung-van-menh%E2%80%9D-cua-trung-quoc-o-khu-vuoc-dong-nam-a--mot-so-nhan-identification-va-ham-y-chinh-sach.aspx