Các quy định liên quan nhà giáo hiện nằm ở nhiều văn bản, gây khó khăn trong quản lý, theo các chuyên gia pháp chế của Đại học Quốc gia TP HCM.
Thông tin được chia sẻ tại tọa đàm về pháp luật liên quan nhà giáo, do Đại học Quốc gia TP HCM tổ chức, ngày 3/4.
PGS.TS Đoàn Thị Phương Diệp, Trưởng phòng Thanh tra – Pháp chế, trường Đại học Kinh tế – Luật, cho biết chính sách về nhà giáo nằm rải rác ở nhiều luật, thông tư khác nhau, cho thấy sự manh mún về mặt quản lý.
Chẳng hạn, điều kiện chung về nhà giáo được đề cập trong Luật Giáo dục, trong khi tiêu chuẩn nghề nghiệp giảng viên, giáo viên, được quy định ở ba thông tư khác. Các quy định về việc xếp lương, giờ làm việc cũng nằm trong nhiều văn bản.
Đồng tình, TS Thái Thị Tuyết Dung, phụ trách ban Thanh tra – Pháp chế, Đại học Quốc gia TP HCM, nhìn nhận có nhiều văn bản pháp lý về nhà giáo nhưng tản mạn, chưa có tính hệ thống, thậm chí chồng chéo nhau. Cùng là giảng viên nhưng giảng viên Việt Nam theo quy định của Luật Viên chức, trong khi người nước ngoài chịu sự điều chỉnh của Luật Lao động.
Điều này gây khó khăn khi áp dụng chính sách với nhà giáo. Bà Dung nói thêm hệ thống thang bảng lương hiện chưa theo vị trí việc làm và tính chất, mức độ phức tạp của công việc. Chẳng hạn giáo viên mầm non và tiểu học ở cùng một hạng, chung một bảng lương nhưng mức độ, tính chất công việc khác nhau.
“Xã hội đặt trên vai nhà giáo nhiều sứ mệnh nhưng quyền, phúc lợi họ được hưởng chưa tương xứng. Mức thu nhập, mức lương như hiện nay thì chúng ta cũng không thể đòi hỏi cao”, bà nói.
PGS.TS Thái Thị Tuyết Dung phát biểu tại tọa đàm, ngày 3/4. Ảnh: Nam Lê
Với những bất cập trên, hai chuyên gia đồng tình cần có Luật nhà giáo để có chính sách toàn diện và đồng bộ hơn.
Chia sẻ kinh nghiệm của Trung Quốc, GS Guodong Yang, giảng viên trường Luật hành chính, Đại học Chính pháp Tây Nam, Trung Quốc, cho biết Luật Nhà giáo của nước này gồm ba nội dung chính: phạm vi áp dụng, quyền và nghĩa vụ của nhà giáo, tiêu chuẩn và việc bổ nhiệm nhà giáo.
Theo GS Yang, nhà giáo được nhận mức lương trung bình không thấp hơn công chức. Lộ trình thăng tiến và tăng lương thì theo quy định chung của pháp luật. Ngoài ra, họ được ưu đãi trong xây dựng, thuê, bán nhà ở; hưởng chế độ chăm sóc y tế tương đương công chức cùng địa phương.
Ông Phạm Ngọc Thưởng, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết Luật nhà giáo sẽ tác động lớn đến chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên, giáo viên. Do đó, khi xây dựng luật, cơ quan soạn thảo cần sự tham gia, đồng hành của 5 nhà: nhà quản lý, nhà khoa học, nhà đào tạo, nhà sử dụng (địa phương, hiệu trưởng), nhà thụ hưởng (người học).
Thứ trưởng nói quan điểm xuyên suốt không chỉ là quản lý mà còn nhằm phát triển đội ngũ nhà giáo, thu hút người có năng lực, phẩm chất.
Theo ông, Luật nhà giáo sẽ đề cập nhiều khía cạnh. Ngoài vấn đề thu nhập, đãi ngộ, yếu tố môi trường làm việc, danh dự, uy tín của nhà giáo cũng rất quan trọng và cần được thảo luận, cho ý kiến trong thời gian tới.
“Tuy nhiên, chúng ta không thể đưa tất cả những mong muốn, ý kiến vào một luật mà cần có những nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện đi kèm”, Thứ trưởng Thưởng đánh giá.
Luật nhà giáo dự kiến đề cập 5 vấn đề chính: định danh nhà giáo; xác định tiêu chuẩn và chức danh; tuyển dụng, sử dụng và chế độ làm việc; đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ và tôn vinh; quản lý nhà nước về nhà giáo. Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến trình dự án Luật nhà giáo tại kỳ họp thứ năm của Quốc hội khóa XV (tháng 5/2024), trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ sáu (tháng 10/2024). Thời gian luật có hiệu lực dự kiến từ 1/7/2025.
Tính đến cuối năm học 2021-2022, cả nước có khoảng 1,6 triệu nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Biên chế của ngành giáo dục chiếm khoảng 43% tổng biên chế công chức và biên chế sự nghiệp của cả nước. Trong quỹ lương khối sự nghiệp của cả nước, ngành giáo dục cũng chiếm khoảng hơn 70%.
Hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo hiện chịu chi phối của một số luật như Luật Viên chức 2010; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cán bộ, công chức và Luật Viên chức năm 2018, Luật tổ chức chính phủ năm 2015, Luật công đoàn 2012, Bộ luật lao động 2019, Luật Bảo hiểm xã hội 2014…
Lệ Nguyễn
