Dấu ấn kiến trúc cổ ở phường Hải Dương

Ngôi nhà mang kiến trúc Pháp trên phố Phạm Hồng Thái.

Những 'nhân chứng' trăm tuổi

Đi dọc phố Phạm Hồng Thái, ngôi nhà cổ số 85 với gam màu vàng ấm áp tạo ấn tượng đặc biệt. Ngôi nhà này được một địa chủ thuê kiến trúc sư người Pháp thiết kế và xây dựng từ năm 1903. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, đến những năm 50 của thế kỷ trước, ông bà của ông Tạ Mạnh Cường, chủ nhân hiện tại của ngôi nhà đã thuê và sau đó mua lại từ Nhà nước. Giữa những căn nhà chung quanh được cải tạo, khoác “áo mới” với kiến trúc hiện đại, thuận tiện để kinh doanh, căn nhà của gia đình ông Cường vẫn giữ nguyên kiến trúc ban đầu. “Năm 2015, tôi có tu sửa nhưng chỉ dùng vôi, cát, mật mía như xưa. Đắp một chiếc lá trang trí nhỏ bằng bàn tay cũng mất hai tuần mới xong”, ông Cường kể.

Để hài hòa với tổng thể ngôi nhà, nội thất bên trong cũng được bố trí theo phong cách hoài cổ. Ông Cường còn sưu tầm hơn 40 chiếc xe đạp Pháp cổ và nhiều vật dụng đặc trưng văn hóa Pháp. “Mỗi hiện vật, mỗi món đồ tôi sưu tầm đều có câu chuyện riêng. Chúng khiến ngôi nhà này không chỉ là nơi ở mà còn là một phần ký ức của thành phố,” ông Cường chia sẻ.

Trên phố Bắc Kinh, ngôi nhà cổ của gia đình ông Nguyễn Đức Thắng cũng là một điểm nhấn. Hơn 100 năm đi qua, ngôi nhà vẫn vững chãi giữa phố phường tấp nập. Trần vôi rơm mát vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông, những cửa vòm uốn cong cầu kỳ, hoa văn tinh xảo vẫn bền bỉ theo năm tháng. “Ngôi nhà này là nơi lưu giữ kỷ niệm gia đình tôi qua nhiều thế hệ. Tôi mong con cháu tiếp tục bảo tồn, gìn giữ,” ông Thắng bày tỏ.

Ở phố Sơn Hòa, ngôi nhà hai tầng xây dựng năm 1926 với mặt tiền sơn vàng ngả màu thời gian tạo nên vẻ đẹp hoài cổ. Mặt tiền chia ba nhịp đối xứng, bốn cột giả vươn thẳng lên gờ mái, đầu cột trang trí hoa văn mang đậm phong cách tân cổ điển Pháp. Trên cùng là hàng lan can con tiện bằng vữa xi măng, vừa trang trí vừa tạo cảm giác bề thế. Các ô cửa chớp gỗ nâu sẫm, nay đã bạc màu, vẫn giữ được vẻ cổ kính, gợi nhắc không khí của một phố thị xưa. Họa tiết hoa lá đắp nổi ở đỉnh vòm cửa, gờ phào ngang và sắc vàng vôi tường đã cũ nhưng các chi tiết vẫn sắc sảo, toát lên tay nghề tài hoa của người thợ xưa.

Ngôi nhà trên phố Sơn Hòa phủ rêu phong tạo nên vẻ đẹp hoài cổ.

Khi qua những con phố Tam Giang, Bắc Kinh, Sơn Hòa, Phạm Hồng Thái… ở phường Hải Dương, không khó để bắt gặp những ngôi nhà cổ mang kiến trúc Pháp. Sau khi xâm chiếm Hải Dương năm 1883, người Pháp phá bỏ thành trì quân sự kiên cố để kiến thiết đô thị. Từ đó, những ngôi nhà mang kiến trúc Pháp được xây dựng, trở thành biểu tượng cho sự phồn hoa, thịnh vượng của đô thị Hải Dương lúc bấy giờ.
Đến nay, có ngôi nhà đã trên 100 năm tuổi. Dù thời gian đã phủ lên lớp rêu phong, nhưng trong ô cửa, mái vòm, tường, cột vẫn giữ được nét kiến trúc đặc trưng riêng có. Chúng lặng lẽ đứng đó như những nhân chứng sống, kể câu chuyện về một thời kỳ phồn hoa, về sự giao thoa văn hóa Đông - Tây đã làm nên diện mạo phố phường Hải Dương.

Gìn giữ ký ức đô thị

Kiến trúc sư Nguyễn Văn Thường, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hải Dương cho biết, phong cách kiến trúc Pháp khi du nhập vào Việt Nam, trong đó có Hải Dương được lược bớt nhiều chi tiết cầu kỳ, rườm rà. Đặc trưng của kiến trúc này là chú trọng vào các hình khối, mảng tường lớn, đường nét cân đối. Ở Hải Dương, các công trình thường chỉ cao hai tầng. Tầng hai lát gạch, có khi đổ sàn xi măng hoa, sàn gỗ.

Căn nhà đầu phố Bắc Kinh vững chãi theo thời gian.

Đặc trưng của những ngôi nhà cổ theo kiến trức kiểu Pháp này là tỷ lệ hài hòa, họa tiết đối xứng, cầu kỳ, tinh xảo. Màu sắc chủ đạo là vàng, kem, những gam màu tượng trưng cho sự sung túc, vương giả. Các chi tiết mang vẻ mềm mại nhờ hoa văn trang trí uốn lượn duyên dáng. Đây cũng là lý do nhiều ngôi nhà Pháp cổ ở phường Hải Dương trở thành điểm check - in yêu thích của nhiều người trẻ.

Theo ông Thường, việc bảo tồn các công trình kiến trúc có giá trị, giữ gìn bản sắc văn hóa - lịch sử xứ Đông là cơ sở quan trọng để lưu giữ được dấu ấn phát triển đô thị. Để bảo tồn hiệu quả, các sở, ngành liên quan tham mưu thành phố đưa ra tiêu chí cụ thể và chính sách rõ ràng. Với các công trình công sở, văn phòng, việc bảo tồn khá đơn giản. Song với nhà dân, việc này khó khăn hơn do gắn liền với nhu cầu sinh hoạt, cải tạo, nâng cấp của người dân. Do vậy cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích duy tu, bảo dưỡng và gìn giữ các công trình có giá trị lịch sử.

Việc bảo tồn những ngôi nhà Pháp cổ không chỉ giúp lưu giữ ký ức của một thời kỳ lịch sử, gìn giữ, trân trọng quá khứ, để những dấu ấn kiến trúc không phai nhạt theo thời gian. Nếu được đầu tư khai thác du lịch, kết hợp trưng bày hiện vật, các ngôi nhà có thể trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần quảng bá hình ảnh đô thị Hải Dương xưa.

HÀ NGA

Nguồn: https://baohaiphong.vn/dau-an-kien-truc-co-o-phuong-hai-duong-521204.html