Rút bảo hiểm một lần vì ‘lo chính sách thay đổi’

Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Xã hội ngày 8/5, ông Lê Hùng Sơn, Phó tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết giai đoạn 2016-2022, hơn 4,84 triệu lao động rút BHXH một lần. Trong đó, 1,24 triệu người quay lại hệ thống (chiếm 27,7%), số còn lại vẫn nằm ngoài lưới an sinh. 55% người rút một lần là lao động nữ khi gánh nặng cơm áo đè lên vai họ và nhiều doanh nghiệp FDI tìm cách thải loại công nhân nữ ngoài 30 tuổi.

Ông Sơn đánh giá tình trạng rút BHXH một lần ngoài nguyên nhân kinh tế khó khăn còn do văn hóa, nếp sống, đặc trưng vùng miền. Theo thống kê, tỷ lệ rút ở khu vực Đồng bằng sông Hồng khoảng 2,23% trong khi Đông Nam Bộ trên 5% và Đồng bằng sông Cửu Long là 10,76%.

Một số người khác có tâm lý e ngại trước thông tin sửa đổi quy định rút BHXH một lần, chỉ được rút không quá 50% tổng thời gian đóng. Thời gian qua đã diễn ra tình trạng người lao động xếp hàng chờ rút ở Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức, Cần Giờ, Hóc Môn (TP HCM).

“Người lao động nhận thông tin không đầy đủ, truyền tai nhau dẫn đến tâm lý lo sợ chính sách thay đổi”, ông Sơn nói, cho biết khi xây dựng dự thảo sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, các cơ quan “đã lật đi lật lại vấn đề, tính toán nhiều khía cạnh mới đề xuất bổ sung phương án này.

Theo đó, khi chỉ giải quyết rút một lần không quá 50% tổng thời gian đóng, phần còn lại sẽ bảo lưu để sau này hưởng chế độ, đảm bảo hài hòa giữa nhu cầu trước mắt và lợi ích lâu dài của lao động.

Bà Nguyễn Thị Như Ý, Chủ tịch Liên đoàn lao động tỉnh Đồng Nai, cũng cho rằng lao động đã nghe thông tin sắp thay đổi quy định hưởng BHXH một lần không toàn diện. “Lo ảnh hưởng quyền lợi nên nhiều người chọn rút trước”, bà nói, đề nghị các cơ quan tiếp tục tuyên truyền để người lao động thấy rõ thiệt hại khi rút bảo hiểm một lần.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đề nghị các cơ quan liên quan đánh giá tác động và có chính sách hỗ trợ, đảm bảo an ninh thu nhập cho lao động trong trường hợp cần thiết.

Việc siết hay nới điều kiện hưởng BHXH một lần mỗi lần sửa luật đều nhận nhiều ý kiến khác nhau. Năm 2015, khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội (hiệu lực từ 1/1/2016), điều 60 quy định người lao động không được hưởng BHXH một lần sau nghỉ việc mà phải đợi đến tuổi nghỉ hưu. Trong thời gian chấm dứt hợp đồng, lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp, tư vấn việc làm và cộng dồn số năm đóng nếu người đó tiếp tục đi làm trong doanh nghiệp có đóng BHXH bắt buộc. Song quy định được coi là bước tiến khuyến khích lao động ở lại với lưới an sinh này đã khiến nhiều công nhân phản ứng, ngừng việc tập thể.

Chính phủ sau đó kiến nghị Quốc hội sửa đổi quy định theo hướng để người lao động tự chọn hưởng BHXH một lần, hoặc bảo lưu để đóng tiếp nếu có điều kiện. Việc sửa hay không điều 60 gây nên cuộc tranh luận gay gắt giữa các đại biểu tại nghị trường. Quốc hội phát phiếu lấy ý kiến, trên 87% đại biểu đồng tình với chủ trương để người lao động được nhận BHXH một lần nếu có nhu cầu.

Đến hết năm 2022, cả nước có hơn 17 triệu người tham gia BHXH, độ bao phủ mới đạt 38% lực lượng lao động trong độ tuổi và còn khoảng 28,4 triệu người chưa vào hệ thống.

Hồng Chiêu