Có lẽ, thành tựu nổi bật nhất của Việt Nam trong năm 2023 là về ngoại giao. Chưa có năm nào hoạt động ngoại giao lại diễn ra sôi động và đạt được những thành tựu to lớn như trong năm vừa qua.
 |
| TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, ngoại giao kinh tế của Việt Nam đã thực sự giành được sự chú ý và ghi nhận của công chúng. |
Ngoại giao đã góp phần quan trọng bảo đảm không chỉ hòa bình và an ninh cho đất nước, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế phát triển. Ngoại giao kinh tế đã giành được sự chú ý và ghi nhận của công chúng.
Ngoại giao kinh tế là hoạt động sử dụng các công cụ, phương tiện và biện pháp ngoại giao để thúc đẩy, mở rộng và bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia. Các công cụ của ngoại giao kinh tế là: Tăng cường hợp tác chính trị, kinh tế với các nước; thúc đẩy đàm phán, ký kết các hiệp định, thỏa thuận kinh tế, thương mại, đầu tư; bảo hộ quyền lợi kinh doanh của doanh nghiệp; quảng bá hình ảnh, thương hiệu quốc gia.
Với các công cụ như trên, mục tiêu mà ngoại giao kinh tế hướng tới là tăng cường kim ngạch xuất nhập khẩu; thu hút đầu tư nước ngoài; bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài; tăng cường hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các nước; nâng cao vị thế kinh tế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Các mục tiêu nói trên đã đạt được như thế nào trong năm 2023? Dưới đây là các số liệu cụ thể.
Về tăng cường xuất nhập khẩu: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2023 đạt 680,5 tỷ USD, tăng 14,1% so với năm 2022. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 345,5 tỷ USD, tăng 12,6% và kim ngạch nhập khẩu đạt 335 tỷ USD, tăng 15,6%.
Về thu hút đầu tư nước ngoài (FDI): Năm 2023, vốn FDI vào Việt Nam đạt 36,6 tỷ USD, tăng 32,8% so với năm 2022. Đây là mức tăng cao nhất trong vòng 10 năm qua.
Về bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan ngoại giao Việt Nam đã tích cực hỗ trợ, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài, góp phần tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động.
Về tăng cường hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các nước: Việt Nam đã mở rộng quan hệ kinh tế với hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đến ngày 15/8/2023, Việt Nam đã ký 16 Hiệp định thương mại tự do (FTA) ở cả cấp độ song phương và đa phương, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hợp tác kinh tế, thương mại giữa nước ta với các quốc gia khác.
Về nâng cao vị thế kinh tế của Việt Nam trên trường quốc tế: Việt Nam đã được nâng hạng lên nhóm nước có thu nhập trung bình cao của Ngân hàng Thế giới (WB).
Thực ra, những nước được đánh giá cao về ngoại giao kinh tế đều là những nước có nền kinh tế phát triển, có vị thế quan trọng trên trường quốc tế và có nhiều thành tựu trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với các nước khác.
Một số nước được đánh giá cao về ngoại giao kinh tế, trong đó phải kể đến Hoa Kỳ là nền kinh tế lớn nhất thế giới và có sức ảnh hưởng sâu rộng trên toàn cầu. Ngoại giao kinh tế của nước này tập trung vào việc mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài và bảo vệ lợi ích kinh tế của các doanh nghiệp.
Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và đang phát triển nhanh chóng. Ngoại giao kinh tế của Trung Quốc tập trung vào việc mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài và hợp tác kinh tế với các nước trong khu vực.
Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới và có nền công nghiệp phát triển mạnh. Ngoại giao kinh tế của Nhật Bản tập trung vào việc xuất khẩu hàng hóa, đầu tư nước ngoài và hợp tác kinh tế với các nước châu Á.
Đức là nền kinh tế lớn thứ tư thế giới và có nền công nghiệp hiện đại. Ngoại giao kinh tế của Đức tập trung vào việc xuất khẩu hàng hóa, đầu tư nước ngoài và hợp tác kinh tế với các nước châu Âu.
Hàn Quốc là nền kinh tế lớn thứ 10 thế giới và có nền công nghiệp công nghệ cao phát triển. Ngoại giao kinh tế của Hàn Quốc tập trung vào việc xuất khẩu hàng hóa, đầu tư nước ngoài và hợp tác kinh tế với các nước châu Á.
Ngoài ra, một số nước khác cũng được đánh giá cao về ngoại giao kinh tế như Singapore, Thụy Sỹ, Hà Lan, Vương quốc Anh, Pháp…
Những nước có ngoại giao kinh tế tốt thường có ba đặc điểm như đội ngũ cán bộ ngoại giao kinh tế chuyên nghiệp, có trình độ cao và có kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời, có chiến lược ngoại giao kinh tế rõ ràng, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của đất nước. Bên cạnh đó, tại các quốc gia này đều có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong triển khai các hoạt động ngoại giao kinh tế.
Từ thực tế của Việt Nam và kinh nghiệm của các nước, để thúc đẩy và nâng cao hơn nữa hiệu quả của ngoại giao kinh tế, chúng ta cần thực hiện một số giải pháp.
Một là, xây dựng và triển khai chiến lược ngoại giao kinh tế phù hợp với bối cảnh mới. Chiến lược ngoại giao kinh tế cần tập trung vào các mục tiêu, trọng tâm và giải pháp cụ thể, phù hợp với bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, cạnh tranh kinh tế ngày càng gay gắt.
Hai là, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ ngoại giao kinh tế. Đội ngũ cán bộ ngoại giao kinh tế cần được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ, kỹ năng đàm phán, thương mại và kết nối doanh nghiệp.
Ba là, tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Cần tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong triển khai các hoạt động ngoại giao kinh tế, nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp, thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam với các nước.
Tóm lại, ngoại giao kinh tế là hoạt động thúc đẩy, mở rộng và bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia. Để thúc đẩy ngoại giao kinh tế, cần xây dựng và triển khai chiến lược phù hợp, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp và hỗ trợ doanh nghiệp.
