กรกฎาคม - รอยเท้าที่ไม่มีวันหวนกลับ

เดือนกรกฎาคมมาพร้อมกับเสียงฝนโปรยปรายลงมาเบาๆ บนระเบียงเก่าๆ ราวกับเสียงเคาะจังหวะที่เตือนให้ผู้คนสงบสติอารมณ์ลง ไม่รู้ทำไม แต่ทุกครั้งที่เดือนกรกฎาคมมาถึง ฉันอยากจะผ่อนคลาย พูดเบาๆ มากขึ้น และก้มหน้าลงนานขึ้น ก่อนที่สิ่งต่างๆ จะดูเก่า ความทรงจำ ผู้คน การเสียสละอันเงียบงันที่ผ่านพ้นชีวิตฉันมาราวกับเงาฝนที่จางหาย แต่กลับทิ้งเสียงสะท้อนที่ไม่อาจลบเลือน

ภาพโดย: โด อันห์ ตวน

ในลิ้นชักไม้เก่าๆ ของยาย มีผ้าเช็ดหน้าผืนหนึ่งซีดจางไปตามกาลเวลา ห่อจดหมายอันบอบบางด้วยลายมือสีม่วงสั่นๆ ของลุงกลางป่าลึก “แม่ครับ ผมสบายดีครับ ในป่ามีของขาดแคลนมากมาย แต่เพื่อนฝูงก็รักกันมาก คิดถึงบ้าน คิดถึงปลากะพงตุ๋นที่แม่ทำให้...” จดหมายหยุดลงแค่นั้น ไร้ซึ่งบทสรุป ท้ายกระดาษมีรอยจางๆ ซึ่งอาจเป็นน้ำตาของยาย หรืออาจเป็นหยาดฝนในปีนั้น เมื่อผู้คนมาแจ้งว่าลุงเสียสละตนเองในแนวรบด้านใต้ เป็นเพียงกระดาษแผ่นเล็กๆ จดหมายที่ยังเขียนไม่เสร็จ แต่ในนั้นบรรจุความทรงจำ ความรัก และช่วงเวลาอันแสนกล้าหาญที่ผ่านไปอย่างเงียบๆ ด้วยน้ำตา

คุณยายเคยกล่าวไว้ว่า “การเสียสละทุกครั้งเปรียบเสมือนเทียนที่จุดขึ้นเพื่อให้ประเทศชาติส่องสว่างตลอดไป” ตอนเด็กๆ ฉันไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ในสิ่งที่คุณยายพูด สำหรับฉันในตอนนั้น สงครามเป็นเพียงภาพยนตร์เก่าๆ ทางโทรทัศน์ หน้าหนังสือประวัติศาสตร์แห้งๆ เพียงไม่กี่หน้าในห้องเรียน แต่เมื่อฉันโตขึ้น สงครามก็ค่อยๆ ปรากฏขึ้น ไม่ใช่ด้วยเสียงปืน แต่ผ่านความเงียบงัน ทุกครั้งที่ฉันฉลองวันครบรอบการเสียชีวิตของคุณลุง สายตาของคุณยายจะมองฉันจากระยะไกล มันคือภาพถ่ายขาวดำที่เลือนหายไปตามกาลเวลา แต่ยังคงแขวนอย่างสง่างามอยู่ในห้องนั่งเล่น มันคือเรื่องราวที่ยังเขียนไม่จบเกี่ยวกับคนรุ่นหนึ่งที่ใช้ชีวิตอย่างเงียบเชียบ เสียสละอย่างเงียบเชียบเพื่อรักษาภาพลักษณ์ของประเทศชาติไว้ ในตอนนั้น ฉันเข้าใจแล้วว่า มีความเจ็บปวดที่มองไม่เห็นด้วยเลือดเนื้อ แต่ผ่านความทรงจำ

ครั้งหนึ่ง โรงเรียนของฉันได้จัดทัศนศึกษาให้นักเรียนไปเยี่ยมชมสุสานวีรชน หลุมศพเรียงรายเป็นเส้นตรง เงียบสงัดราวกับบทเพลงเศร้าที่ไร้ซึ่งถ้อยคำ ชื่อของผู้คนยังคงวางนิ่งอยู่บนหินเย็นเยียบ หลุมศพแห่งหนึ่งมีคำเพียงสามคำคือ "ไม่ทราบชื่อ"

ฉันยืนอยู่หน้าหลุมศพนั้นเป็นเวลานาน ฉันสงสัยว่า: คนคนนั้นเป็นใคร? เขามีแม่แก่ๆ รอเขาอยู่ที่บ้านหรือไม่? เขาเคยอุ้มทารกที่กำลังนอนหลับอยู่ในอ้อมแขนหรือไม่? เขาเคยจับมือคนรักของเขาที่หมู่บ้านในยามบ่ายที่มีลมแรงหรือไม่? สงครามไม่ละเว้นใครเลย ไม่ว่าจะอายุเท่าไหร่ ชื่ออะไร หรือบ้านเกิด แต่เป็นพวกเขา ชื่อที่ไม่มีชื่อ ชะตากรรมที่ไม่มีใครจำได้ ที่เสียสละอย่างเงียบๆ เพื่อให้คนรุ่นของเราเติบโตขึ้นมาอย่าง สงบสุข ไม่ใช่ทุกคนจะถูกบันทึกไว้ในหนังสือประวัติศาสตร์ แต่ในดินแดนนี้ หลุมศพแต่ละหลุมคือหน้าประวัติศาสตร์ที่เงียบงันแต่เป็นอมตะ

ไม่ใช่ด้วยธงสีสันสดใสหรือสุนทรพจน์ยาวเหยียด หากแต่เป็นเพียงช่อดอกไม้ที่วางไว้อย่างแผ่วเบาบนหลุมศพ ความเงียบเพียงนาทีเดียวท่ามกลางแสงแดดยามเช้า เด็กน้อยยืนตรง ยืนตรง ยืนทำความเคารพโดยไม่เบี่ยงเบนแม้แต่น้อย สิ่งเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้คือหนทางอันลึกซึ้งที่สุดสำหรับเราในการรักษาคำมั่นสัญญาที่มีต่ออดีต: ไม่มีใครถูกลืม ไม่มีสิ่งใดถูกลืมเลือน ข้าพเจ้ายังคงเชื่อว่าที่ไหนสักแห่งอันไกลโพ้น ที่ซึ่งไม่มีสงคราม ไม่มีระเบิดอีกต่อไป ทหารในอดีตยังคงเฝ้ามองฤดูกาลแห่งเดือนกรกฎาคมผ่านไปอย่างสงบเงียบ

เดือนกรกฎาคมยังเป็นเดือนที่ลมแรงยามบ่ายสำหรับฉัน เมื่อลำโพงของวอร์ดดังก้องมาจากที่ไกล อ่านชื่อวีรชนผู้พลีชีพในพิธีรำลึก ท่ามกลางความเร่งรีบ ชื่อที่ไม่คุ้นเคยเหล่านั้นทำให้หัวใจฉันหยุดเต้นไปชั่วขณะ เพราะทุกชื่อเคยเป็นวีรบุรุษ เคยมีวัยเด็ก เคยมีแม่รออยู่หน้าประตู เคยมีความฝันที่ไม่เคยเป็นจริง

ครั้งหนึ่ง ฉันได้อ่านบทกวี “นั่งเศร้าโศก รำลึกถึงแม่ในอดีต” ของกวีเหงียน ซุย ซึ่งเขียนขึ้นในยุคระเบิดและกระสุนปืนที่ล่วงลับไปแล้ว แปลกดีที่อ่านบทกวีนี้ในช่วงกลางเดือนกรกฎาคม ฉันรู้สึกราวกับมีใครบางคนมาสัมผัสหัวใจฉันอย่างอ่อนโยน

“แม่กล่อมชีวิตให้เงียบสงบ

นมบำรุงร่างกาย เพลงบำรุงจิตใจ

ยายกล่อมแม่ให้หลับ... แม่กล่อมลูกให้หลับ

คุณจะจำวันพรุ่งนี้ได้ไหม?

บทกวีนี้ไม่ได้พูดถึงสงคราม แต่ยังคงทำให้เราคิดถึงบรรดาแม่ๆ ที่อยู่ข้างหลัง คอยกล่อมลูกๆ อย่างเงียบๆ เหล่าภรรยาที่ยังสาวซึ่งไม่มีเวลาต้อนรับสามีกลับมา และเหล่าลูกๆ ที่เติบโตขึ้นมาข้างแท่นบูชา โดยรู้จักเพียงการเรียกหาพ่อผ่านภาพถ่ายขาวดำเท่านั้น

ในเดือนกรกฎาคม ดูเหมือนว่าพื้นดินและท้องฟ้าจะเคลื่อนไหวช้าลง ไม่ใช่เพราะฝน ไม่ใช่เพราะลม แต่เพราะหัวใจของผู้คนสงบนิ่ง ที่จะจดจำและรู้สึกขอบคุณต่อรอยเท้าที่ไม่มีวันหวนกลับ

ที่มา: https://baothainguyen.vn/van-nghe-thai-nguyen/202507/thang-bay-nhung-buoc-chan-khong-tro-lai-658229c/