Không chỉ giúp sách đến gần hơn với độc giả trẻ, hình thức này còn góp phần khơi lại thói quen đọc trong cộng đồng. Để tận dụng hiệu quả xu hướng này, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các nhà xuất bản, đơn vị phát hành và cơ quan quản lý nhằm đưa công nghiệp xuất bản phát triển bền vững trong môi trường số.
Bán hàng nghìn cuốn sách trong vài giờ livestream
Những năm gần đây, cùng với sự bùng nổ của mạng xã hội, hàng loạt trào lưu liên quan đến sách như review sách (đánh giá, bình luận), book challenge (thử thách đọc sách), hay trào lưu BookTok (xu hướng, trào lưu sách trên TikTok), livestream sách trên Facebook, YouTube khiến việc phát hành và lan tỏa sách trở nên sinh động và hiệu quả hơn. Nhiều cuốn sách được “hồi sinh” trên môi trường số, tạo nên những hiện tượng xuất bản.
Điển hình như cuốn “Mưa đỏ” của nhà văn Chu Lai gây “sốt” thời gian qua. Đại tá Phạm Văn Trường, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Quân đội cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, cuốn “Mưa đỏ” đã phát hành tới 81.000 bản. Ngoài hiệu ứng từ bộ phim cùng tên, thành công này còn đến từ chiến lược truyền thông mạnh mẽ trên Facebook, TikTok; đẩy mạnh điểm bán online trên các sàn Shopee, Tiki… Đồng thời, các nội dung review sách từ influencer - phương thức “truyền miệng” thời mạng xã hội đã phát huy hiệu quả rõ rệt.
PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho rằng, 5 năm gần đây là thời kỳ chuyển đổi mạnh mẽ nhất của ngành Xuất bản khi hoạt động phát hành và quảng bá đã mở rộng ra không gian số. Nếu trước đây, sách chủ yếu được phân phối qua hệ thống nhà sách truyền thống, thì nay các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada hay mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube đã trở thành kênh chiến lược của nhiều nhà xuất bản.
Chỉ trong 6 tháng năm 2025, doanh thu bán sách qua TikTok đạt 600 tỷ đồng, cho thấy sức mạnh lan tỏa của các nền tảng trực tuyến. Một số đơn vị tiên phong như Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà Xuất bản Trẻ, Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam… đã xây dựng mô hình “xuất bản - phát hành - phục vụ” hoàn chỉnh trên nền tảng số, hình thành hệ sinh thái xuất bản hiện đại.
Đặc biệt, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã triển khai nhiều chương trình số hóa quy mô lớn, phát triển các trang phát hành trực tuyến như stbook.vn, thuviencoso.vn, sachquocgia.vn. Tháng 6-2025, nhà xuất bản tiếp tục ra mắt ST Store - kênh phát hành sách giấy và điện tử chính thống, tích hợp tiện ích tìm kiếm thông minh, thanh toán trực tuyến, giao hàng tận nơi.
Theo Tiến sĩ Phạm Thị Liên (Học viện Báo chí và Tuyên truyền), livestream bán sách trên TikTok có thể đạt doanh thu gần 300 triệu đồng, tiêu thụ hơn 2.000 cuốn chỉ trong 3 giờ. Từ năm 2023, Tiki bán hơn 1,9 triệu xuất bản phẩm/năm, còn FAHASA ghi nhận doanh thu thương mại điện tử nửa đầu năm 2025 tăng 50% so với cùng kỳ. Độc giả không còn đến hiệu sách để tìm mua mà thường tham khảo video review, bài chia sẻ BookTok hoặc thảo luận trên mạng xã hội trước khi đặt hàng.
Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Khoa học - Công nghệ - Truyền thông Trần Chí Đạt cho biết, hiện nay, các nền tảng như Shopee, Tiki, FAHASA hiện chiếm tới 40% doanh số phát hành. Việc tổ chức hội chợ sách trực tuyến quy mô quốc gia cũng đang góp phần quảng bá văn hóa đọc rộng rãi, hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động phát hành.
Hợp xu hướng, phát triển bền vững
Hiện nay, việc phát hành sách đang chuyển động rõ rệt. Bên cạnh chuyển dịch phát hành lên không gian trực tuyến như book365.vn, sachdientu.vn, ebook.gov.vn và các sàn giao dịch online, mô hình phát hành đa kênh (omni-channel) - kết hợp giữa sách in, sách điện tử, sách nói và các gói sản phẩm tích hợp, đang mở ra hướng tiếp cận mới, đặc biệt với thế hệ trẻ yêu thích nội dung số.
Một xu hướng khác là việc ứng dụng dữ liệu người dùng trong hoạch định chiến lược. Các nhà xuất bản theo dõi lượt tải, phản hồi, thói quen đọc để điều chỉnh nội dung, thiết kế và chiến dịch truyền thông. Mô hình “xuất bản dựa trên dữ liệu” đang giúp tối ưu chi phí, tăng khả năng lan tỏa và phản ứng nhanh hơn với nhu cầu độc giả.
Theo Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Khoa học - Công nghệ - Truyền thông Trần Chí Đạt, sự chuyển đổi này không chỉ dừng ở khâu phát hành mà còn bao trùm toàn bộ quy trình xuất bản, từ hoạch định sản phẩm, thiết kế bìa, đến truyền thông quảng bá. Nếu trước đây, nhà xuất bản tập trung phủ rộng điểm bán vật lý, thì nay mục tiêu là phân phối hình ảnh, video cuốn sách tới nhiều “điểm chạm” trên mạng nhất có thể. Điều này phù hợp với xu hướng quốc tế.
Để việc phát hành sách trên nền tảng số phát triển bền vững, thúc đẩy công nghiệp xuất bản, ông Trần Chí Đạt cho rằng, cần đầu tư nhân lực số, đào tạo kỹ năng trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu, marketing kỹ thuật số; phát triển hạ tầng số dùng chung; thúc đẩy hợp tác công - tư, mở rộng liên kết với các nền tảng quốc tế như Amazon, Google Books để học hỏi kinh nghiệm và mở rộng thị trường; đầu tư truyền thông trên TikTok, YouTube, Facebook, khuyến khích sử dụng thiết bị đọc chuyên dụng...
Tiến sĩ Phạm Thị Liên (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) đề xuất, về phía cơ quan quản lý nhà nước, cần hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế thực thi về truyền thông, marketing số và xuất bản điện tử, nhất là vấn đề bản quyền và phân phối trực tuyến; tổ chức hội chợ sách trực tuyến thường niên, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển nền tảng số, đồng thời tuyên truyền để người tiêu dùng nâng cao ý thức về bản quyền và xây dựng văn hóa tiêu dùng lành mạnh.
Phát hành sách trên nền tảng số là xu hướng tất yếu của thời đại. Tận dụng tốt cơ hội này sẽ thúc đẩy công nghiệp xuất bản Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu, đưa tri thức đến được với mọi người, ở mọi nơi, mọi thời điểm.
Nguồn: https://hanoimoi.vn/phat-hanh-sach-tren-nen-tang-so-huong-but-pha-cho-cong-nghiep-xuat-ban-720178.html
Bình luận (0)