ข้าวผัดงาดำในวันที่มีพายุ

พายุเข้าตอนบ่าย ท้องฟ้ามืดครึ้มราวกับใครบางคนกำลังโกรธจัด เมฆสีเทาลอยคล้อยลงมาอย่างหนักหน่วงพาดผ่านหลังคากระเบื้อง ลมพัดผ่านดงไผ่ปลายซอย ใบตองในสวนปลิวไสว ต้นข้าวโพดอ่อนสั่นไหว ลำต้นเรียวเล็กยังคงตั้งตระหง่าน เพื่อนบ้านทั้งละแวกปิดประตูรั้วลงกลอน เสียงเดียวที่ได้ยินคือเสียงลมพัดกระทบรั้วไม้ไผ่

แม่ซาวข้าวในหม้อเหล็กหล่อเก่าๆ น้ำหกเลอะเทอะจนมือฉันเย็น อาหารเย็นคืนนี้ไม่มีอะไรมาก มีเกลืองาหนึ่งชามกับซุปผักรวมหนึ่งหม้อ เรายากจน เลยประหยัดทุกครั้งที่มีพายุเข้า แม่เก็บข้าวที่เก็บเกี่ยวไว้แล้วบดเกลืองาใส่ขวด ส่งกลิ่นไหม้จางๆ ฉันนั่งข้างเตา มองเปลวไฟอ่อนๆ กระทบกับไม้เปียก ควันไฟแสบตา แม่ขดตัวแน่น มือของเธอบังลมไว้

ข้าวสุกและหอมกรุ่น แม่เปิดฝาหม้อ ไอน้ำลอยขึ้นมา ผสมกับกลิ่นงาคั่ว เมล็ดข้าวติดตะเกียบเล็กน้อย สีขาวเหนียวหนึบ แม่ตักใส่ชามสี่ใบ โรยเกลืองาลงไป ฉันคลุกเคล้าให้เข้ากัน เมล็ดงาติดข้าวหอมและเค็ม ข้างนอกลมพัดแรง เสื่อไม้ไผ่ส่งเสียงดังเอี๊ยดอ๊าดราวกับจะขาด แต่ในครัวเล็กๆ นั้นมีแสงไฟและกลิ่นข้าวร้อนๆ เพียงพอที่จะทำให้เราอบอุ่น

ตอนเด็กๆ ฉันเคยคิดว่าเกลืองาเป็นอาหารสำหรับวันฝนตก ทุกครั้งที่ได้ยินเสียงพายุ แม่จะนำงาออกมาคั่ว คนให้ทั่วในกระทะโดยใช้ไฟอ่อนๆ ค่อยๆ หรี่ลง กลิ่นงาคั่วลอยฟุ้งออกมาที่ระเบียง ผสมกับกลิ่นฝน ดินชื้น และฟางเปียก บ้านหลังเล็กๆ อบอวลไปด้วยกลิ่นหอม ตอนนั้น ฉันมักจะนั่งข้างประตู ฟังเสียงลมพัดผ่านรอยแตกของหลังคา และได้ยินเสียงท้องหิวร้องครกเมื่อแม่เทงาลงในครก สากไม้จะตีอย่างต่อเนื่อง ทุ้มลึกเหมือนเพลงกล่อมเด็กในฤดูพายุ มื้ออาหารในวันที่มีพายุไม่มีอะไรให้มากนัก ข้าวสวยร้อนๆ สักสองสามทัพพี เกลืองาบดหนึ่งถ้วย บางครั้งก็มะเขือยาวดอง หรือในวันที่โชคดีก็ปลาตากแห้งเค็มๆ จานหนึ่ง ฝนตกหนักข้างนอก ลมหอนดังราวกับกำลังฉีกพื้นที่ออกจากกัน

ข้าวผัดเกลืองาในวันที่พายุพัดกระหน่ำ ฉันคิดว่ามันเป็นเรื่องลำบาก แต่เป็นช่วงเวลาที่ฉันมองเห็นแววของความรักได้ชัดเจนที่สุด แม่ไม่ได้พูดอะไร เพียงนั่งเงียบๆ ข้างถาด มือของเธอรินงาให้ฉันหนึ่งช้อน ดวงตาของเธอมองตะเกียงน้ำมันที่กำลังจะดับลง เงาของเธอตกกระทบผนัง สั่นไหวไปตามลมที่พัดกระหน่ำ ตอนนั้น ฉันรู้เพียงวิธีกินอย่างรวดเร็วเพื่อหนีหลับ ไม่เข้าใจว่าทำไมแม่ถึงนั่งนานเสมอเมื่อกินข้าวเสร็จ พอโตขึ้น ฉันได้เรียนรู้ว่าแม่จะคอยฟังว่าหลังคารั่วหรือไม่ ประตูสั่นหรือไม่ และต้นเกรปฟรุตในสวนหักเพราะลม จากนั้นแม่ก็เปิดกระปุกข้าวอย่างเงียบๆ ส่องไฟเข้าไปข้างใน แล้วนับจำนวนอาหารที่เหลือ ท่าทางนั้นกลายเป็นนิสัยตลอดชีวิต ความกังวลมักจะถูกวัดด้วยข้าวแต่ละกระป๋อง งาแต่ละเมล็ด และเสียงลมยามค่ำคืนแต่ละเสียง

เช้าวันรุ่งขึ้น พายุผ่านไป ท้องฟ้าแจ่มใสราวกับเพิ่งถูกน้ำฝนในอ่างใบใหญ่ชะล้างให้สะอาดหมดจด กลิ่นดินชื้นและใบไม้ผุพัง กลิ่นอับชื้นชวนรื่นรมย์อย่างประหลาด หลังคากระเบื้องเปียกโชก หยดลงสู่ระเบียง ลานบ้านเต็มไปด้วยใบไม้ร่วง ต้นกล้วยหัก และกิ่งเกรปฟรุตที่ห้อยลงมา ไก่ขันเสียงแหบพร่าราวกับคนเพิ่งหายไข้ ต้นมะละกอไหวเอนราวกับกำลังต่อสู้กับความเหนื่อยล้าจากค่ำคืนอันยาวนาน แม่นำเตียงไม้ไผ่ออกมาตาก ปูเสื่อ แล้ววางหม้อข้าวเย็นไว้บนเตาเพื่อให้ความอบอุ่น ฉันโรยเกลืองาลงไปเล็กน้อย จุ่มปลายนิ้วลงไป แล้วชิม รสชาติก็ยังคงเค็ม หอมกลิ่นถั่ว เหมือนเมื่อวาน

หลายปีต่อมา ท่ามกลางเมืองที่เต็มไปด้วยแสงไฟและเสียงแตรรถ ผมยังคงจำกลิ่นงาไหม้ในครัวเก่าได้ ครั้งหนึ่งตอนฝนตกหนัก ผมซื้อถั่วลิสงแห้งกับเกลือมาคั่วเองบนเตาแก๊ส ควันลอยฟุ้ง กลิ่นไหม้แผดเผาจนคอแห้ง ปรากฏว่าความทรงจำบางอย่างไม่จำเป็นต้องคงอยู่ แค่กลิ่นที่คุ้นเคยก็ทำให้เวียนหัวได้...

ที่มา: https://baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/van-hoc-nghe-thuat/202510/com-muoi-vung-ngay-bao-86d07d6/