Huyện Bát Xát nằm ở phía bắc tỉnh Lào Cai, giáp biên giới Trung Quốc, có diện tích hơn 1.062 km² và dân số khoảng 73.000 người, trong đó các đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 82 %.
Từng được xác định là vùng đặc biệt khó khăn nhưng giàu tiềm năng phát triển, trong những năm gần đây, Bát Xát đã có bước chuyển mình rõ rệt nhờ định hướng phát triển kinh tế dựa vào khai thác khoáng sản hợp lý, đẩy mạnh nông nghiệp đặc sản và nhất là phát triển du lịch cộng đồng.
Y Tý - thiên đường mây và ruộng bậc thang . Ảnh: Như Quỳnh
Kết cấu hạ tầng, đặc biệt là giao thông, được tỉnh Lào Cai quan tâm đầu tư: nhiều tuyến quốc lộ, tỉnh lộ như 158, 155, 156… đã và đang được nâng cấp, mở ra không gian kết nối thuận lợi từ trung tâm huyện đến các xã vùng cao như Y Tý, A Lù, Trịnh Tường.
Với địa hình đồi núi cao lại nằm trong khu vực chiến lược về kinh tế, văn hóa và quốc phòng, những năm gần đây, Bát Xát chủ trương đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, phát triển sản phẩm nông nghiệp là thế mạnh và công nghiệp khai thác khoáng sản (đặc biệt là quặng đồng tại Sinh Quyền).
Y Tý - “Sa Pa thứ hai” của Lào Cai
Nằm ở độ cao gần 2.000 mét so với mực nước biển, Y Tý là xã vùng cao đặc biệt khó khăn, nhưng lại sở hữu tiềm năng thiên nhiên và văn hóa hết sức độc đáo: ruộng bậc thang trải dài, biển mây mờ ảo, rừng nguyên sinh rậm rạp, cùng lối sống, kiến trúc và lễ hội đặc trưng của người Hà Nhì, H’Mông, Dao.
Chính vì lẽ đó, Y Tý được ví như “Sa Pa thứ hai” của Lào Cai. Nhận thấy tiềm năng này, trong vài năm gần đây, tỉnh Lào Cai và huyện Bát Xát đã tập trung đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng nơi đây. Tuyến đường tỉnh 158 - huyết mạch dẫn vào Y Tý - đang được nâng cấp với tổng vốn gần 100 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành trong năm 2025.
Ngoài ra, nhiều tuyến liên xã, cầu treo, công trình dân sinh… cũng được triển khai, góp phần mở ra không gian phát triển mới. Tuy nhiên, do địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt nên một số hạng mục vẫn gặp khó khăn. Dù vậy, Y Tý đang dần “thay da đổi thịt” từng ngày, trở thành điểm sáng về phát triển du lịch cộng đồng và kinh tế địa phương ở vùng cao biên giới.
Ruộng bậc thang Thể Pả đang vào mùa gặt. Ảnh: Như Quỳnh
Chính từ đầu tư hạ tầng mạnh mẽ này, Y Tý ngày càng thu hút đầu tư vào khu nghỉ dưỡng, homestay cao cấp tại các bản như Lao Chải, A Lù, Phan Can Su…
So sánh với Sa Pa, trung tâm du lịch của tỉnh Lào Cai, có thể thấy trong bối cảnh Lào Cai đẩy mạnh phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, việc xây dựng các vùng du lịch trọng điểm, có tính bổ trợ và khác biệt là điều cần thiết. Nếu Sa Pa đã định hình là trung tâm du lịch quốc gia với thương hiệu mạnh mẽ, thì Y Tý - với vị trí chiến lược và cảnh quan độc đáo - đang nổi lên như một điểm đến kế tiếp đầy tiềm năng.
Để khai thác hiệu quả vai trò của Y Tý trong tổng thể chiến lược phát triển du lịch Lào Cai, cần có cái nhìn so sánh rõ nét giữa hai địa danh này. Sa Pa từ lâu đã trở thành “ngôi sao” của du lịch Việt Nam, sở hữu hệ thống cơ sở lưu trú hiện đại, điểm đến nổi tiếng như Fansipan, bản Cát Cát, nhà thờ đá…
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh, Sa Pa đang đối mặt với bài toán quá tải, ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan và văn hóa bản địa. Trái lại, Y Tý giống như “viên ngọc thô” vẫn còn nguyên vẻ đẹp nguyên sơ, nơi du khách có thể tìm thấy sự yên bình, trải nghiệm sâu sắc với thiên nhiên và con người. Không có khách sạn cao tầng hay các khu vui chơi hiện đại, Y Tý chinh phục du khách bằng mây, ruộng, rừng và sự mộc mạc của bản làng. Nếu Sa Pa là “chị cả” đã trưởng thành và phát triển rực rỡ, thì Y Tý là “em út” đầy tiềm năng, cần được đầu tư bài bản, có chiến lược rõ ràng để phát triển bền vững, tránh lặp lại những sai lầm mà Sa Pa từng mắc phải.
Xác định đúng định hướng phát triển du lịch cho Y Tý
Bát Xát nói chung và Y Tý nói riêng được xác định là trọng điểm của du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng. Chính quyền hướng đến đa dạng hóa sản phẩm du lịch: từ trekking mây, khám phá ruộng bậc thang, trải nghiệm văn hóa các dân tộc H’Mông, Hà Nhì, Dao… đến du lịch biên giới Việt- Trung, du lịch chuyên đề theo mùa và lễ hội trong năm.
Y Tý hiện là nơi hội tụ 4 dân tộc lớn: H’Mông, Hà Nhì, Dao, Kinh. Mỗi dân tộc có những giá trị văn hóa riêng, từ kiến trúc nhà đất truyền thống, trang phục thổ cẩm, ngôn ngữ, đến các lễ hội riêng như Khô Già Già (lễ cầu mùa của người Hà Nhì), Tết cơm mới, hội Gầu Tào… Các dịch vụ homestay, ẩm thực bản địa (như cơm lam, thắng cố, lẩu cá suối…), trải nghiệm gặt lúa thủ công mùa vàng, tham gia lễ hội như Kho Già (lễ cầu mùa của Hà Nhì)… đang dần trở thành những điểm nhấn giúp du lịch phát triển bền vững dựa trên văn hóa địa phương.
“Cây cô đơn” trong công viên Choản Thèn. Nơi đây cũng là địa điểm đẹp nếu du khách muốn chiêm ngưỡng ruộng bậc thang. Ảnh: Như Quỳnh
Để thu hút du khách thập phương, chính quyền huyện Bát Xát triển khai hàng loạt giải pháp nhằm phát triển du lịch một cách bền vững: quy hoạch vùng du lịch đặc thù, hỗ trợ người dân mở homestay, gìn giữ văn hóa dân tộc, thu hút đầu tư các khu nghỉ dưỡng sinh thái quy mô nhỏ, hài hòa với cảnh quan. Những giá trị văn hóa ấy không chỉ được bảo tồn mà còn trở thành tài sản du lịch, giúp thu hút du khách trong và ngoài nước. Việc phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản văn hóa là hướng đi phù hợp với xu thế du lịch trải nghiệm hiện đại.
Có thể thấy, với vị trí địa lý đặc biệt, thiên nhiên hùng vĩ và bản sắc văn hóa giàu có, Y Tý đang trở thành “ngôi sao mới nổi” trong bản đồ du lịch Lào Cai. Nếu được đầu tư bài bản và phát triển đúng hướng, nơi đây không chỉ là động lực kinh tế - xã hội của huyện Bát Xát, mà còn góp phần làm phong phú thêm bức tranh du lịch Tây Bắc Việt Nam trong tương lai./.
Bài: Q.Liên, Ảnh: Như Quỳnh
Nhiều điểm du lịch mang bản sắc riêng của Y Tý
Phiên Chợ Y Tý - Bức tranh sắc màu vùng cao: Một trong những điểm nhấn đặc biệt của Y Tý là phiên chợ vùng cao diễn ra vào sáng thứ Bảy hàng tuần. Đây không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là không gian giao lưu văn hóa đầy màu sắc giữa các dân tộc Hà Nhì, H’Mông, Dao, Giáy… Chợ Y Tý nổi bật bởi trang phục truyền thống rực rỡ, những sản vật địa phương như rau rừng, thảo quả, thịt sấy, rượu ngô, vải lanh dệt tay… thể hiện đậm nét văn hóa bản địa. Tại đây, du khách không chỉ được mua hàng mà còn có thể trò chuyện, tìm hiểu phong tục tập quán của người bản địa - một trải nghiệm du lịch độc đáo, khó nơi nào có được.
Ruộng bậc thang A Lù: Nổi tiếng với ruộng bậc thang vàng óng mùa gặt, đẹp tựa bức tranh, mỗi năm chỉ có một vụ lúa, tạo cảm giác mùa vàng kéo dài, bạt ngàn. Thung lũng Pa - di sản ruộng bậc thang chạy dài 5 km là chứng tích diện tích canh tác đặc sắc của người Hà Nhì và H’Mông.
Đỉnh Lao Than: Từ Lao Chải, du khách có thể trekking lên đỉnh Lao Than (cao khoảng 2.700 m) - một trong những nơi cho bạn trải nghiệm “săn mây” tốt nhất Việt Nam và cũng là nơi ngắm bình minh hay hoàng hôn tuyệt với.
Bản Lao Chải và Phan Can Su: Lao Chải là bản cổ của người Hà Nhì Đen, các ngôi nhà được làm bằng đất nện, vách dày từ 40-45 cm, mái lợp bằng cỏ. Khi đi bộ qua bản, du khách cảm nhận được cội nguồn văn hóa nguyên sơ và thực tế đời sống dân tộc.
Bản Phan Can Su: Đây là bản cao nhất Y Tý, cách trung tâm xã Y Tý khoảng 6 km. Khi đặt chân lên bản Phan Can Su, bạn sẽ sở hữu tầm nhìn cao rộng xuống các thửa ruộng bậc thang của Y Tý và nếu may mắn, bạn sẽ đứng cao hơn mây bởi đây là bản cao nhất Y Tý. Nếu bạn đến đây vào ngày quang mây, bạn sẽ được ngắm nhìn cách sắc thiên nhiên tuyệt đẹp.
Ruộng “Đen Sáng”: Nằm cách trung tâm xã khoảng 10 km, ruộng Đen Sáng nổi bật với màu vàng ruộm đặc trưng. Đây là giống lúa bản địa. Các ruộng lúa trồng ngay cạnh đường quốc lộ nên nhiều du khách thích dừng chân ở đây để chụp hình.
Chợ Mường Hum: Chợ diễn ra vào sáng Chủ nhật hàng tuần tại trung tâm Mường Hum (cách Sa Pa 44 km). Đây là nơi sinh sống của người dân tộc Tày, H’Mông, Dao, Giáy, Hà Nhì nên cũng là nơi lý tưởng để du khách trải nghiệm văn hóa truyền thống kết hợp trải nghiệm mua sắm nông sản và sản phẩm thủ công chứa đựng bản sắc dân tộc nơi đây.
Комментарий (0)