Di tích Quốc gia đặc biệt tháp Po Klong Garai (phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang-Tháp Chàm), một trong những công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, chứa đựng giá trị văn hóa, lịch sử đầy tự hào của đồng bào dân tộc Chăm. Nơi đây đang là điểm đến hấp dẫn của tỉnh Ninh Thuận.
Di tích Quốc gia đặc biệt tháp Po Klong Garai. Ảnh Internet.
Theo các nhà nghiên cứu, quần thể tháp Po Klong Garai có nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc độc đáo còn tồn tại tương đối nguyên vẹn thuộc loại đẹp nhất của các đền tháp Chăm ở Việt Nam hiện nay. Tháp được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 13, đầu thế kỷ 14 để thờ vua Po Klong Garai (1151-1205), vị vua có nhiều công trạng trong việc xây dựng hệ thống thủy lợi phát triển nông nghiệp ở địa phương, được đồng bào Chăm nhớ ơn, thờ phụng hàng trăm năm nay.
Tháp Po Klong Garai cách Quốc lộ 27 khoảng 300m. Đây là một quần thể ba tháp, gồm tháp Cổng (dài 5,10m, rộng 4,85m, cao 5,65m), tháp Lửa (dài 8,18m, rộng 5m, cao 9,31m) và tháp Chính (dài 13,8m, rộng 10,71m, cao 20,5m). Trải qua bao thăng trầm của thời gian, tháp Pô Klong Garai vẫn giữ được đường nét tinh tế, sắc sảo, với màu gạch nung đỏ sẫm và kết dính với nhau bằng một kỹ thuật xây dựng đặc biệt, đến nay vẫn chưa được giải mã.Tháp Po Klong Garai là một trong những cụm tháp Chàm hùng vĩ và đẹp nhất còn lại ở Việt Nam.
Anh Thành Nhảy, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận, cho biết: Tháp Po Klong Grai là công trình kiến trúc nghệ thuật tháp Chăm còn nguyên vẹn nhất đối với hệ thống tháp Chăm hiện nay. Sau khi Thủ tướng ký quyết định công nhận tháp là di tích Quốc gia đặc biệt, lượng khách du lịch tới tham quan càng ngày càng đông. 9 tháng năm 2022 chúng tôi tiếp đón và phục vụ khách trên 120.000 lượt khách. 3 tháng tới, đặc biệt trong tháng 10 có lễ hội katê, chúng tôi dự kiến đón hơn 87.000 lượt khách. Du khách đến đây được nghe thuyết minh về tháp bằng 2 ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh. Hiện nay chúng tôi đã có dịch vụ xe điện đưa du khách tham quan. Trước đây chỉ biểu diễn văn nghệ vào dịp lễ hội katê nhưng hiện nay chúng tôi có biểu diễn văn nghệ vào các ngày cuối tuần, ngày lễ, Tết phục vụ du khách. Điểm đến di tích tháp Po Klong Garai là điểm nhấn du lịch của tỉnh Ninh Thuận.
Di tích tháp Po Klong Garai hiện còn 1 tượng Linga Yoni; 1 tượng bò thần Nandin; 2 bia ký khắc trên cửa tháp, một bia đá 3 mặt có chữ; 1 bia không còn chữ; 1 tượng Kút hoàng hậu và 1 trụ đá (Linga) ở ngoài vòng thành phía Nam quần thể di tích. Ngoài ra, còn một số hiện vật hiện vốn thuộc di tích đang được Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận bảo quản, trưng bày và phát huy giá trị. Trong di tích có các quầy hàng bán hàng lưu niệm, sản vật địa phương phục vụ du khách.
Anh Vạn Quan Phú Đoan, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn làng nghề Chăm, cho biết, anh đã đại diện cho 2 làng nghề gốm Bàu Trúc và dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp mang sản phẩm gốm và dệt lên tháp để bán cho du khách ở khu du lịch tháp Po Klong Garai. Anh đã bán hàng ở đây 5 năm và thấy khi sản phẩm 2 làng nghề dân tộc Chăm của đồng bào được đưa đến đây thì khách thập phương rất ưa chuộng và họ mua nhiều sản phẩm để làm quà lưu niệm. Đối với sản phẩm dệt thì dễ mang còn sản phẩm gốm khó hơn. Tại đây có dịch vụ ký gửi sản phẩm gửi cho khách du lịch. Du khách còn có thể ghé thăm 2 làng nghề chúng tôi để xem trực tiếp nghệ nhân biểu diễn làm nghề tại chỗ và mua hàng lưu niệm.Tháp Po Klong Garai là một tổng thể gồm ba tháp: tháp trung tâm (KaLan), tháp cổng (Gopura) và tháp nhà (tháp lửa). Các hạng mục phụ trợ của khu di tích tháp Po Klong Garai, gồm: sân, vườn, tường rào, đường nội bộ, cổng (cổng vào di tích và cổng phía Đông), công trình phục vụ du lịch – văn hóa, miếu thờ, phế tích kiến trúc…
Trải qua bao thăng trầm của thời gian, tháp Pô Klong Garai vẫn giữ được đường nét tinh tế. Ảnh Internet.
Tới tham quan di tích tháp Po Klong Garai, anh Hoàng Quý, du khách đến từ thành phố Bắc Giang, cảm nhận văn hóa dân tộc Chăm rất thú vị có nhiều điểm độc đáo chưa khám phá được. Đến tháp xem nét đặc trưng kiến trúc rất đẹp. Từ ngày xưa mà xây được tháp như vậy là sự đầu tư lớn. Đường nét kiến trúc tháp khác biệt so với những nơi khác. Ví dụ ở Tây Nguyên có nhà rông, nhà dài, ở Tây Bắc thì có nhà sàn. Vào Ninh Thuận thấy tòa tháp đẹp với lối kiến trúc tuyệt vời.
Trải qua bao thăng trầm của thời gian, tháp Pô Klong Garai vẫn giữ được đường nét tinh tế, sắc sảo, với màu gạch nung đỏ sẫm và kết dính với nhau bằng một kỹ thuật xây dựng đặc biệt.
Hàng năm, tại di tích tháp Po Klong Garai, diễn ra các nghi lễ tín ngưỡng tôn giáo, các lễ hội truyền thống của người Chăm, các buổi biểu diễn văn hóa, nghệ thuật. Nổi bật và thu hút được sự quan tâm đặc biệt của du khách và người dân địa phương, chính là lễ katê – Tết của người Chăm theo đạo Bàlamôn, tổ chức vào tháng 7 hàng năm theo lịch Chăm (tháng 9 hoặc tháng 10 dương lịch). Tháp Po Klong Garai là biểu tượng tâm linh của nền văn hóa Chăm Pa, là điểm đến du lịch đặc biệt hấp dẫn, không thể bỏ qua với du khách mỗi khi có dịp ghé thăm tỉnh Ninh Thuận./.
Diêm Giang
