Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 7 chương và 55 điều, giảm 4 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Sáu, trong đó, đã tiếp thu, chỉnh lý toàn bộ 55 điều, bỏ 6 điều, bổ sung mới 2 điều. Điều này thể hiện rõ sự trách nhiệm, cầu thị của cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo trong việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật. Như nhận định của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, đến nay, cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và thành phố Hà Nội cũng như các cơ quan, tổ chức hữu quan đã cơ bản đạt được sự thống nhất và thông suốt cả về quan điểm, tư duy, tầm nhìn, mục tiêu, yêu cầu xây dựng Luật Thủ đô: xây dựng luật là để thuận lợi hơn cho Thủ đô chứ không phải để ràng buộc phát triển Thủ đô.
Việc sửa đổi Luật Thủ đô lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra những cơ chế, đặc thù, vượt trội để Thủ đô phát triển nhanh hơn, bền vững hơn, phát huy được sức mạnh đầu tàu, không chỉ cho vùng mà cho cả nước.
Để đáp ứng kỳ vọng đó, dự thảo Luật lần này đã có nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, trong đó cơ chế phân cấp, phân quyền cho Hà Nội được thể hiện rất rõ nét. Dự thảo luật đã phân quyền cho HĐND thành phố Hà Nội quy định tiêu chí thành lập và quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND thành phố. Trong thời gian HĐND thành phố Hà Nội không họp, HĐND thành phố phân quyền trực tiếp cho Thường trực HĐND thành phố quyết định và báo cáo HĐND thành phố tại kỳ họp gần nhất một số vấn đề cấp bách để bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
So với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Sáu, dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng phân quyền mạnh hơn, xác định rõ phạm vi, trách nhiệm của chính quyền thành phố Hà Nội trong một số lĩnh vực. Theo đó, dự thảo luật giao HĐND thành phố quy định chi tiết trình tự, thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của thành phố. Bên cạnh đó, dự thảo luật cũng phân quyền cho HĐND thành phố quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng.
Với những quy định của dự thảo luật đã thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền thành phố Hà Nội. Điều này là rất cần thiết, bởi lẽ Thủ đô cần nhiều hơn những cơ chế đặc thù, vượt trội để phát huy hết thế mạnh cũng như bảo đảm phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu trong hội nhập quốc tế.
Bên cạnh những chính sách thể hiện rõ sự phân cấp, phân quyền của dự thảo luật nhận được sự tán thành của các đại biểu, chuyên gia, thì vẫn có quy định còn có sự băn khoăn, “cấn cá”. Đó là dự thảo luật cho phép thành phố Hà Nội thực hiện hợp đồng xây dựng – chuyển giao (BT) trong một số lĩnh vực và nhà đầu tư được thanh toán bằng vốn ngân sách nhà nước hoặc bằng quỹ đất. Đây là chính sách tốt nhưng cần có quy định chặt chẽ để tránh rủi ro đáng tiếc xảy ra, tránh tình trạng doanh nghiệp đã được giao đất nhưng không bảo đảm tiến độ bàn giao công trình, việc xác định giá đất đối ứng thấp gây thất thoát ngân sách nhà nước.
Hay như phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), hiện tại, dự thảo luật đang quy định khái quát các cơ chế, chính sách để thành phố Hà Nội chủ động hơn trong việc đầu tư phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng như: cho phép thành phố được quyết định thành lập tổ chức hoặc doanh nghiệp đường sắt đô thị Hà Nội thuộc sở hữu nhà nước để quản lý đầu tư, xây dựng, phát triển đường sắt đô thị và các khu vực TOD dọc tuyến. Đây là điều cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu thêm, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng không chỉ “gói gọn” trong “đường sắt đô thị”, mà nên mở rộng với các phương tiện vận tải giao thông công cộng khối lượng lớn.
Những cơ chế đặc thù, vượt trội, sự phân cấp phân quyền mạnh cho Hà Nội trong luật sẽ tạo khung khổ pháp lý vững chắc để thủ đô phát triển nhanh, bền vững đáp ứng yêu cầu đặt ra. Do đó, với từng chính sách phải thiết kế chặt chẽ, cụ thể, song cũng không nên quy định “bó” để bảo đảm dự liệu các tình huống phát sinh trong tương lai.
