Tại sao hội chứng ADHD ở nữ giới thường bị chẩn đoán sai?

Không chỉ bé trai, nhiều bé gái và phụ nữ trưởng thành cũng mắc hội chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), nhưng thường bị bỏ sót hoặc chẩn đoán muộn.

Rối loạn tăng động giảm chú ý (Attention deficit hyperactivity disorder, viết tắt là ADHD) là một rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi mô hình dai dẳng của thiếu chú ý hoặc tăng động, xung động khởi phát từ thời thơ ấu, kéo dài theo thời gian và gây ảnh hưởng đáng kể trong học tập, công việc và quan hệ xã hội ở từ 2 bối cảnh trở lên. Triệu chứng cốt lõi của rối loạn này gồm khó duy trì tập trung, dễ xao nhãng, tổ chức công việc kém, hay quên, kèm hiếu động, nói nhiều, hành động vội vã, khó kiểm soát.

Theo tiến sĩ - bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, nhiều nghiên cứu trước đó cho thấy tỷ lệ bé trai bị ADHD cao gần gấp đôi bé gái, vô tình khiến nhiều người lầm tưởng rằng đây là rối loạn chỉ xảy ra ở các bé trai. Trên thực tế, tỷ lệ phát hiện ADHD ở 2 giới trong độ tuổi trưởng thành ngang bằng nhau, nhưng nữ giới thường bị chẩn đoán muộn hoặc sai do nhiều nguyên nhân.

Ở nữ giới, ADHD thường đi kèm lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ hoặc rối loạn ăn uống

Ảnh: AI

Nguyên nhân gây ra sự chẩn đoán sai ADHD ở nữ giới

Tiến sĩ, bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh cho biết, nguyên nhân chẩn đoán sai ADHD ở nữ giới chủ yếu là kiểu biểu hiện ở nữ thường khác với hình dung quen thuộc của xã hội. Thay vì hiếu động và bốc đồng dễ nhận ra, nhiều bạn nữ lại hay đãng trí, chậm hoàn thành việc, khó duy trì sự tập trung khi làm các nhiệm vụ nhàm chán. Vì ít gây ồn ào nên các dấu hiệu này dễ bị coi là tính cách hay do lười biếng.

“Sự kỳ vọng xã hội đặt lên nữ giới cũng góp phần che lấp vấn đề. Rất nhiều phụ nữ cố gắng bù trừ bằng cách lên kế hoạch quá chi tiết, làm việc kéo dài nhiều giờ, nhờ người thân nhắc việc, dùng ứng dụng ghi chú và lịch. Những nỗ lực này làm người xung quanh nghĩ rằng mọi thứ vẫn ổn, từ đó chậm đưa ra khuyến nghị đi khám”, bác sĩ Kim Oanh giải thích.

Ở nữ giới, ADHD thường đi kèm lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ hoặc rối loạn ăn uống. Khi đến khám vì mệt mỏi, mất ngủ hay buồn chán, người bệnh có thể được điều trị cho các vấn đề này mà chưa được đánh giá đầy đủ về sự chú ý, kiểm soát cảm xúc và tổ chức công việc. Nếu chỉ tập trung vào bệnh kèm theo, phần gốc rễ là ADHD có thể bị bỏ qua.

Nội tiết tố cũng là một yếu tố đáng lưu tâm. Nhiều phụ nữ ghi nhận triệu chứng nặng hơn vào những thời điểm nhất định của chu kỳ kinh nguyệt, sau sinh hoặc giai đoạn tiền mãn kinh. Bác sĩ Kim Oanh cho hay: “Hiểu được sự dao động này sẽ giúp người bệnh tự quan sát tốt hơn và giúp bác sĩ lựa chọn kế hoạch can thiệp phù hợp theo từng giai đoạn”.

Cải thiện đáng kể khi điều trị đúng cách

Theo bác sĩ Kim Oanh, chậm chẩn đoán không chỉ làm giảm kết quả học tập và hiệu suất công việc mà còn bào mòn lòng tự trọng của nữ giới. Không ít phụ nữ chỉ nhận ra mình bị ADHD khi đã trưởng thành, sau nhiều năm tự trách mình không đủ cố gắng. Thực tế, ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh có cơ chế sinh học. Người bệnh cần được đánh giá bài bản và có thể cải thiện đáng kể khi điều trị đúng cách.

“Nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc con em có ADHD, hãy bắt đầu bằng cách ghi lại tình huống thường gặp như hay quên lịch hẹn, bỏ dở công việc, mất nhiều thời gian cho những việc đơn giản, dễ quá tải khi phải làm nhiều việc cùng lúc. Bạn nên trao đổi với giáo viên hoặc đồng nghiệp để có thêm nhận xét ở môi trường học và làm việc. Sau đó, hãy mang các ghi chép này khi đến khám để bác sĩ có cái nhìn đầy đủ hơn”, bác sĩ Kim Oanh gợi ý. 

Trong trường hợp bạn đã và đang điều trị lo âu, trầm cảm hay rối loạn giấc ngủ mà vẫn còn nhiều khó khăn về sự chú ý và tổ chức công việc, hãy mạnh dạn trao đổi thêm với bác sĩ về khả năng có kèm ADHD để được đánh giá toàn diện.

Điều trị ADHD là kế hoạch cá thể hóa. Bên cạnh thuốc phù hợp, các can thiệp không dùng thuốc như huấn luyện kỹ năng tổ chức công việc, quản lý thời gian, điều chỉnh thói quen giấc ngủ, hoạt động thể lực đều có ích. 

Bác sĩ Kim Oanh chia sẻ: “ADHD không phải là bản án cố định với bất cứ ai. Nhận diện sớm, hiểu đúng và đồng hành đúng cách sẽ giúp các bé gái và phụ nữ trưởng thành phát huy điểm mạnh của mình. Khi cộng đồng hiểu rằng ADHD ở nữ giới có biểu hiện khác với hình dung thường thấy, chúng ta sẽ ít trách nhầm là lười biếng hay thiếu cố gắng, và sẽ biết cách khuyến khích họ tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn kịp thời”.

Nguồn: https://thanhnien.vn/tai-sao-hoi-chung-adhd-o-nu-gioi-thuong-bi-chan-doan-sai-185251011184517243.htm