Tran Dang Khoa anısına şiir aracılığıyla Şili dostluğu

Genç bir Şililinin 1968'de Vietnam hakkında yazdığı bir şiire, o zamanlar henüz 10 yaşında olan şair Tran Dang Khoa, hiç tanışmadığı birine hitaben yazdığı bir şiirle karşılık verdi. Yaklaşık 60 yıl sonra, Şili çocuk kitapları serisi "Papelucho"nun lansmanında bu özel hikâyeyi, Şili ülkesine ve insanlarına dair derin anılarıyla birlikte anlattı. "İnanılmaz derecede güzel, o kadar temiz ki, sokakları havluyla sildiğinizde bile toz göremiyorsunuz" dediği bir yerdi burası.

24 Haziran'da Vietnam'da ünlü Şili çocuk kitapları serisi "Papelucho"nun resmi tanıtım töreninde, Vietnam Yazarlar Birliği eski Başkan Yardımcısı şair Tran Dang Khoa, sadece çocuk edebiyatı ve okuma kültürü hakkında değil, aynı zamanda dostluk, şiir ve Vietnam ile Şili halkları arasındaki bağ hakkında zamansız bir hikaye hakkında duygusal bir konuşma yaptı.

"Çocukluğumdan beri Şili'yi tanıyordum. Vietnam savaşı devam ederken Şilili dostlarımız yanımızdaydı. Pablo Neruda'nın yüzlerce şiirini bilir ve şiirlerini severdim," diye söze başladı Bay Khoa.

Şair Tran Dang Khoa, 24 Haziran 2025'te Vietnam'a gelecek olan "Papelucho" adlı çocuk kitabı serisinin resmi duyuru töreninde konuşuyor. (Fotoğraf: Dinh Hoa)

1968'de, henüz 10 yaşındayken, Santiago'da yaşayan 15 yaşındaki genç Şilili Miraya Hilimet'in "Vietnam'a Açık Mektup" başlıklı şiirini okuduğunu ve bu şiirin Thieu Nien Tien Phong gazetesinin 524. sayısında yayınlandığını ve genç Tran Dang Khoa'yı o kadar etkilediğini, ezberleyip bugüne kadar sakladığını söyledi.

Şiirde şöyle deniyor:

Vietnam

Berrak bir dere gibi güzel

Kanayan Pembe Kalp

Hayatın yüzünden

Bombalar ve kurşunlar yüzünden acı çekiyoruz

…

Vietnam! Sevgili Vietnam

Ben uzaktayım

Hala birbirlerine yakın olan dövüşçüler

Umutsuzluk içinde haykırdım

Bütün dünya çığlık atıyor

Özgür

Mutlu

Vietnam için...

Bunun üzerine Tran Dang Khoa adlı çocuk, uzaktaki arkadaşına duyduğu derin sevgiyi dile getirmek için "Dostum Şili'ye" adlı şiiri yazdı ve şu bölümü yazdı:

Seni hiç görmedim,

Ama şiirlerini dinleyince yüreğim pır pır ediyor…

Ülkemi seviyorsun

Derede gökyüzü ve bulutlar mavi

Birçok nazik küçük arkadaşımı seviyorum

Gülümseme açıldı, gözler mavi gökyüzü…

"Şu ana kadar o şiirin şiir kitaplarımda 168 kez basılıp tekrar basıldığını hatırlıyorum. Benden 5 yaş büyük. Ben neredeyse 70 yaşındayım, o ise muhtemelen 75 yaşındadır. Hiç tanışmamış olsak da şiir sayesinde uzun zamandır arkadaşmışız gibi geliyor," diye paylaştı şair Tran Dang Khoa.

On yıldan uzun bir süre önce Şili'ye yaptığı ziyaretten de bahsetti; "şimdiye kadar gittiğim hiçbir yere benzemiyordu" dedi. 46 ülke gezen Tran Dang Khoa, hiçbir ülkenin Şili kadar güçlü bir izlenim bırakmadığını belirtti. "İnanılmaz derecede güzel bir ülke. Şehir o kadar temiz ki, sanki sokağı havluyla silseniz bile toz görmüyormuşsunuz gibi hissediyorsunuz. Her evin penceresinin dışında bir çiçek sepeti var ve en önemlisi, hiçbir ev diğerinin aynısı değil."

Bu gezi sırasında, Şili'nin büyükelçisi, kültürel aktivisti ve şiirsel bir anıtı olan şair Pablo Neruda'nın evini ziyaret etti. Neruda'nın 1973'te vefat ettiğinde, Şili halkının ayağa kalkıp veda şiirleri okuduğunu ve ulusal ruhun ölümsüz bir simgesi olarak onun adını "Pablo Neruda - şimdi!" diye haykırdığını anlattı.

Şilili yazar Marcela Paz'ın "Papelucho" serisinden bahseden şair Tran Dang Khoa, eserin kalitesini ve uzun ömürlülüğünü çok takdir etti: "Bu, 1930'larda yayınlanmış bir kitap ama şimdiye kadar hala çok ilgi çekici, sanki yeni yazılmış gibi. Bu harika bir şey."

Henüz 8 yaşındayken gazetelere şiirler yazmış biri olarak kendi deneyimlerinden yola çıkarak şunu söylemişti: "Çocuklar için yazmak çok zordur. Yazarlar hem çocukları hem de yetişkinleri anlamalıdır. Gerçek bir eser, çocukların okumaktan keyif aldığı ve yetişkinlerin de okumaktan keyif aldığı eserdir. Her çocuğun içinde yetişen bir yetişkin vardır ve her yetişkinin içinde hiç yaşlanmayan bir çocuk vardır."

Özellikle çocuk edebiyatının yaygınlaşması için ön koşul olan çekicilik faktörünü vurguladı. Ona göre "Papelucho" bu gereksinimi tam olarak karşılayan bir eser: "Kitap her sayfasında ilgi çekici, birçok esprili, zekice ve öngörülemez ayrıntıyla dolu. Ancak daha da değerlisi, derslerin çocuklara oyunlar, sıradan aktiviteler gibi nazikçe aktarılması ve ders veriliyormuş hissi yaratmaması."

Hikâye yaklaşık bir asır önce Şili'de geçmesine rağmen, onun için "Papelucho" bugün bile Vietnamlı çocuklar için çok önemli: "Okumak tuhaf gelmiyor, ama kitabı kapattığınızda, kitabın her sayfasında Şili'nin kişiliğini, güzelliğini ve kültürünü açıkça fark ediyorsunuz."

Şair Tran Dang Khoa, Şili ve Vietnam arasında çocuk edebiyatı çevirisi ve yayıncılığındaki iş birliğini güçlendirerek, iki kültürden özgün eserleri okuyucularla buluşturmak istediğini dile getirdi.

"Sadece Miraya Hilimet, Marcela Paz veya Pablo Neruda değil, Vietnamlı okurlarla tanışmayı bekleyen birçok Şilili yazar olduğuna inanıyorum. Aksine, Vietnam çocuk edebiyatının Şilili çocuklara ve dünyaya ulaşmasını da umuyoruz. Edebiyat aracılığıyla birbirimizi daha iyi anlıyoruz. Ve uluslar arasındaki dostluğun en sağlam temeli, birbirimizi anlamaktır," diye vurguladı.

Kaynak: https://thoidai.com.vn/tinh-ban-chile-qua-tho-trong-ky-uc-tran-dang-khoa-214424.html