Để phát huy tiềm năng du lịch, đồng thời mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương, Hải Phòng đã lựa chọn các địa phương tại huyện Cát Hải, Kiến Thụy, An Dương, An Lão, Vĩnh Bảo, Thủy Nguyên để xây dựng thí điểm mô hình du lịch nông thôn góp phần cải thiện sinh kế người dân và bảo vệ môi trường.
Du khách ngoài tham quan còn được hòa mình vào nếp sống, sinh hoạt truyền thống của người nông dân vùng Đồng bằng châu thổ sông Hồng; tìm hiểu và thưởng thức không gian văn hóa qua các làn điệu dân ca, các làng nghề truyền thống, đời sống sinh hoạt của người dân bản địa; khám phá những món ăn dân dã… Một số mô hình du lịch cộng đồng đang phát triển: tại xã Phù Long, Việt Hải, Xuân Đám, Trân Châu của huyện Cát Hải. Dịch vụ ẩm thực tại nhà người dân sử dụng các loại thực phẩm tại nông thôn, dịch vụ homestay lưu trú tại nhà dân, được trải nghiệm chính cuộc sống của người dân, các chương trình trải nghiệm học tập kiến thức nông nghiệp, giao lưu với nông dân… rất hấp dẫn, thu hút khách du lịch.
Màn pháo hoa rực rỡ Lễ hội Hoa Phượng Đỏ – Hải Phòng 2022. Ảnh: Hồng Phong
Nhiều người dân đã đầu tư mở rộng và phát triển các loại hình du lịch nông thôn, một số cơ sở đã có thương hiệu tham quan nông trại, trải nghiệm và tìm hiểu nét đẹp làng quê gắn với sản xuất nông nghiệp, nhiều chủ trang trại, nông trại ở ngoại thành Hải Phòng đã chuyển hướng phát triển nông nghiệp gắn với dịch vụ du lịch sinh thái, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Hiện nay, trên địa bàn thành phố, một số nông dân phát triển trang trại tổng hợp, mô hình VAC, vườn cây ăn quả, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của khách du lịch, đồng thời mang lại thu nhập cao: khu Đảo Bầu xã Mỹ Đức, huyện An Lão, trang trại hoa phong lan của anh Nguyễn Văn Hùng ở xã Hồng Thái, huyện An Dương (du khách có thể tham quan và được chia sẻ kinh nghiệm trồng, chăm sóc lan, mô hình trồng hoa tại xã Chính Mỹ và làng gốm tại xã Minh Tân huyện Thủy Nguyên, Trung tâm trải nghiệm sáng tạo Hai Bà Trưng ở phường Anh Dũng quận Dương Kinh với loại hình tham gia trải nghiệm nông trại để mở mang kiến thức xã hội, kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu thực tế trải nghiệm đời sống nông thôn, tham quan các mô hình sản xuất, nông nghiệp, thưởng thức các món ăn chế biến từ nông sản.
Sự phát triển của các mô hình này đã góp phần làm thay đổi diện mạo làng quê và đời sống người dân nơi đây. Người nông dân có thêm nguồn thu nhập ổn định và được tham gia vào hoạt động quản lý du lịch. Tuy nhiên, hầu hết các mô hình này thuộc hộ kinh doanh cá thể, nguồn vốn đầu tư hạn chế, chủ yếu phát triển sản xuất nông nghiệp, chưa chú trọng khai thác phục vụ khách du lịch nên chất lượng dịch vụ còn hạn chế và gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường nguồn khách.
Các Hoa hậu, Á hậu, Hoa khôi tham dự trình diễn áo dài tại Lễ hội Hoa phượng đỏ. Ảnh: Đàm Thanh
Hải Phòng có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển du lịch như: Vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên văn hóa, kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và chính sách phát triển du lịch. Bên cạnh đó, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được nhà nước quan tâm, đầu tư về cơ sở hạ tầng (giao thông, điện, nước, môi trường, viễn thông… đời sống vật chất và tinh thần của người dân đã được cải thiện rõ rệt. Đây được xem là một trong những điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch nông thôn một cách bền vững, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thu hút lao động, đặc biệt là lao động trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động sản xuất nông thôn, tạo nguồn nhân lực cho du lịch phát triển.
Việc phát triển du lịch nông thôn đã góp phần mở rộng không gian tuyến điểm du lịch, bước đầu hình thành điểm đến mới, giảm bớt sự quá tải tại các trung tâm du lịch truyền thống của thành phố là Đồ Sơn và Cát Bà, góp phần gia tăng các sản phẩm trải nghiệm và kéo dài thời gian lưu trú của du khách khi đến với Hải Phòng.
Đây cũng là một trong số những sản phẩm du lịch giúp khắc phục tính mùa vụ của du lịch biển Hải Phòng, tạo lợi thế thu hút khách vào mùa thấp điểm. Du lịch nông thôn cũng góp phần tạo nguồn sinh kế; tạo ra việc làm, đem lại thu nhập cao hơn so với hoạt động sản xuất nông nghiệp thuần túy, góp phần cải thiện đời sống của bà con nông dân, giúp người dân gắn bó với quê hương hơn. Đồng thời góp phần bảo tồn, quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống, phong tục tập quán đặc sắc địa phương cũng như giữ gìn mới trường sinh thái.
Thông qua hoạt động du lịch, người dân khu vực nông thôn sẽ nâng cao ý thức xây dựng môi trường văn hóa, cảnh quan văn minh, sạch sẽ, nâng cao chất lượng cuộc sống, khôi phục, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo điểm khác biệt để thu hút, giới thiệu đến khách du lịch… Điều này tác động tích cực tới xây dựng nông thôn mới bền vững. Nhiều lễ hội, làng nghề truyền thống, vùng cây ăn trái được bảo tồn, lưu giữ, phục hồi, phục vụ tổ chức không gian thu hút khách du lịch.
Những năm gần đây, du lịch xanh đã trở thành xu hướng của ngành công nghiệp không khói ở nhiều nước trên thế giới, bởi có vai trò to lớn trong bảo vệ đa dạng sinh học, văn hóa cộng đồng và đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Đó là loại hình du lịch thiên nhiên, thân thiện với môi trường và hầu như không tạo ra tác động về sinh thái tại điểm đến du lịch Nghiên cứu từ Tổ chức Trip Advisor cho thấy: 34% số du khách sẵn sàng chi trả thêm để ở những khách sạn thân thiện với môi trường, 50% số du khách quốc tế sẵn sàng chi trả thêm cho những công ty mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương và hoạt động bảo tồn.
Hiện nay, lượng khách quan tâm tới du lịch nông thôn ngày càng tăng vì giá trị chuyến đi du lịch mang lại ngoài tham quan, nghỉ dưỡng còn là sự trải nghiệm, thưởng thức thực phẩm gắn liền với đời sống, không gian sinh hoạt của người nông dân trong các trang trại, làng, thôn, xã.
Sức ép từ cuộc sống đô thị, mức độ ô nhiễm không khí, môi trường ngày càng cao; nhu cầu cần được thư giãn, nghỉ ngơi, hít thở bầu không khí trong lành, đặc biệt là được trải nghiệm lại cuộc sống thuần nông của những người vốn xuất thân từ làng quê, nhưng nay đang phải sống tại các đô thị lớn đã ngày càng thôi thúc họ có kế hoạch trở về các khu du lịch nông thôn. Do đó, một không gian sống thực sự thoáng đạt hòa mình với thiên nhiên, mang tính đồng quê luôn có sức lôi cuốn đặc biệt với du khách ở nhiều lứa tuổi khác nhau.
Nội dung của sản phẩm du lịch nông thôn rất phong phú, làm nguồn gốc để phát triển các sản phẩm khác như du lịch ẩm thực đồng quê, du lịch học đường, du lịch chuyên đề, du lịch trải nghiệm… Điều đó luôn đem lại cho du khách những cảm xúc mới lạ, gần gũi, không nhàm chán. Cùng với đó, chi phí cho một chuyến đi trải nghiệm du lịch nông thôn thường ở mức thấp hơn rất nhiều so với các sản phẩm du lịch khác do chuỗi giá trị đầu vào hình thành sản phẩm đều xuất phát từ khu vực nông thôn nên giá thành của các sản phẩm du lịch nông thôn thường thấp, qua đó giá bán cũng phù hợp hơn đối với nhiều đối tượng khách, đặc biệt là khách có mức thu nhập trung bình nhưng lại có nhu cầu cho gia đình chủ yếu là trẻ nhỏ được hòa mình vào cuộc sống nông thôn, góp phần giáo dục nét văn hóa, truyền thống, quê hương mà những trang sách vở chưa thể mô tả hết.
Mặt khác, các tổ chức, doanh nghiệp, các nhà đầu tư trong và ngoài nước đã và đang có xu hướng đầu tư phát triển nông nghiệp chất lượng cao. Xu hướng này sẽ thúc đẩy khuyến khích hoạt động du lịch nông nghiệp phát triển ở hai góc độ tạo thành điểm đến thu hút khách và phát triển các mặt hàng nông sản để thương mại hóa phục vụ khách du lịch. Ngoài ra, mô hình phát triển du lịch sinh thái bền vững gắn với không gian sản xuất nông nghiệp sẽ được đầu tư phát triển để tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp thông qua hoạt động du lịch. Do đó, phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp sẽ là hướng đi chủ đạo trong xu hướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa hiện nay.
Với quan điểm phát triển du lịch nông thôn là một trong những giải pháp quan trọng góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy xuất khẩu tại chỗ, làm gia tăng giá trị của các sản phẩm nông nghiệp. Phát triển du lịch nông thôn phải coi trọng lợi ích của người dân, chú trọng phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; lấy lợi ích của người nông dân là trên hết, lấy văn hóa đặc trưng của Hải Phòng là nền tảng và thế mạnh để tạo sự khác biệt, thương hiệu riêng cho sản phẩm du lịch nông thôn của thành phố.
Phát huy vai trò chủ động, tích cực của các doanh nghiệp, cộng đồng địa phương trong đầu tư kinh doanh du lịch tại khu vực nông thôn; lựa chọn những công nghệ sạch, thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng, ưu tiên công nghệ cao, công nghệ tiên tiến. Thành phố đóng vai trò kiến tạo, hỗ trợ chính sách, đầu tư hạ tầng, quy hoạch tổ chức không gian khai thác du lịch, đảm bảo phối hợp liên ngành thúc đẩy du lịch khu vực nông thôn, đặc biệt tại các khu vực được quy hoạch nhằm tạo ra các sản phẩm du lịch nông thôn đặc trưng có thương hiệu, chất lượng, khả năng cạnh tranh cao.
Vương Thanh Tú
