คำที่แสนยุ่งยาก: หนึ่งวันในคุก หนึ่งพันปีนอกคุก

หลายๆ คนคงทราบสุภาษิตข้างต้นนี้ว่า "หนึ่งวันในคุกมีค่าเท่ากับหนึ่งพันปีนอกคุก" แต่ยังมีอีกหลายสิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับสุภาษิตนี้

ก่อนอื่นมาพูดถึงคำว่า "เรือนจำ" ซึ่งเป็นคำภาษาจีน-เวียดนามที่มีรากศัพท์มาจากคำว่า 囚 (qiú) ในภาษาจีน

อักษร "คุก" (囚) ปรากฏครั้งแรกในจารึกโบราณ "ตำราศิลาสามองค์ " ที่สลักขึ้นในสมัยราชวงศ์เฉาเว่ย จารึกนี้ หรือที่รู้จักกันในชื่อ ตำราศิลาเจิ้งสุ่ย หรือ ตำราศิลาเว่ย เป็นศิลาจารึกที่บันทึก หนังสือเอกสาร และ พงศาวดารฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง ในรูปแบบอักษรตราประทับขนาดเล็กและอักษรพระ

อักษร "เรือนจำ" (囚) ในปัจจุบันเขียนจากอักษรไก่ชู่ โดยเป็นอักษรผสมที่ประกอบด้วยอักษรสองตัว คือ vi (囗: ล้อมรอบ) และ nhan

(人: คน) อักษร vi (囗) มีลักษณะเหมือนคุกที่ขังคน (人) ไว้ข้างใน อักษรนี้มีรูปแบบที่เขียนเป็น 𡆥

ตาม ต้นฉบับ ของหลี่เสว่ฉินและจ้าวผิงอัน ความหมายดั้งเดิมของคำว่า คุก คือการกักขัง ซึ่งระบุไว้อย่างชัดเจนใน หนังสือเพลง (Book of Songs) เมื่อใช้เป็นคำนาม ตัวอักษรนี้หมายถึงนักโทษ บุคคลที่ถูกคุมขัง (หนังสือพิธีกรรม คำสั่งจันทร์) ต่อมาความหมายได้ขยายเป็น "อาชญากรรมของอาชญากร" (เรื่องราวของฮั่นอู่) นอกจากนี้ คุก ยังหมายถึง "ศัตรูที่ถูกจับ" (จั่วจ้วน ซวนกง ปีที่ 12) ; "การล้อม" ( หนังสือของฮั่น เหมยเฉิงจ้วน) หรือ "การจำกัด, การจำกัด" ( ตงเญิ๊ต โดยเหมิงเจียว แห่งราชวงศ์ถัง)

ตอนนี้เรามาย้อนเวลากลับไปเรียนรู้คำกล่าวที่ว่า "หนึ่งวันในคุก มีค่ามากกว่าพันปี นอกคุก" กันดีกว่า

ตั้งแต่ครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20 ในบทกวี "Tu ca nguyet lieu" (สี่เดือนแล้ว) ของประธานาธิบดี โฮจิมินห์ มีประโยคเปิดสองประโยคดังนี้: "Nhat nhat tu thien thu tai ngoai" (หนึ่งวันในคุก พันปีอยู่ข้างนอก คำพูดของคนโบราณไม่ผิด) ข้อความที่ตัดตอนมา จากบันทึกของเรือนจำ ดังนั้น ลุงโฮจึงกล่าวว่า " Nhat nhat tu thien thu tai ngoai " เป็นสุภาษิตโบราณ ไม่ใช่สิ่งที่ท่านแต่งขึ้น

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2457 ถึง พ.ศ. 2458 กวีฟาน เชา จิ่ง ถูกชาวอาณานิคมฝรั่งเศสจำคุกในเรือนจำซองเตในกรุงปารีสเป็นเวลาประมาณ 10 เดือน ระหว่างที่ถูกคุมขัง เขาได้ประพันธ์บทกวีชื่อ ซองเต ทิ แทป ด้วยอักษรก๊วกงู รวมถึงบทกวีชื่อ นัท นัท ไท ตู เทียน ทู ไท งอย (Nhat nhat tai tu thien thu tai ngoai) อย่างไรก็ตาม ประโยคนี้ไม่ได้แต่งโดยฟาน เชา จิ่ง เนื่องจากในปี พ.ศ. 2420 หรือ 37 ปีก่อนหน้านั้น หนังสือ Dictionarium anamitico-latinum (พจนานุกรมภาษาละตินอะนามิต ) โดยทาเบิร์ด คอนสแตนส์ ซึ่งแก้ไขและเพิ่มเติมโดย เจ.เอส. เธียเรล ได้แสดงประโยค นัท นัท ไท ตู เทียน ทู ไท งอย (Nhat nhat tai tu thien thu tai ngoai) (ในส่วน "เรือนจำ" หน้า 508)

ปัจจุบัน เราทราบเพียงว่าประโยค "Nhất nhật tại tửn thiên thu hàng ô ô " สอดคล้องกับประโยคภาษาจีน 一日在囚千秋在外 แต่ไม่มีเอกสารที่แสดงว่าประโยคนี้มาจากไหนหรือใครเป็นผู้แต่ง เราทราบเพียงว่าแนวคิดของ nhat nhat (หนึ่งวัน) และ thiên thu (พันปี) เป็นคำที่หมายถึงเวลาทางกายภาพ ซึ่งใช้เพื่ออธิบายเวลาทางจิตวิทยาในสภาวะจิตใจของนักโทษ

ในภาษาญี่ปุ่นมีสำนวนหนึ่ง ที่เรียกว่า "หนึ่งวันสามฤดูใบไม้ร่วง" (一日三秋, ichinichisanshuu) ซึ่งหมายถึงช่วงเวลาทางจิตวิทยาเช่นกัน อย่างไรก็ตาม สำนวนนี้ต่างจากคำว่า "นักโทษ" ตรงที่สื่อถึงอารมณ์คิดถึงอดีตของคนรัก "หนึ่งวันเหมือนสามฤดูใบไม้ร่วง"

ท้ายที่สุด ต้องกล่าวได้ว่าสำนวนที่ ว่า “วันหนึ่งสามฤดูใบไม้ร่วง” ที่ชาวญี่ปุ่นใช้มีต้นกำเนิดมาจากประเทศจีน โดยเฉพาะจากวลีที่ว่า “วันหนึ่งที่ไม่เจอหน้ากันก็เท่ากับสามฤดูใบไม้ร่วง” (一日不見,如三秋兮) ซึ่งแปลว่า “วันหนึ่งที่ไม่เจอหน้ากันก็เท่ากับสามฤดูใบไม้ร่วง” - นำมาจากบทกวี “แมวไทย” ใน “หวังเฟิง” (หนังสือเพลง)

ที่มา: https://thanhnien.vn/lat-leo-chu-nghia-nhat-nhat-tai-tu-thien-thu-tai-ngoai-18525041821071343.htm