Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên hợp quốc (WMO) cảnh báo rằng năm 2023 đã phá vỡ hàng loạt kỷ lục về khí hậu, với thời tiết khắc nghiệt để lại “dấu vết tàn phá và sự tuyệt vọng”. Giám đốc WMO Petteri Taalas cho biết: “Đó là một ‘tạp âm chói tai’ của những kỷ lục bị phá vỡ”.
Thế giới hiện nay ấm hơn 1,4 độ C so với mức trung bình thời tiền công nghiệp. Ảnh: AFP
“Mức khí nhà kính đang cao kỷ lục. Nhiệt độ toàn cầu cao kỷ lục. Mực nước biển dâng cao kỷ lục. Băng biển ở Nam Cực thấp kỷ lục”, ông Petteri Taalas nói.
“Nhiệt độ sẽ tiếp tục tăng”
WMO đã công bố báo cáo tạm thời về Khí hậu toàn cầu năm 2023 khi các nhà lãnh đạo thế giới đang tập trung tại Dubai để tham dự hội nghị khí hậu COP28 của Liên hợp quốc, trong bối cảnh áp lực ngày càng tăng nhằm hạn chế ô nhiễm khí nhà kính làm nóng hành tinh.
Người đứng đầu Liên hợp quốc Antonio Guterres cho biết những phát hiện về nhiệt độ kỷ lục “sẽ khiến các nhà lãnh đạo thế giới phải rùng mình”.
Rủi ro chưa bao giờ cao hơn thế khi các nhà khoa học cảnh báo rằng khả năng hạn chế sự nóng lên ở mức có thể kiểm soát được, đang tuột khỏi tầm tay con người.
Hiệp định Khí hậu Paris 2015 nhằm mục đích hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2 độ C so với mức tiền công nghiệp – và 1,5 độ C nếu có thể. Nhưng trong báo cáo của mình, WMO cho biết dữ liệu năm 2023 tính đến cuối tháng 10 cho thấy năm nay đã cao hơn khoảng 1,4 độ C so với mức cơ bản thời tiền công nghiệp.
Cơ quan này dự kiến sẽ công bố báo cáo cuối cùng về Hiện trạng Khí hậu Toàn cầu 2023 vào nửa đầu năm 2024. Nhưng họ cho biết sự khác biệt giữa 10 tháng đầu năm nay với năm 2016 và 2020 – trước đây đứng đầu bảng xếp hạng là những năm ấm nhất được ghi nhận – “khiến hai tháng cuối cùng rất khó có thể ảnh hưởng đến thứ hạng”.
Báo cáo cũng cho thấy 9 năm qua là những năm nóng nhất kể từ khi các ghi chép hiện đại bắt đầu. “Đây không chỉ là số liệu thống kê”, Taalas đồng thời cảnh báo rằng “chúng ta có nguy cơ thua cuộc trong cuộc đua cứu sông băng và kiềm chế mực nước biển dâng”.
“Chúng ta không thể quay trở lại khí hậu của thế kỷ 20, nhưng chúng ta phải hành động ngay bây giờ để hạn chế những rủi ro về khí hậu ngày càng khắc nghiệt trong thế kỷ này và những thế kỷ sắp tới”, tuyên bố cho biết thêm
WMO cảnh báo rằng hiện tượng thời tiết El Nino ấm lên, xuất hiện vào giữa năm nay, “có khả năng làm tăng thêm sức nóng vào năm 2024”. Đó là do kiểu khí hậu diễn ra tự nhiên, thường gắn liền với tình trạng nhiệt độ tăng lên trên toàn thế giới, thường làm tăng nhiệt độ toàn cầu trong năm sau khi nó phát triển.
Báo cáo sơ bộ cũng cho thấy nồng độ của ba loại khí nhà kính giữ nhiệt chính – carbon dioxide, metan và oxit nitơ – đạt mức cao kỷ lục vào năm 2022, với dữ liệu sơ bộ cho thấy mức độ tiếp tục tăng trong năm nay.
Cơ quan này cho biết mức độ carbon dioxide cao hơn 50% so với thời kỳ tiền công nghiệp, có nghĩa là “nhiệt độ sẽ tiếp tục tăng trong nhiều năm tới”, ngay cả khi lượng khí thải bị cắt giảm đáng kể.
“Hỗn loạn khí hậu”
Báo cáo cho biết tốc độ mực nước biển dâng trong thập kỷ qua cao hơn gấp đôi so với tốc độ ghi nhận từ vệ tinh trong thập kỷ đầu tiên (1993 đến 2002).
Và mức băng biển Nam Cực tối đa trong năm nay là mức thấp kỷ lục. Trên thực tế, nó thấp hơn một triệu km2 so với mức thấp kỷ lục trước đó vào cuối mùa đông ở Nam bán cầu – một khu vực rộng hơn cả Pháp và Đức cộng lại.
Trong khi đó, các sông băng ở Bắc Mỹ và Châu Âu lại phải trải qua một mùa băng tan cực độ, với các sông băng ở Thụy Sĩ mất đi 10% lượng băng chỉ trong hai năm qua, báo cáo cho thấy.
Người đứng đầu Liên hợp quốc Guterres kêu gọi các nhà lãnh đạo tập trung tại Dubai cam kết thực hiện các biện pháp mạnh mẽ nhằm kiềm chế biến đổi khí hậu, bao gồm loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch và tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo.
Ông nói: “Chúng ta có lộ trình nhằm hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C và tránh tình trạng hỗn loạn khí hậu tồi tệ nhất. Nhưng chúng ta cần những người lãnh đạo ‘nổ phát súng’ khởi đầu tại COP28 trong cuộc đua nhằm duy trì giới hạn 1,5 độ C”.
Mai Vân (theo AFP, CNA)
