Xây dựng thiết chế văn hóa khu dân cư: Dân biết, dân làm, dân thụ hưởng

Niềm vui từ cơ sở

Tháng 11/2020, nhà văn hóa thôn Bích Du, xã Thái Thượng (Thái Thụy) là nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu đầu tiên trên địa bàn tỉnh đi vào hoạt động. Theo chia sẻ của ông Giang Tử Long, Bí thư Chi bộ thôn Bích Du, nhà văn hóa được xây dựng từ năm 2016, đến khi xây dựng nông thôn mới nâng cao, Ban công tác mặt trận, Chi bộ thôn Bích Du huy động gần 700 triệu đồng để hoàn thiện cơ sở vật chất, các thiết chế văn hóa cơ sở. Cũng từ đó, nhà văn hóa trở thành điểm đến thường xuyên của người dân trong thôn, trong xã. 

Ông Long cho biết: Trước kia người dân bận mải làm ăn, không quan tâm nhiều đến sinh hoạt văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao nhưng từ khi có nhà văn hóa, có cơ sở vật chất đầy đủ, tiện nghi, sân vận động đạt tiêu chuẩn, khuôn viên xanh, sạch, đẹp, người dân rất quan tâm và tích cực tham gia hoạt động cộng đồng, hình thành nhiều phong trào văn hóa văn nghệ làm cho đời sống tinh thần ngày càng nâng cao.

Từ hiệu quả của nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu đầu tiên, Ban Thường vụ Huyện ủy Thái Thụy ban hành Nghị quyết số 02-NQ/HU, ngày 4/11/2020 về việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nhà văn hóa thôn, tổ dân phố kiểu mẫu; UBND huyện ban hành Kế hoạch số 115/KH-UBND, ngày 18/11/2020 về việc chỉ đạo xây dựng nhà văn hóa thôn, tổ dân phố kiểu mẫu trên địa bàn huyện Thái Thụy. Nhiều chính sách cụ thể đã được triển khai. Đồng thời, với sự vào cuộc tích cực từ các cấp chính quyền, tính đến hết năm 2022, trên địa bàn huyện Thái Thụy đã có 87 nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu được nhân rộng.

Xã Thụy Hưng (Thái Thụy) dù là xã thuần nông, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nhưng là 1 trong 3 xã của huyện Thái Thụy hoàn thành 100% nhà văn hóa thôn kiểu mẫu. Trước khi thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/HU, 5/5 thôn của xã Thụy Hưng đều đã có nhà văn hóa, tuy nhiên cơ sở vật chất xuống cấp, các thiết bị phục vụ hoạt động văn hóa, thể thao chưa bảo đảm nhu cầu của nhân dân. Trước khó khăn đó, cấp ủy, chính quyền địa phương đã quyết tâm đồng sức, đồng lòng triển khai xây dựng nhà văn hóa thôn kiểu mẫu và thống nhất ban hành Nghị quyết chuyên đề số 01-NQ/ĐU về triển khai thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/HU, lựa chọn thôn Thu Cúc là thôn làm điểm xây dựng nhà văn hóa thôn kiểu mẫu trong năm 2021. Để triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết, xã Thụy Hưng đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chủ trương, hiệu quả của việc xây dựng nhà văn hóa thôn kiểu mẫu; thành lập các nhóm để thông tin với con em xa quê về hoạt động của địa phương; công khai, minh bạch trong công tác thu, chi nguồn kinh phí xã hội hóa. Từ đây, người dân đều đồng lòng nhất trí cao về chủ trương xây dựng, đồng thời cùng tìm giải pháp phù hợp với điều kiện của thôn mình để triển khai thực hiện.

Phấn khởi về việc địa phương đã triển khai thành công mô hình nhà văn hóa kiểu mẫu trong năm 2022, bà Nguyễn Thị Hiên, thôn Cao Dương Thượng, xã Thụy Hưng chia sẻ: Sau thời gian phấn đấu xây dựng nhà văn hóa kiểu mẫu, ý thức của người dân được nâng lên, từ việc giữ gìn vệ sinh đường làng, ngõ xóm đến tuân thủ nội quy, quy ước của thôn. Chúng tôi bước đầu làm quen với việc duy trì hoạt động văn hóa, thể thao, chăm sóc cây xanh tại khu vực trung tâm thôn để tạo môi trường, không gian sáng, xanh, sạch, đẹp. Cùng với đó, thay đổi ý thức tự phân loại rác thải sinh hoạt, góp phần làm đẹp cảnh quan địa phương.

Xã Thụy Chính (Thái Thụy) cũng là xã đã hoàn thành 3/3 nhà văn hóa thôn kiểu mẫu trong năm 2022. Từ sự đồng thuận giữa ý Đảng lòng dân, cách làm công khai, minh bạch, hướng tới dân biết, dân làm, dân kiểm tra, toàn bộ số tiền ủng hộ xây dựng được thống kê và treo ở nhà văn hóa. 

Ông Nguyễn Văn Đãi, Bí thư Chi bộ thôn Miếu chia sẻ: Chúng tôi thành lập Ban vận động do đồng chí trưởng thôn phụ trách, trước hết là kêu gọi xã hội hóa từ đảng viên, sau đó đến quần chúng nhân dân, con em xa quê. Chỉ sau thời gian ngắn đã kêu gọi được hơn 300 triệu đồng để kiến thiết xây dựng nhà văn hóa.

Cần sự đồng lòng quyết tâm

Nhà văn hóa thôn Miếu cũng là nhà văn hóa đã được nhận kinh phí hỗ trợ từ đề án hỗ trợ và nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021 – 2025. Đối với đợt 1 của đề án vào năm 2021, 48 thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh được chọn là mô hình điểm đã được hỗ trợ 100% từ ngân sách cấp tỉnh mua sắm trang thiết bị, cơ sở vật chất. Đồng thời, được tham gia lớp tập huấn nghiệp vụ xây dựng mô hình hoạt động nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố. Tại lớp tập huấn, công chức văn hóa xã, các thành viên trong ban chủ nhiệm của nhà văn hóa được hỗ trợ về cơ sở vật chất theo đề án được thông qua quy định về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của nhà văn hóa, khu thể thao thôn; hướng dẫn về công tác xây dựng tổ, đội, nhóm, câu lạc bộ văn nghệ cơ sở; phương pháp xây dựng kế hoạch, tổ chức chương trình văn nghệ quần chúng; tổ chức hoạt động thể dục thể thao ở cơ sở…  Ngoài ra, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn lắp đặt hệ thống pa nô, khẩu hiệu phục vụ hoạt động tuyên truyền trực quan; xây dựng mỗi thôn một tủ sách cộng đồng với các loại: sách chính trị, xã hội và pháp luật; sách văn hóa, lịch sử và gia đình; sách văn học và nghệ thuật; sách khoa học kỹ thuật, đời sống; sách thiếu nhi phục vụ nhu cầu phát triển văn hóa đọc của các tầng lớp nhân dân.

Trẻ nhỏ đến nhà văn hóa thôn để chơi thể thao và đọc sách.

Đối với đợt 2 của đề án vào năm 2022, các huyện, thành phố đã lựa chọn 100 khu dân cư tiêu biểu, được hỗ trợ 50% nguồn kinh phí mua sắm trang thiết bị, cơ sở vật chất. Dự kiến đến tháng 6/2023 sẽ có 150 khu dân cư tiếp tục được hỗ trợ thực hiện đề án. Các giai đoạn tiếp theo đang được các cấp, các ngành nỗ lực triển khai. Từ đây, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền và các tầng lớp nhân dân về công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở được quan tâm, hệ thống thiết chế nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố từng bước hoàn thiện, phát huy hiệu quả công năng sử dụng, trở thành nơi sinh hoạt chính trị, là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao đáp ứng nhu cầu thụ hưởng của nhân dân, gắn kết cộng đồng dân cư, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Từ đó đã tạo thành động lực để phát triển kinh tế – xã hội tại các địa phương trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên hiện nay, trong tổng số 100 nhà văn hóa được lựa chọn ở đợt 2, đã có 4 thôn của 3 huyện xin rút không tiếp tục thực hiện đề án trong năm 2022 do không bố trí được đủ nguồn vốn đối ứng 50% nguồn kinh phí mua sắm trang thiết bị, cơ sở vật chất như đã cam kết. Do đó, trong đợt 2 năm 2022, toàn tỉnh chỉ có 96/100 thôn triển khai thực hiện đề án. Ngoài ra, việc bố trí quỹ đất quy hoạch, xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao ở một số địa phương chưa bảo đảm yêu cầu tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, gây khó khăn trong việc bố trí thiết bị thể thao ngoài trời phục vụ nhân dân.

Sinh hoạt văn hóa văn nghệ tại nhà văn hóa thôn An Hiệp, xã Quỳnh Giao (Quỳnh Phụ).

Để Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX thực sự đi vào cuộc sống, rất cần sự đồng lòng quyết tâm, năng động, sáng tạo của các địa phương. Xây dựng, hoàn thiện hệ thống nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố đồng bộ, hiện đại sẽ tạo điều kiện thuận lợi trong tổ chức các hoạt động tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương; đáp ứng nhu cầu về hưởng thụ, sáng tạo văn hóa của nhân dân; góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Cũng từ đây, từng bước khắc phục tình trạng chênh lệch về mức hưởng thụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí của người dân giữa các địa phương, tạo nền tảng vững chắc xây dựng con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố của tỉnh Thái Bình hiện nay đang rất khởi sắc, được đầu tư hiện đại, bài bản. Nhân dân được hưởng thụ những thành quả của sự nghiệp đổi mới, đặc biệt là thành quả của xây dựng đời sống văn hóa. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu UBND tỉnh hỗ trợ các trang thiết bị âm thanh, loa máy, wifi, thiết bị hỗ trợ họp trực tuyến, dụng cụ phục vụ tập luyện thể dục thể thao thông thường… Từ đó, các buổi chiều ở vùng nông thôn như ngày hội, người dân cảm nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với đời sống văn hóa nông thôn. Ông Nguyễn Văn Hiện, Chủ tịch UBND xã Thụy Hưng (Thái Thụy) Xác định nhiệm vụ xây dựng nhà văn hóa thôn kiểu mẫu là nhiệm vụ quan trọng, phải huy động nhiều kinh phí đầu tư, cả hệ thống chính trị của xã Thái Hưng đã tích cực vào cuộc, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ, công chức phụ trách các thôn. Trong 2 năm 2021 – 2022, do làm tốt công tác tuyên truyền, vận động của cán bộ từ xã đến thôn, đặc biệt là vai trò của ban công tác mặt trận thôn, cùng sự đồng tình của các tầng lớp nhân dân, chúng tôi đã hoàn thành 5 nhà văn hóa thôn kiểu mẫu, tổng kinh phí huy động từ con em xa quê, nhân dân địa phương trên 3 tỷ đồng. Hiện nay, dù số dụng cụ tập luyện thể dục thể thao đã có nhưng vào những khung giờ cao điểm như buổi chiều, buổi tối, có đông người dân tham gia tập luyện, sẽ cần bổ sung thêm để đáp ứng nhu cầu của người dân.

Tú Anh

(Tác phẩm tham dự giải Búa liềm vàng lần thứ VIII – năm 2023.)