سیاست آموزش دوزبانه اسپانیا، که هدف آن آموزش دانش‌آموزان به هر دو زبان اسپانیایی و انگلیسی است، در سال‌های اخیر توجه‌ها را به خود جلب کرده و به موفقیت‌هایی نیز دست یافته است.

طبق رتبه‌بندی شاخص مهارت انگلیسی گروه آموزشی بین‌المللی سوئیسی EF Education First (EF EPI)، در سال ۲۰۲۳، اسپانیا از نظر مهارت زبان انگلیسی در رتبه ۳۵ جهان قرار گرفت و به عنوان «متوسط» رتبه‌بندی شد.

اسپانیا.jpg
از سال ۱۹۹۶، وزارت آموزش اسپانیا و شورای بریتانیا برای اجرای سیاست دوزبانه با یکدیگر همکاری کرده‌اند. عکس: مراکز آموزشی کاسوی

سیاست دوزبانگی برای اولین بار در سال ۱۹۹۶، از طریق همکاری بین وزارت آموزش اسپانیا و شورای بریتانیا، برای بهبود مهارت زبان انگلیسی دانش‌آموزان معرفی شد که باعث افزایش فرصت‌های شغلی و رقابت‌پذیری جهانی آنها می‌شود. این برنامه در مدارس دولتی اسپانیا اجرا می‌شود.

تا سال ۲۰۰۰، مناطق خودمختار اسپانیا شروع به اجرای برنامه‌های دوزبانه خود کردند و تعداد مدارس شرکت‌کننده به شدت افزایش یافت. طبق گزارش شورای بریتانیا در اسپانیا ، تا به امروز، این برنامه به ۴۰،۰۰۰ دانش‌آموز در ۹۰ مهدکودک، مدرسه ابتدایی و ۵۸ مدرسه متوسطه در ۱۰ منطقه خودمختار رسیده است.

انتظارات و واقعیت

یکی از بزرگترین مشکلات سیاست آموزش دوزبانه در اسپانیا، شکاف بین انتظارات و نتایج واقعی است.

اگرچه این برنامه به سرعت گسترش یافته و در یک دهه نزدیک به ۵۰۰ درصد رشد داشته است، اما به دلیل عدم برآورده کردن انتظارات بالای والدین و مربیان نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. بحث‌ها در مورد چگونگی بهبود مدل دوزبانه همچنان موضوع داغی در محافل آموزشی اسپانیا است.

والدین در اسپانیا آموزش دو زبانه را کلید موفقیت آینده فرزندانشان می‌دانند و انتظار دارند با ثبت نام فرزندانشان در مدارس دو زبانه، آنها به هر دو زبان اسپانیایی و انگلیسی مسلط شوند. با این حال، طبق گفته Ediciones El País ، این نه هدف سیاستگذاری است و نه واقعیت.

ماریا لوئیزا پرز، استاد زبان انگلیسی در دانشگاه خاین (اسپانیا)، گفت: «والدین باید درک کنند که هدف ما ایجاد توانایی صحبت کردن مانند زبان مادری نیست. هدف ما روان صحبت کردن عملی و کمک به دانش‌آموزان برای استفاده از زبان انگلیسی در موقعیت‌های واقعی زندگی است.»

این دیدگاه با رویکرد «انگلیسی به عنوان زبان میانجی» (ELF) سازگار است، که بر توانایی ارتباطی به جای تلفظ یا دستور زبان بی‌نقص تأکید دارد. به گفته محققان ELF، مهمترین چیز این است که دانش‌آموزان بتوانند از انگلیسی به عنوان ابزاری برای تعامل استفاده کنند، نه اینکه با کمال‌گرایی یک گویشور بومی صحبت کنند.

دکتر دیوید مارش، مبتکر آموزشی که به توسعه رویکرد ادغام محتوا و زبان (CLIL) کمک کرده است، در مصاحبه‌ای اخیر گفت: «هیچ دانش‌آموزی نمی‌تواند زبان دوم را به خوبی زبان اول خود صحبت کند. تمرکز باید روی ارتباط باشد، نه کمال‌گرایی.»

او و همکارانش دریافتند که بسیاری از دانشجویان اروپایی، پس از هشت سال تحصیل در رشته زبان انگلیسی، هنوز در صحبت کردن روان مشکل دارند.

چالش‌ها و نکات برجسته در اجرا

اگرچه اهداف سیاست آموزش دوزبانه ستودنی است، اما اجرای آن در سراسر اسپانیا ناهموار است. یکی از مسائل کلیدی، مطالباتی است که از معلمان در مناطق مختلف مطرح می‌شود.

برخی مناطق فقط از معلمان می‌خواهند که سطح B2 زبان انگلیسی داشته باشند، که نشان‌دهنده تسلط کامل است، در حالی که برخی دیگر سطح C1 را لازم می‌دانند که نشان‌دهنده سطح بالاتری از مهارت است. این اختلاف منجر به نگرانی‌هایی شده است که بسیاری از معلمان مهارت‌های لازم برای تدریس دروس به زبان انگلیسی را ندارند.

اسپانیایی2.png
اجرای طرح دوزبانگی در اسپانیا، مسائل متعددی را مطرح کرده است. عکس: کالج کینگستر

علاوه بر این، کمبود مشاوران زبان در مدارس دولتی دو زبانه این مشکل را تشدید کرده است. طرح اولیه وزارت آموزش اسپانیا و شورای بریتانیا این بود که مشاورانی با تجربه در سیستم آموزشی بریتانیا برای کمک به توسعه برنامه درسی داشته باشند.

با این حال، در عمل، این مشاوران با هماهنگ‌کنندگان مدارس جایگزین شده‌اند، که اغلب معلمانی با بهترین مهارت‌های انگلیسی اما فاقد تجربه در رهبری آموزشی یا تدریس دوزبانه هستند. لورا، هماهنگ‌کننده برنامه دوزبانه در مادرید، گفت: «ما اساساً به حال خود رها شده‌ایم، بدون راهنمایی یا پشتیبانی روشن.»

علیرغم چالش‌ها، سیاست آموزش دوزبانه اسپانیا نتایج مثبتی به همراه داشته است. مطالعاتی مانند گزارش Mon-CLIL که توسط دانشگاه‌های Jaén و Córdoba انجام شده است، نشان می‌دهد که دانشجویانی که در برنامه‌های دوزبانه شرکت می‌کنند، عموماً در زبان انگلیسی عملکرد بهتری نسبت به همسالان تک‌زبانه خود دارند.

طبق این گزارش، دانش‌آموزان دبستانی که در برنامه‌های دوزبانه شرکت می‌کردند، به‌طور متوسط ​​۱.۲۳ امتیاز در درس زبان انگلیسی بالاتر از همسالان غیردوزبانه خود بودند، در حالی که دانش‌آموزان دبیرستانی ۲.۴ امتیاز بالاتر بودند.

نکته قابل توجه این است که این مطالعه نشان داد دانش‌آموزان دوزبانه در مقایسه با همسالان خود در زبان اسپانیایی عملکرد بهتری داشتند و در دبستان 0.46 امتیاز و در دبیرستان 1 امتیاز بالاتر کسب کردند.

در دروس دیگری مانند جغرافیا، تاریخ و علوم ، دانش‌آموزان دوزبانه نیز عملکرد کمی بهتری داشتند، اگرچه تفاوت‌ها به این اندازه محسوس نبود. ایگناسیو، یکی از محققان اصلی این گزارش، گفت: «دانش‌آموزان دوزبانه نه تنها در زبان انگلیسی، بلکه در دروس دیگر، حتی اسپانیایی نیز از مزیت برخوردارند.»

درس‌های آموخته شده

کشورهایی که می‌خواهند زبان انگلیسی را به عنوان زبان دوم ترویج دهند، می‌توانند درس‌های متعددی از سیاست آموزش دوزبانه اسپانیا بیاموزند. اول، انتظارات واقع‌بینانه‌ای تعیین کنید. به جای وعده تسلط بر زبان انگلیسی در حد زبان مادری، تمرکز باید بر تجهیز دانش‌آموزان به مهارت‌های ارتباطی عملی برای مشارکت مؤثر در دنیای جهانی‌شده باشد.

همچنین شروع زودهنگام آموزش زبان بسیار مهم است. کشورها باید زبان انگلیسی را از دبستان معرفی کنند و در طول تحصیل دانش‌آموز، پشتیبانی مداوم ارائه دهند. این رویکرد تضمین می‌کند که دانش‌آموزان پایه محکمی بسازند که می‌تواند با پیشرفت در طول تحصیل، بیشتر تقویت شود.

درس مهم دیگر، اولویت دادن به آموزش معلمان است. معلمان باید به زبان انگلیسی مسلط باشند و درک خوبی از روش‌های تدریس داشته باشند. این امر تضمین می‌کند که معلمان نه تنها محتوای درسی را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند، بلکه به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا از طریق یادگیری سایر دروس، زبان را بهتر درک کنند.

کشورها همچنین باید از تأمین منابع کافی، از جمله دسترسی عادلانه به مواد آموزشی و زیرساخت‌ها، اطمینان حاصل کنند. بدون این منابع، همانطور که در برخی مناطق اسپانیا مشاهده شده است، نابرابری در نتایج آموزشی می‌تواند پدیدار شود.

یک عنصر مهم در بهبود آموزش دوزبانه، نظارت و تنظیم منظم برنامه است. ارزیابی مداوم به شناسایی زمینه‌های بهبود در نتایج یادگیری دانش‌آموزان و اثربخشی معلمان کمک می‌کند و به سیستم آموزشی اجازه می‌دهد انعطاف‌پذیرتر و پاسخگوتر باشد.

چرا ژاپن ماهی ۱۰۰ میلیون دلار به معلمان پرداخت می‌کند اما زبان انگلیسی هنوز در «سطح پایینی» است؟ ژاپن - یک نظرسنجی توسط وزارت آموزش و پرورش نشان می‌دهد که توانایی زبان انگلیسی دانش‌آموزان و معلمان به طور مداوم در حال بهبود است. به گفته کارشناسان، اصلاح آموزش زبان انگلیسی به یک چشم‌انداز بلندمدت نیاز دارد زیرا تغییرات معنادار اغلب یک نسل طول می‌کشد تا تکمیل شوند.