Toàn tỉnh hiện có 812 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Mô hình HTX nông nghiệp đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc định hướng, hỗ trợ và nâng cao hiệu quả kinh tế cho những sản phẩm nông nghiệp của nông dân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, gắn liền với quản lý chất lượng, tiêu thụ sản phẩm là con đường phát triển tất yếu nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình này.
HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Phú (Thiệu Hóa) liên kết sản xuất ngô dày với doanh nghiệp.
Nhiều năm qua, HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Phúc đã khẳng định được vai trò “bà đỡ” trong sản xuất, kinh doanh, từng bước nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn. Ngoài đảm nhận nhiệm vụ tưới tiêu, dịch vụ cơ giới hóa và cơ giới hóa đồng bộ cho 239 ha đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn, HTX đã thuê thêm 30 ha đất bị bỏ hoang để cải tạo và liên kết thêm với hơn 100 hộ nông dân sản xuất lúa hữu cơ cung ứng cho Công ty TNHH Thực phẩm công nghệ cao Tâm Phú Hưng.
Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp (DVNN) Thiệu Phúc Nguyễn Văn Tỉnh cho biết: “Tại vùng lúa sản xuất hữu cơ theo hướng liên kết sản xuất, hơn 100 hộ dân được công ty và HTX hỗ trợ về giống, hướng dẫn kỹ thuật; sử dụng phân bón hữu cơ và áp dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất lúa và thực hiện chứng nhận vùng lúa hữu cơ. Từ đó, năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế tăng lên so với sản xuất truyền thống từ 20 – 30%. Hiện nay, HTX đang là chủ thể xây dựng sản phẩm gạo Hạt Ngọc 9 làm sản phẩm OCOP, hướng tới tăng giá trị cho sản phẩm địa phương trên thị trường.
Còn tại HTX DVNN Hà Long (Hà Trung), hiện HTX đang đứng ra liên kết với nông dân sản xuất 200 ha lúa nếp cái hoa vàng cung ứng cho 2 doanh nghiệp là Công ty CP Thương mại Sao Khuê và Công ty TNHH Thương mại Lựu Sướng. Tham gia chuỗi liên kết quy mô lớn này, các hộ dân được tham gia khôi phục giống lúa bản địa quý với giá trị sản xuất gấp 2,5 đến 3 lần so với cấy lúa tẻ.
Chủ tịch UBND xã Hà Long Nguyễn Hữu Thành cho biết: “Ngoài nâng cao giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích, việc liên kết này còn giúp bà con thay đổi kỹ thuật canh tác, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất theo hướng sản phẩm xanh, sản xuất an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhờ đó, sản phẩm nếp cái hoa vàng của địa phương đạt tiêu chuẩn VietGAP (năm 2019), được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao năm 2020 và hiện đang đề nghị nâng hạng thành OCOP 4 sao”.
Theo rà soát của Liên minh HTX Thanh Hóa, toàn tỉnh hiện có 1.218 lượt HTX tham gia vào một hoặc nhiều khâu trong các chuỗi sản xuất, liên kết tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp chủ lực Trong đó, có 711 HTX tham gia chuỗi sản xuất lúa gạo; 487 HTX tham gia chuỗi sản xuất rau, quả; 15 HTX tham gia sản xuất sắn và các sản phẩm từ sắn và 5 HTX tham gia vào chuỗi sản xuất thịt và trứng gia cầm các loại.
Việc cùng với nông dân hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn đã tạo điều kiện cho HTX ký kết các hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm chủ lực với doanh nghiệp (khoảng 69%) để thực hiện chế biến, nâng cao giá trị hàng hóa nông nghiệp và tiêu thụ bền vững. Ước tính, hiệu quả sản xuất theo mô hình liên kết cao hơn từ 20 – 50% trở lên so với sản xuất thông thường. Tuy nhiên, hiện nay tại phần lớn các địa phương, đối với cây lương thực và rau màu, hình thức liên kết sản xuất gắn với chế biến đang chỉ là những mô hình. Quá trình triển khai gặp không ít khó khăn do hạn chế về cơ sở hạ tầng các vùng sản xuất, diện tích manh mún, khâu tổ chức sản xuất.
Xuất phát từ nguồn lực và mô hình sản xuất hiện tại, trong thời gian tới các HTX nông nghiệp cần thiết phải định hướng phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp theo hướng tập trung, quy mô lớn. Đây vừa là yêu cầu của thị trường, là định hướng của Nhà nước, vừa là giải pháp cơ bản để khắc phục những hạn chế manh mún, nhỏ lẻ tồn tại nhiều năm qua trong các HTX nông nghiệp. Đồng thời qua đó tạo ra các điều kiện cần thiết để có thể thay đổi phương thức sản xuất, mô hình quản lý, tạo điều kiện áp dụng khoa học – công nghệ, tham gia chuỗi giá trị, đáp ứng tốt những đòi hỏi của thị trường để mở rộng quy mô, phát triển hiệu quả mô hình kinh tế HTX nông nghiệp, nâng cao đời sống cho thành viên.
Bài và ảnh: Tùng Lâm
