Gần đây, khu vực Tây Nguyên thường xuyên diễn ra nắng hạn cục bộ tại nhiều địa phương, gây thiếu nước tưới cho cây trồng và làm thiệt hại đối với cây trồng vật nuôi của người dân. Đặc biệt, tại tỉnh Kon Tum, vào mùa nắng thường xuyên xảy ra thiếu nước tưới cho cây trồng; thậm chí tại một số địa phương thiếu nước sinh hoạt.
Đã có thiệt hại
Hiện tại tỉnh Kon Tum đang bước vào cao điểm của mùa khô, nắng nóng, khô hạn kéo dài, trong khi hàng nghìn ha cây trồng đang cần nước tưới. Vì vậy, việc chủ động thực hiện các giải pháp chống hạn từ sớm, từ xa của ngành chức năng, chính quyền địa phương và người dân sẽ giúp hoạt động sản xuất nông nghiệp hạn chế được thiệt hại.
Theo Phòng Kinh tế TP. Kon Tum (tỉnh Kon Tum), hiện trên địa bàn có 117 giếng đào bị khô hạn, làm ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của 116 hộ dân xã Hòa Bình và phường Trần Hưng Đạo, 1 điểm trường tiểu học của Trường Tiểu học – Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo.
 |
| Nhiều hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Kon Tum tích cực chủ động triển khai các biện pháp ứng phó với khô hạn |
Hiện TP. Kon Tum có khoảng 870ha cây trồng (khoảng 445ha lúa và 425ha cà phê) đối mặt với nguy cơ thiếu nước, khô hạn nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng kéo dài. Diện tích cây trồng này chủ yếu nằm ở các khu vực ven sông, khe suối, ao hồ… không chủ động được nguồn nước để bơm tưới và một số vùng tưới của công trình thủy lợi, nhưng đã được dự báo có nguy cơ bị hạn vào cuối vụ.
Trước tình hình trên, ngày 20/4/2024, Đoàn công tác của UBND TP. Kon Tum do Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thanh Mân dẫn đầu đoàn kiểm tra thực tế tình hình hạn hán trên địa bàn các xã, phường để kịp thời chỉ đạo, triển khai công tác phòng, chống hạn.
Qua kiểm tra thực tế tại các khu vực xảy ra tình trạng hạn hán nặng, ông Mân chỉ đạo các địa phương vận động bà con thay đổi phương thức canh tác phù hợp với biến đổi khí hậu; thí điểm thực hiện phủ cỏ xanh trên mặt đất tạo độ ẩm cho cây cà phê; hướng dẫn người dân thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng đối với một số diện tích hoàn toàn không có khả năng khôi phục và thực hiện tưới tiết kiệm đối với các diện tích khác. Diện tích lúa xảy ra hạn cần triển khai gieo trồng giống ngắn ngày, thay đổi lịch thời vụ.
Đồng thời, chính quyền các xã cần tuyên truyền, vận động các hộ dân nạo vét giếng nước, chia sẻ nguồn nước sinh hoạt giữa các hộ trong cụm dân cư, sử dụng nước sinh hoạt tiết kiệm, tránh lãng phí nhằm đảm bảo nước sinh hoạt tối thiểu cho nhân dân. Đối với gần 120 hộ dân giếng nước khô hạn tại xã Hòa Bình và phường Trần Hưng Đạo, TP. Kon Tum phối hợp với Trung tâm Nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Kon Tum tiến hành kéo đường ống dẫn nước cung cấp cho các hộ dân, đảm bảo ổn định đời sống cho nhân dân.
Tại huyện Đăk Hà đã xảy ra thiệt hại đối với nhiều diện tích cây trồng của người nông dân. Trên địa bàn huyện có hàng trăm ha cà phê bị cháy lá, khô cành, héo quả non. Người nông dân trồng cà phê ở huyện Đăk Hà như ngồi trên đống lửa lo lắng giảm năng suất, sản lượng; thậm chí nếu thiếu nước, vườn cây sẽ bị ảnh hưởng lâu dài.
 |
| Người nông dân đứng ngồi không yên khi chứng kiến cây trồng kém phát triển do nguồn nước tưới không đảm bảo |
Liên tục nhiều ngày qua, người lao động Công ty Cà phê Đăk Uy và người dân trồng cà phê tại xã Hà Mòn (huyện Đăk Hà) đứng ngồi không yên khi chứng kiến vườn cây đang xuống cấp một cách nhanh chóng do nguồn nước tưới không đảm bảo, hàng chục hecta cà phê héo rũ, khô cành, cháy lá và quả non. Ông Phạm Văn Tiệp, xã Hà Mòn (huyện Đăk Hà) lo lắng, nhiều năm nay, bên cạnh nguồn nước được điều tiết từ hệ thống kênh cấp I của công trình Đập thủy lợi Đăk Uy, có trên 100ha cà phê của người dân trong vùng phụ thuộc vào nguồn nước tưới từ đập thủy lợi C3 tại thôn Bình Minh. Tuy nhiên, gần tháng nay, mực nước trong hồ cạn kiệt, dẫn đến hàng chục hecta cà phê của người dân không đủ nguồn nước tưới…
Nhiều biện pháp ứng phó được triển khai
Hay như tại huyện Đăk Tô (Kon Tum), theo dự báo của cơ quan chức năng, đến cuối vụ Đông Xuân, trên địa bàn có khả năng thiếu nước tưới (vào cuối tháng 4/2024) trên diện tích khoảng 131,5ha. Trong đó, lúa có 30,5ha, cây cà phê có 127ha sẽ bị ảnh hường tiêu cực. Tập trung ở các xã Tân Cảnh, Diên Bình, Ngọc Tụ và thị trấn Đăk Tô.
Theo UBND xã Ngọc Tụ, trên địa bàn xã có 2 đập Đăk Ngó và Đăk Nu đang phục vụ tưới cho 33ha cây lúa và cây công nghiệp. Dự báo đến cuối vụ Đông Xuân, có khoảng 6ha lúa có khả năng thiếu nước. Chính quyền xã đã tuyên truyền vận động người dân chuyển đổi cơ cấu sản xuất, chuyển những diện tích đất lúa thiếu nước sang trồng những loại cây phù hợp để hạn chế sử dụng nước nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả kinh tế cao. Bên cạnh đó, khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm, tích cực tham gia nạo vét kênh mương nội đồng, đắp bờ, chống rò rỉ nước để giữ nước ở mặt ruộng…
Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đăk Tô, đơn vị đã phối hợp với các xã, thị trấn hướng dẫn, vận động nông dân gieo cấy lúa nước đúng mùa vụ để phòng thiếu nước tưới. Phân công công chức phụ trách địa bàn thường xuyên phối hợp với Trạm quản lý thủy nông huyện và UBND các xã, thị trấn kiểm tra nguồn nước đến, vận hành, điều tiết nguồn nước để phục vụ nhân dân phát triển sản xuất…
Theo dự báo của các huyện, thành phố của tỉnh Kon Tum sẽ ảnh hưởng tình hình nắng nóng đang gay gắt, tình hình khô hạn sẽ kéo dài hơn. Vậy nên, địa phương có giải pháp để phòng chống khô hạn.
Hiện trên địa bàn tỉnh Kon Tum có 594 công trình thủy lợi đang được đưa vào khai thác sử dụng, bao gồm 85 hồ chứa, 8 trạm bơm điện và 501 đập dâng. Trong đó, 178 công trình do Ban Quản lý – Khai thác các công trình thủy lợi tỉnh Kon Tum quản lý, vận hành gồm 73 hồ chứa, 7 trạm bơm, 98 đập dâng và 416 công trình do UBND các huyện, thành phố trực thuộc trực tiếp quản lý.
Theo dự báo trong thời gian tới, mực nước trên các sông, suối có dao động theo xu thế giảm chậm; lượng dòng chảy trên sông Đăk Bla (sống chính) có khả năng đạt thấp hơn từ 40- 60%; trên các sông Đăk Tờ Kan và sông Pô Kô đạt thấp hơn từ 5- 20%. Khô hạn, thiếu nước có khả năng xảy ra cục bộ ở khu vực như TP. Kon Tum và các huyện Đăk Hà, Sa Thầy, Ia H’Drai, Kon Rẫy, Đăk Tô, nếu xảy ra nắng nóng kéo dài…
 |
| Nhiều diện tích cây trồng đang có nguy cơ thiếu nước trong khô 2024 |
Trước tình hình trên, để đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất vụ, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các địa phương đã chủ động triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa, ứng phó với hạn hán; giảm thiểu thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp do hạn hán gây ra.
Để chủ động phòng tránh, ứng phó hiệu quả với hạn hán, giảm thiểu thiệt hại về sản xuất nông nghiệp của người dân, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ động tham mưu UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo đối với việc triển khai các biện pháp cấp bách phòng chống hạn hán, thiếu nước mùa khô năm 2024 trên địa bàn. Đồng thời, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương, đơn vị khai thác công trình thủy lợi triển khai đồng bộ các biện pháp chống hạn.
Trong đó, chú trọng theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo thời tiết, số liệu quan trắc nguồn nước để có phương án vận hành hồ chứa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Cùng đó, thường xuyên kiểm tra nguồn nước tại hồ chứa, đập dâng để có kế hoạch điều hòa, phân phối, sử dụng nước phù hợp.
Đặc biệt, chủ động sử dụng nguồn nước từ các hồ có dung tích lớn để điều tiết nước về các công trình không đảm bảo, tổ chức nạo vét cửa vào cống lấy nước đầu mối, ngưỡng tràn. Trong một số thời điểm cần thiết có thể áp dụng giải pháp sử dụng dung tích chết của hồ chứa để bơm nước từ hồ vào cống lấy nước chống hạn hoặc sử dụng nguồn nước ở các khe suối để bơm tưới cho cây trồng…
Ngày 24/4, UBND tỉnh Kon Tum cũng đã ban hành văn bản số 1408/UBND-NNTN yêu cầu vận hành hợp lý các hồ chứa thủy điện ttrên lưu vực sông Đăk Bla trong mùa cạn năm 2024…
UBND tỉnh Kon Tum giao các sở liên quan theo dõi việc vận hành, bảo đảm việc xả nước xuống hạ du sông Đăk Bla theo quy định; giám sát thông số mực nước hồ chứa, lưu lượng xả duy trì dòng chảy tối thiểu.
Đồng thời, đề nghị các chủ hồ đập thủy điện trên lưu vực sông Đăk Bla (thủy điện Thượng Kon Tum, Đăk Bla 1, Hồ chứa cắt lũ kết hợp phát Đăk Bla, thủy điện Đăk Pô Ne, Đăk Pô Ne 2) và các hồ chứa thủy điện trên địa bàn triển khai, thực hiện nghiêm túc Quy trình vận hành hồ chứa thủy điện đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhằm bảo đảm an ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, dân sinh cũng như bảo đảm an ninh năng lượng trong mùa cạn năm 2024.
