Theo thông tin từ nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Trọng Kha qua đời tại Hà Nội ngày 14/2 (tức mùng 5 Tết Giáp Thìn).
Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Trọng Kha.
Ông Nguyễn Quang Long chia sẻ: “Những ngày cuối năm 2023, sức khỏe cụ Kha đã yếu, không còn chơi được đàn, hát cũng không được, thậm chí nói chuyện cũng khó.
Ấy vậy mà khi trò chuyện về đàn và hát, về cuộc đời cụ gắn liền với những âm thanh diệu vợi của hát văn, cụ cứ dần tỉnh táo, mặt tươi tỉnh, nói nhiều hơn, Minh (học trò cụ) hát ‘mớm’ vài từ là cụ liền hát theo ngay, và rồi Minh để cụ tự hát”.
Nhà nghiên cứu cũng cho biết, nghệ nhân Hoàng Trọng Kha là người thực hành nghệ thuật hát văn theo lối cổ. Ông đánh đàn rất nề nếp, tuân thủ nghiêm luật, theo phong cách từng vùng. Ông cũng tận tâm, nghiêm khắc với học trò, dạy từ cách ngồi, cách vắt chân.
Mỗi lần ghé thăm Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Trọng Kha, Nguyễn Quang Long hay hỏi về chuyện đàn, hát, truyền nghề, lần gần nhất hỏi thêm về tư liệu, vì nghệ nhân có nhiều sách về nghệ thuật hát văn.
Hình ảnh Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Trọng Kha khi biểu diễn trích đoạn “Văn Công Đồng”. (Ảnh: Diễn đàn Hát văn Việt Nam).
“Cụ Kha bảo trước đó cụ có nhiều sách lắm, giờ vẫn có nhưng mai một nhiều rồi. Chú Phúc, con trai cụ lấy từ trong tủ một tập nhiều cuốn sách, mang ra, rồi chọn vài cuốn đưa cho cụ. Toàn là sách viết bằng chữ Hán, Nôm. Cụ mở từng quyển, lò dò từng trang, tay chỉ vào từng chữ và đọc rồi dịch nghĩa, giải nghĩa cho chúng tôi.
Đó là những cuốn sách đã nhuốm màu thời gian, có cuốn cụ sưu tầm, có cuốn cụ tự tay chép. Nội dung những cuốn sách là những bài hát văn cổ và cả các bài văn cúng”, nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Long chia sẻ.
Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Trọng Kha sinh năm 1923 trong một gia đình có truyền thống âm nhạc tại Hà Nội. Cha có nghề hát văn nên từ năm 10 tuổi, ông đã bắt đầu theo học và chưa đầy một năm đã theo cha đàn hát. 5 anh em trong gia đình ông sau đó tham dự hàng loạt cuộc thi hát văn, gây tiếng vang lớn, được mệnh danh là nhóm “Ngũ hổ”.
Năm 1946, khi cùng gia đình sơ tán về quê, Hoàng Trọng Kha xin gia nhập một gánh hát cải lương, tới năm 1951 mới quay về Hà Nội, tham gia đoàn cải lương Chuông Vàng. Ông gắn bó với cải lương một thời gian dài, tới khi về hưu mới quay lại biểu diễn chầu văn.
Tháng 3/2012, cung văn Hoàng Trọng Kha được Hội Văn nghệ dân gian trao tặng bằng công nhận danh hiệu Nghệ nhân dân gian. Tháng 12/2022, trong đợt trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực Di sản văn hóa phi vật thể của Hà Nội, ông Hoàng Trọng Kha trở thành Nghệ nhân Ưu tú.
Lê Chi
