Từ ngày 6 – 8/11, Quốc hội tiến hành hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn đối với việc thực hiện một số Nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 4 về giám sát chuyên đề, chất vấn.
Tham gia chất vấn, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) cho biết, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Chương trình hành động của Chính phủ giai đoạn 2021 – 2025 với phương châm tập trung phát triển hạ tầng, góp phần phát triển bền vững kinh tế – xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước, liên kết vùng và địa phương.
Trong thời gian qua, công trình, dự án lớn với hình thức đối tác công – tư (PPP) của ngành giao thông vận tải đã được phê duyệt theo quy hoạch còn gặp nhiều trở ngại, khó khăn và bất cập. Ngoài hạn chế về công tác thu hút qua xúc tiến đầu tư trong nước và quốc tế, trong đó có việc hạn chế rủi ro đã xảy ra đối với các tổ chức tín dụng chỉ dừng lại ở thời hạn bảo lãnh tín dụng, cho vay tín dụng từ 10 – 15 năm. Trong khi đó, khả năng thuần vốn hợp lý của các nhà đầu tư là 10, 20 đến 30 năm đối với với từng dự án PPP.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải.
Do đó, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo đề nghị Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ rõ giải pháp nhằm tháo gỡ thực trạng những vướng mắc nêu trên, để thu hút nguồn lực đối với các dự án PPP đã được phê duyệt?
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, từ khi có Luật PPP được ban hành thì việc thu hút các dự án chưa được nhiều, chưa hiệu quả. Thời gian gần đây, Bộ Giao thông Vận tải đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để kêu gọi doanh nghiệp tham gia. Lý do các dự án PPP chưa thu hút doanh nghiệp thì về khách quan do tình hình kinh tế trong nước và quốc tế khó khăn nên doanh nghiệp gặp khó. Mặt khác, đầu tư trong lĩnh vực giao thông lợi nhuận không cao nhưng lại có nhiều rủi ro.
Liên quan đến hiệu quả của dự án, nhà đầu tư thu hồi vốn trên lưu lượng xe, các dự án lưu lượng phân bổ không đồng đều nên có những bất lợi cho nhà đầu tư. Cùng với đó, phần vốn Nhà nước hỗ trợ tối đa 50%, trong khi chi phí cho giải phóng mặt bằng lớn nên vốn thực chất hỗ trợ cho doanh nghiệp chưa nhiều. Ngoài ra, còn một số vấn đề về cơ chế nên hiện chưa có nhà đầu tư nước ngoài tham gia.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải nêu rõ, vấn đề lớn quan ngại là giải phóng mặt bằng. Các dự án PPP thường tách giải phóng mặt bằng làm trước và doanh nghiệp chủ yếu triển khai dự án. Nhận diện được các khó khăn này, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, Bộ sẽ tham mưu Chính phủ để trình điều chỉnh cơ chế chính sách, thu hút nhà đầu tư. Với tinh thần đó, ngay tại kỳ họp này, Chính phủ trình Quốc hội có những tháo gỡ cho các dự án đầu tư giao thông đường bộ như nâng tỷ lệ vốn Nhà nước hỗ trợ nhà đầu tư.
Phát biểu tranh luận với Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải về thu hút đầu tư tư nhân trong các dự án PPP, Đại biểu Quốc hội Phạm Thúy Chinh (đoàn Hà Giang) bày tỏ không đồng tình với ý kiến cho rằng, chỉ cần nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP là sẽ thu hút được các nhà đầu tư tư nhân.
Đại biểu Quốc hội Phạm Thúy Chinh tranh luận.
Theo nữ Đại biểu Quốc hội, nếu quá tập trung vào việc nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP sẽ dễ trở thành một hình thái khác của đầu tư công. Một trong những việc Nhà nước cần làm là đảm bảo thực hiện đúng những cam kết của mình trong các dự án PPP.
Các nghĩa vụ này được thực hiện thông qua việc Nhà nước sẽ mua lại dự án trong trường hợp do lỗi của Nhà nước, bảo đảm cam kết cân đối vốn, chia sẻ khi giảm doanh thu. Các vấn đề này đã được quy định tại luật PPP, khi và chỉ khi Nhà nước thực hiện đầy đủ các cam kết của mình thì mới thu hút được đầu tư tư nhân.
Trả lời ý kiến tranh luận của Đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, vừa qua, sau khi ban hành Luật PPP, chúng ta chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia các dự án PPP. Theo Bộ trưởng, hiện nay cả nước, về đầu phương tiện có 5,2 triệu ô tô, riêng Hà Nội và TP.HCM chiếm xấp xỉ 50%, do phân bổ không đồng đều nên việc thu hút vốn vào dự án PPP khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều dự án từ những năm 2016 – hiện nay đang có vướng mắc chưa thể tháo gỡ, ảnh hưởng đến niềm tin của doanh nghiệp.
Phiên họp Quốc hội sáng 7/11.
Về giải pháp, Bộ Giao thông Vận tải đang từng bước nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội. Một trong những yếu tố thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào các dự án PPP là tăng tỷ lệ vốn Nhà nước, tuy nhiên đó không phải là yếu tố quyết định. Theo kinh nghiệm từ một số quốc gia, nhiều nước không khống chế tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án. Điều quan trọng là cần thay đổi tư duy khi mời gọi đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, sắp tới, Bộ Giao thông Vận tải sẽ chuẩn bị hoàn thiện các điều kiện để cùng các địa phương tổ chức hội nghị xúc tiến kêu gọi đầu tư vào kết cấu hạ tầng giao thông. Đồng thời, cần đẩy mạnh thu hút nguồn vốn doanh nghiệp thông qua triển khai nhượng quyền thu phí, đấu giá quyền thu phí.
