ພວກເຮົາມີຫ້ອງຮຽນພາສາທຸກໆລະດູຮ້ອນ.
ຢູ່ວັດຂະແມແຫ່ງໜຶ່ງໃນບ້ານ ເບົາເຊີນ, ຕາແສງ ເຈົາແທ່ງ, ເມືອງ ວິງລອງ (ເມື່ອກ່ອນແມ່ນຕາແສງ ດາໂລກ, ເມືອງ ເຈົາແທ່ງ, ແຂວງ ຈ່າວິງ ), ຫ້ອງຮຽນພາສາຂະແມໄດ້ຖືກຈັດຕັ້ງປະຈຳປີໃນລະດູຮ້ອນ, ຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນ, ພະສົງ ແລະ ຊາວຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍຮັກສາພາສາພື້ນເມືອງຂອງເຂົາເຈົ້າໄວ້ໄດ້.
ຫ້ອງຮຽນພາສາຂະແມຢູ່ວັດແຫ່ງໜຶ່ງໃນບ້ານ ເບົາເຊີນ, ຕາແສງ ເຈົາແທ່ງ, ແຂວງ ຫວີງລອງ .
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ທ່ານ ກຽນ ເຊ ເຣ, ຄູສອນພາສາຂະເໝນ ຢູ່ວັດແຫ່ງໜຶ່ງໃນບ້ານ ບາວເຊີນ, ກ່າວວ່າ ເພິ່ນສອນຕາມຫຼັກສູດ ການສຶກສາ . ນັກຮຽນ ແລະ ພະສົງຮຽນພາສາຂະເໝນຂັ້ນພື້ນຖານ ຕັ້ງແຕ່ຊັ້ນປະຖົມ 1 ຫາ 5, ແລະ ຕັ້ງແຕ່ຊັ້ນປະຖົມ 6 ເປັນຕົ້ນໄປ, ເຂົາເຈົ້າຈະເລີ່ມຮຽນພາສາບາລີ-ຂະເໝນ. ໂຄງການດັ່ງກ່າວໃຊ້ເວລາ 7 ປີ, ມີເວລາຮຽນ 9 ເດືອນໃນແຕ່ລະປີ; ເຂົາເຈົ້າຮຽນສອງພາກຕໍ່ມື້ ເພື່ອສຳເລັດຫຼັກສູດພາສາບາລີ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈະໄດ້ສອບເສັງຈົບການສຶກສາ.
ພາສາຂະແມໄດ້ຮັບການສອນໃຫ້ແກ່ຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍຢູ່ວັດຂະແມໃນແຂວງວິງລອງ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ທ່ານ ກຽນ ເຊ ຣາຍ ກ່າວຕື່ມວ່າ “ເດັກນ້ອຍເຫຼົ່ານີ້ມາຮຽນລະດູຮ້ອນເພື່ອຮຽນຮູ້ພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ ແລະ ຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າຂອງເຂົາເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ. ບໍ່ພຽງແຕ່ວັດນີ້ເທົ່ານັ້ນທີ່ມີຫ້ອງຮຽນເຫຼົ່ານີ້; ວັດອື່ນໆກໍ່ມີຫ້ອງຮຽນທີ່ຄ້າຍຄືກັນນີ້ໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າ,”.
ທ່ານ ກຽນ ເຊ ເຣ, ຄູສອນພາສາຂະເໝນ ແລະ ພາສາບາລີ-ຂະເໝນ ຢູ່ວັດແຫ່ງໜຶ່ງໃນບ້ານ ບາວເຊີນ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ນາງ ເຊີນທິຍືອີ, ນັກຮຽນຊັ້ນປ.7 ຢູ່ໂຮງຮຽນມັດທະຍົມຕອນຕົ້ນຊົນເຜົ່າເຈົາແທ່ງ, ເມືອງຈ່າວິງ (ແຂວງຈ່າວິງ) ໄດ້ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: “ຂ້ອຍໄດ້ຮຽນຢູ່ວັດເປັນເວລາສອງເດືອນທຳອິດຂອງລະດູຮ້ອນ. ໃນລະຫວ່າງບົດຮຽນ, ຄູສອນ ກຽນເຊໄຣ ສອນແຕ່ລະຕົວອັກສອນ, ວິທີອ່ານ ແລະ ອອກສຽງພາສາແມ່, ຊ່ວຍໃຫ້ຂ້ອຍເຂົ້າໃຈຕົວອັກສອນ ແລະ ວິທີການອອກສຽງຢ່າງຖືກຕ້ອງຫຼາຍຂຶ້ນ.”
ໂຄງການສອນ ແລະ ຮຽນຮູ້ພາສາຂະເໝນສຳລັບນັກຮຽນໃນຊ່ວງລະດູຮ້ອນໃຊ້ເວລາ 2 ຫາ 3 ເດືອນ. ແຕ່ລະຫ້ອງຮຽນມີນັກຮຽນ 30 ຫາ 50 ຄົນ. ຕະຫຼອດຫ້ອງຮຽນລະດູຮ້ອນ, ນັກຮຽນສາມາດເວົ້າ ແລະ ຂຽນພາສາຂະເໝນຂັ້ນພື້ນຖານໄດ້.
ພະສົງຫຼາຍອົງຍັງເຂົ້າຮ່ວມໃນການຮຽນພາສາຂະແມ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ພະສົງເຊີນຮວ່າງເຍິດລວນ, ປະຈຸບັນອາໄສຢູ່ວັດຂະເໝນໃນບ້ານບ່າວເຊີນ, ໄດ້ກ່າວດ້ວຍຄວາມຕື່ນເຕັ້ນວ່າ: "ຂ້ອຍໄດ້ເຂົ້າຮຽນຫ້ອງຮຽນຂຽນຂະເໝນ. ໃນຕອນທຳອິດມັນຍາກຫຼາຍ, ແຕ່ໃນລະຫວ່າງການຮຽນຢູ່ທີ່ນີ້, ການອອກສຽງຂອງຂ້ອຍໄດ້ດີຂຶ້ນ ແລະ ຂ້ອຍສາມາດຂຽນຕົວອັກສອນຂະເໝນໄດ້ຫຼາຍຕົວທີ່ຂ້ອຍບໍ່ສາມາດຂຽນໄດ້ກ່ອນ."
ມີຫຼາຍນະໂຍບາຍທີ່ສະໜັບສະໜູນການສອນພາສາຂະເໝນ.
ຕາມທ່ານ ແທກໂບຍ, ຮອງຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງວິງລອງ, ແຂວງຈ່າວິງເດີມມີປະຊາກອນຫຼາຍກວ່າ 1 ລ້ານຄົນ, ໃນນັ້ນຊົນເຜົ່າຂະແມກວມເອົາ 31.53%. ແຂວງມີສະຖານທີ່ທາງສາສະໜາ 383 ແຫ່ງ, ລວມທັງວັດຂະແມ 143 ແຫ່ງ ພ້ອມດ້ວຍພະສົງປະມານ 3,300 ອົງ. ໃນແຕ່ລະປີ, ມີນັກສຶກສາຊົນເຜົ່າຂະແມປະມານ 2,500 ຄົນ ໄດ້ເຂົ້າຮຽນໃນວິທະຍາໄລ ແລະ ມະຫາວິທະຍາໄລໃນແຂວງ; ຮັກສາຈຳນວນນັກສຶກສາຊົນເຜົ່າຂະແມໃນທຸກລະດັບປະມານ 77,000 ຄົນ, ກວມເອົາປະມານ 35% ຂອງຈຳນວນນັກສຶກສາທັງໝົດໃນແຂວງ.
ນັກຮຽນຊົນເຜົ່າຂະແມຫຼາຍຄົນເຂົ້າຮ່ວມຫ້ອງຮຽນລະດູຮ້ອນຟຣີເພື່ອຮຽນຮູ້ເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບ "ພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ".
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ນອກເໜືອໄປຈາກໂຮງຮຽນສາມັນທົ່ວແຂວງແລ້ວ, ແຂວງຈ່າວິງເກົ່າຍັງມີໂຮງຮຽນກິນນອນຊົນເຜົ່າ 8 ແຫ່ງ, ໂຮງຮຽນວິຊາຊີບພາສາບາລີ-ຂະແມ 1 ແຫ່ງ; ແລະ ໂຮງຮຽນພາສາ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ສິລະປະຂະແມພາກໃຕ້ ແລະ ມະນຸດສາດ ພາຍໃຕ້ມະຫາວິທະຍາໄລຈ່າວິງ .
ທ່ານ ແທັກ ບອຍ ກ່າວຕື່ມວ່າ “ລັດຖະບານກາງມີນະໂຍບາຍສອນພາສາຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນທີ່ຮຽນຢູ່ໃນໂຮງຮຽນສຶກສາທົ່ວໄປພາຍໃນລະບົບການສຶກສາແຫ່ງຊາດ, ໂດຍຈັດໂຄງສ້າງພາຍໃນຫຼັກສູດການສຶກສາທົ່ວໄປໃນຮູບແບບຂອງບົດຮຽນຕໍ່ອາທິດ. ດັ່ງນັ້ນ, ເປັນເວລາຫຼາຍປີແລ້ວທີ່ແຂວງຈ່າວິງໃນອະດີດໄດ້ຈັດການສອນພາສາຂະເໝນໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນຢູ່ໂຮງຮຽນສຶກສາທົ່ວໄປຕ່າງໆ. ໃນແຕ່ລະປີ, ມີໂຮງຮຽນປະມານ 120 ແຫ່ງຈັດຫ້ອງຮຽນພາສາຂະເໝນ, ໂດຍມີຄູສອນປະມານ 160 ຄົນ ແລະ ນັກຮຽນຫຼາຍກວ່າ 20,000 ຄົນລົງທະບຽນຮຽນ. ຄູອາຈານໄດ້ຮັບເງິນເດືອນຈາກງົບປະມານຂອງລັດ”.
ນາງ ຊວນທິຍູອີ ຕື່ນເຕັ້ນກັບ “ພາສາແມ່” ຂອງນາງ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ຕາມທ່ານ ແທັກໂບຍ, ກ່ຽວກັບການສິດສອນ ແລະ ການຮຽນພາສາຂະແມ, ແຂວງໄດ້ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການຈັດຕັ້ງການສິດສອນໃນຮູບແບບຕ່າງໆທີ່ເໝາະສົມກັບເງື່ອນໄຂ ແລະ ຜູ້ຮຽນເປົ້າໝາຍ, ຮັບໃຊ້ຄວາມຕ້ອງການດ້ານການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຂອງທ້ອງຖິ່ນ, ພ້ອມທັງປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງເສີມພາສາເວົ້າ ແລະ ພາສາຂຽນຂອງກຸ່ມຊົນເຜົ່າ.
ໂດຍສະເພາະ, ສິ່ງນີ້ກ່ຽວຂ້ອງກັບການໃຫ້ການສອນພາສາຂະເໝນເພີ່ມເຕີມໃນຊ່ວງລະດູຮ້ອນສຳລັບນັກຮຽນຢູ່ວັດຂະເໝນພຸດທະສາສະໜານິກາຍຂະເໝນ. ໃນແຕ່ລະປີ, ມີຫ້ອງຮຽນປະມານ 1,100 ຫ້ອງ, ມີຄູສອນ 1,100 ຄົນ ແລະ ນັກຮຽນຫຼາຍກວ່າ 20,000 ຄົນລົງທະບຽນຮຽນ. ແຂວງໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນປຶ້ມແບບຮຽນ, ອຸປະກອນ, ເຄື່ອງມືການສອນ ແລະ ຄ່າຮຽນຄູສອນ. ນະໂຍບາຍດັ່ງກ່າວໃຫ້ເງິນອຸດໜູນ 35,000 ດົ່ງຕໍ່ບົດຮຽນສຳລັບຄູສອນທີ່ສອນການສຶກສາພາສາຂະເໝນເພີ່ມເຕີມຢູ່ວັດເຫຼົ່ານີ້.
ພະສົງຫຼາຍອົງມີຄວາມຍິນດີທີ່ໄດ້ຮຽນຮູ້ລະບົບການຂຽນຂອງຊົນເຜົ່າຂອງຕົນເອງ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ນອກຈາກນັ້ນ, ແຂວງຍັງອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການສອນຫຼັກສູດພາສາບາລີ-ຂະເໝນ ຢູ່ວັດພຸດທະສາສະໜານິກາຍເຖຣະວາດຂອງຂະເໝນ. ອີງຕາມການສຳຫຼວດໃນປີ 2023, ມີວັດພຸດທະສາສະໜານິກາຍເຖຣະວາດຂອງຂະເໝນ 108 ແຫ່ງ ຈາກທັງໝົດ 143 ວັດ ມີຫ້ອງຮຽນພາສາບາລີ-ຂະເໝນ. ແຂວງໄດ້ເປີດຫ້ອງຮຽນທັງໝົດ 212 ຫ້ອງ; ກວມເອົາ 6 ວິຊາ ພ້ອມດ້ວຍ 115 ວິຊາຍ່ອຍ, ຈັດລຽງຕັ້ງແຕ່ຊັ້ນປະຖົມ 1 ຫາ ຊັ້ນປະຖົມ 12; ແຕ່ລະຫ້ອງຮຽນມີບົດຮຽນສະເລ່ຍ 884 ບົດ (ຊັ້ນຕໍ່າສຸດມີ 539 ບົດ, ສູງສຸດມີ 936 ບົດ); ມີນັກຮຽນ 3,794 ຄົນ. ນີ້ແມ່ນຮູບແບບການສຶກສາ ແລະ ການຝຶກອົບຮົມທີ່ເປັນເອກະລັກໂດຍອີງໃສ່ຮູບແບບສັງຄົມນິຍົມ. ຈຳນວນຄູສອນໃນປະຈຸບັນຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການດ້ານການສອນໃນປະຈຸບັນ.
ແຂວງວິງລອງ ລ້ວນແຕ່ສ້າງເງື່ອນໄຂ ແລະ ນະໂຍບາຍທີ່ເອື້ອອຳນວຍໃຫ້ແກ່ການອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງເສີມພາສາຂະແມ.
ຮູບພາບ: ດຶກລິນ
ການສອນພາສາ ແລະ ຕົວໜັງສືຂະແມຢູ່ວັດຂະແມບໍ່ພຽງແຕ່ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການຮັກສາເອກະລັກທາງວັດທະນະທຳຂອງຊາດເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເປັນຂົວຕໍ່ຊ່ວຍໃຫ້ຄົນຮຸ່ນໜຸ່ມຂອງຊາວຂະແມເຂົ້າໃຈວັດທະນະທຳ, ຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ວັດທະນະທຳຂອງເຂົາເຈົ້າ, ພ້ອມທັງປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງເສີມເອກະລັກທາງວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຂອງເຂົາເຈົ້າອີກດ້ວຍ.
ການອະນຸລັກຮັກສາພາສາຂະແມແມ່ນບຸລິມະສິດອັນສູງສົ່ງຂອງແຂວງວິງລອງ, ສິ່ງນີ້ຍັງເປັນຫຼັກຖານທີ່ຊັດເຈນຂອງນ້ຳໃຈສາມັກຄີ, ຄວາມເຄົາລົບ ແລະ ການອະນຸລັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າຫວຽດນາມ.
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: https://thanhnien.vn/vinh-long-gin-giu-phat-huy-ngon-ngu-khmer-cua-dong-bao-dan-toc-nhu-the-nao-185250801121907532.htm
(0)