Ứng dụng bẫy đèn thông minh trong giám sát và phòng trừ sâu, bệnh

Trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại đang hướng đến sản xuất thông minh, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả, việc quản lý dịch hại cây trồng trở thành yếu tố then chốt quyết định năng suất và chất lượng sản phẩm. Trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, những năm gần đây, ứng dụng bẫy đèn thông minh đã mang đến những thuận lợi cho nông dân trong giám sát và phòng trừ sâu, bệnh, đồng thời góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp.

Giải pháp công nghệ hỗ trợ nông dân

Sâu, bệnh gây hại cây trồng luôn là nỗi lo trong sản xuất nông nghiệp. Các loại côn trùng như rầy nâu, rầy xanh, sâu cuốn lá, bọ xít, sâu keo,… xuất hiện theo mùa vụ, gây thiệt hại đáng kể, nhất là ở các vùng trồng lúa, rau màu và cây ăn trái.

Theo cách làm truyền thống, nông dân phải thường xuyên kiểm tra ruộng đồng bằng quan sát trực tiếp, dựa vào kinh nghiệm hoặc phun thuốc theo lịch định kỳ. Phương pháp này không chỉ tốn kém chi phí, nhân lực mà còn gây ô nhiễm môi trường, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên nông sản.

Bẫy đèn thông minh đặt giữa cánh đồng lúa, tự động ghi nhận và phân tích mật độ côn trùng gây hại bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo

Để giải quyết vấn đề này, ngành Nông nghiệp triển khai bẫy đèn thông minh - công cụ hữu hiệu giúp giám sát, dự báo và phòng trừ sâu, bệnh kịp thời. Bẫy đèn hoạt động dựa trên nguyên lý dẫn dụ côn trùng bằng ánh sáng đèn LED với các bước sóng khác nhau (UV, xanh dương, xanh lá, trắng). Khi bay vào khu vực bẫy, côn trùng được ghi nhận bằng camera chuyên dụng, hình ảnh được phân tích bằng trí tuệ nhân tạo để xác định loài, số lượng và mật độ theo thời gian thực.

Hệ thống tự động ghi nhận, phân loại, đếm số lượng côn trùng, đồng thời xây dựng biểu đồ mật độ dịch hại; dữ liệu được chuyển tự động về trung tâm dữ liệu và đồng bộ lên ứng dụng Rynan Mekong. Nhờ vậy, nông dân và cán bộ chuyên môn có thể theo dõi tình hình dịch hại mà không cần trực tiếp có mặt trên ruộng.

Thiết bị hoạt động bằng năng lượng mặt trời, tích hợp ắc-quy dự trữ, chống sét và dễ lắp đặt ở những khu vực xa nguồn điện lưới, bảo đảm vận hành liên tục ngay cả trong điều kiện thời tiết xấu.

Thực tế triển khai trên địa bàn tỉnh cho thấy hiệu quả rõ rệt. Một số địa phương như Mộc Hóa, Vĩnh Hưng, Nhơn Hòa Lập, Bình Thành,... đã lắp đặt bẫy đèn thông minh tại các vùng trọng điểm canh tác lúa và cây ăn trái. Nhờ thiết bị này, cán bộ và nông dân có thể cập nhật tình hình dịch hại từng ngày hoặc theo từng thời điểm trong ngày, dự báo mật độ sâu, bệnh và chủ động phòng trừ kịp thời, giảm chi phí phun thuốc và thời gian quản lý.

Anh Trần Văn Hải (ngụ xã Bình Hòa) chia sẻ: “Từ khi địa phương lắp đặt bẫy đèn thông minh, tôi không còn phải “đoán mò” tình hình sâu, rầy trên đồng lúa như trước. Chỉ cần mở ứng dụng Rynan Mekong là thấy ngay mật độ rầy từng ngày. Có thông tin rõ ràng nên tôi chỉ phun thuốc khi thật sự cần. Nhờ vậy, chi phí giảm rõ rệt, môi trường cũng đỡ bị ảnh hưởng. Đây là công nghệ rất hữu ích, giúp nông dân theo kịp xu hướng sản xuất mới”.

Không chỉ nông dân trồng lúa, người trồng cây ăn trái trên địa bàn tỉnh cũng đang hưởng lợi từ hệ thống này. Tại xã Bình Thành, nơi có diện tích sầu riêng phát triển nhanh, bẫy đèn thông minh trở thành “người gác cổng” giúp cảnh báo sớm các loại sâu hại đang có xu hướng gia tăng theo thời tiết cực đoan.

Bà Lê Thị Hồng trồng sầu riêng tại xã Bình Thành, cho biết: “Từ khi có bẫy đèn thông minh, tôi theo dõi kịp thời sâu đục trái và bọ xít gây hại sầu riêng. Nhờ đó, tôi chỉ phun thuốc khi thực sự cần thiết, vừa giảm chi phí, vừa bảo vệ môi trường, năng suất trái sầu riêng năm nay tăng rõ rệt so với các vụ trước”.

Giao diện mạng lưới giám sát côn trùng trên ứng dụng Rynan Mekong giúp nông dân cập nhật mật độ sâu, bệnh theo thời gian thực

Để tối đa hóa hiệu quả, ngành Nông nghiệp tỉnh tổ chức các lớp tập huấn chuyển giao công nghệ, hướng dẫn nông dân cài đặt ứng dụng, vận hành thiết bị, đọc biểu đồ dịch hại và áp dụng dữ liệu vào các biện pháp phòng trừ hợp lý. Ngoài ra, nông dân còn được hướng dẫn theo dõi các chỉ số môi trường như độ pH, độ mặn, nhiệt độ và mức nước - những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của côn trùng.

Một ưu điểm quan trọng khác của bẫy đèn thông minh là khả năng cung cấp dữ liệu theo thời gian thực, giúp nông dân và cơ quan quản lý đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác, phát hiện sớm và cảnh báo khi dịch hại có nguy cơ bùng phát. Hệ thống còn góp phần giảm thiểu việc phun thuốc bảo vệ thực vật không cần thiết, bảo vệ sức khỏe nông dân và nâng cao uy tín sản phẩm nông nghiệp trên thị trường.

Hướng đến sản xuất nông nghiệp thông minh và bền vững

Việc ứng dụng bẫy đèn thông minh vào thực tiễn sản xuất không chỉ giúp nông dân giảm chi phí và rủi ro do dịch hại cây trồng mà còn hỗ trợ ngành chức năng xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về sinh vật gây hại liên tục, đồng bộ. Mỗi ngày, hàng chục ngàn hình ảnh và thông số kỹ thuật được hệ thống tự động cập nhật lên nền tảng Rynan Mekong, tạo nguồn dữ liệu quý giá cho công tác dự báo và hoạch định mùa vụ.

Dữ liệu từ các trạm bẫy đèn giúp cơ quan chuyên môn xây dựng bản đồ dịch hại theo khu vực, nhận diện sớm nguy cơ bùng phát theo điều kiện thời tiết, từ đó chủ động khuyến cáo thời điểm gieo sạ, chăm sóc và phòng trừ phù hợp. Đây là bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi từ quản lý dịch hại truyền thống sang quản lý số, quản lý bằng dữ liệu lớn.

Nông dân trồng chanh ứng dụng quy trình sản xuất an toàn, kết hợp theo dõi dịch hại qua bẫy đèn thông minh

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Đình Xuân cho biết: “Thời gian tới, Sở sẽ mở rộng ứng dụng bẫy đèn thông minh đến các vùng trọng điểm, kết nối dữ liệu với trung tâm quản lý để giám sát dịch hại liên tục. Song song đó, ngành đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý và dự báo biến đổi khí hậu; phối hợp các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ để xây dựng mô hình dự báo thời tiết cực đoan, phân tích dữ liệu khí hậu và đề xuất giải pháp thích ứng theo từng vùng sinh thái. Hướng đi này giúp nông nghiệp địa phương từng bước chuyển từ mô hình quản lý mang tính phản ứng sang dự báo - phòng ngừa, tiến tới phát triển xanh và bền vững”.

Ứng dụng bẫy đèn thông minh là minh chứng rõ ràng cho xu hướng chuyển đổi số trong nông nghiệp. Chỉ với điện thoại thông minh, nông dân có thể theo dõi tình hình dịch hại, dự báo mật độ sâu, bệnh, xem các chỉ số môi trường và nhận cảnh báo sớm, giúp môi trường sản xuất minh bạch, giảm thất thoát, tăng lợi nhuận và thúc đẩy sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao.

Ngành Nông nghiệp tỉnh đang hướng đến kết nối tất cả thiết bị giám sát, trạm quan trắc và ứng dụng quản lý trung tâm, từ đó, hình thành “hệ sinh thái dữ liệu” phục vụ sản xuất thông minh. Khi hoàn thiện, hệ thống sẽ cung cấp dữ liệu trực tuyến cho nông dân, cơ quan quản lý, doanh nghiệp thu mua và người tiêu dùng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc truy xuất nguồn gốc và nâng cao giá trị nông sản.

Ứng dụng bẫy đèn thông minh trong giám sát và phòng trừ sâu, bệnh là bước đi chiến lược, không chỉ giảm thiểu rủi ro trong sản xuất mà còn hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị nông sản an toàn, thân thiện môi trường và cạnh tranh trên thị trường trong nước, xuất khẩu. Sự kết hợp giữa công nghệ, dữ liệu và kiến thức nông học hứa hẹn tạo ra thế hệ nông dân hiện đại, chủ động trong quản lý dịch hại, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Từ những bẫy đèn thông minh trên cánh đồng, tỉnh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu nông nghiệp thông minh, bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, tăng thu nhập cho nông dân và phát triển kinh tế nông thôn./.

Thanh Tùng

Nguồn: https://baolongan.vn/ung-dung-bay-den-thong-minh-trong-giam-sat-va-phong-tru-sau-benh-a208139.html