ย้อนรอยรอยเท้าของผู้กล้าที่ร่วมสืบสานและปกป้องประเทศ

เท้าของครู

ครูได้นั่งบนเก้าอี้เพื่อบรรยาย

ไม้ค้ำยันวางอยู่ข้างโต๊ะ

เท้าอยู่ไหน?

เราไม่ทราบ.

ทุกเช้าระเบิดอเมริกันก็ตกลงมา

ต้นราชพฤกษ์ล้มลง และกระเบื้องหลังคาโรงเรียนก็ถูกฉีกขาด

พื้นกระดานดำเต็มไปด้วยระเบิด

ครูหยิบปืนแล้วออกไป

แบบฝึกหัดการอ่านสอนให้เราเรียนรู้สิ่งที่ยังไม่เสร็จ

ราชพฤกษ์

ดอกบัวหลวงเผาไหม้มุมหนึ่งของท้องฟ้าราวกับไฟ

ปีนี้ครูกลับมา

รอยยิ้มยังคงเหมือนเดิม

แต่เท้าข้างหนึ่งหายไปแล้ว

โอ้ เท้า

พิมพ์ที่ประตูโรงเรียนในช่วงบ่ายที่อากาศหนาวเย็น

พิมพ์ที่ประตูโรงเรียนในคืนฝนตก

รอยไม้ค้ำยันทั้ง 2 ข้างมีลักษณะเหมือนรู 2 แถว

เรารู้จักเท้าของครู

เหมือนการตระหนักถึงความไม่สมบูรณ์แบบ

ของชีวิตฉัน

เท้าของครูถูกทิ้งไว้ที่เคซัน

หรือ เตยนินห์ ด่งทับ ?

เหยียบย่ำหัวศัตรู

เพื่อเหตุผลที่จะต้องดำรงชีวิตเป็นมนุษย์

ฉันฟังครูพูดทุกคำ

สั่นสะเทือนความคิดมากมาย

ฟังเสียงสะท้อนอันลึกซึ้งของฝีเท้าที่ต่อสู้กับอเมริกา

ได้ยินเสียงสะท้อนของเสียงเรียกแห่งการต่อสู้

ฉันผ่านช่วงความยาวของความรัก

ความลึกของประเทศ

ตามรอยครูปีที่แล้ว

และเท้าครูเท้าที่หายไป

ยังคงนำพาเราผ่านชีวิต

“ เท้าครู” ไม่เพียงแต่สื่อถึงภาพลักษณ์ของครู – บุคคลที่เผยแพร่ความรู้เท่านั้น แต่ยังสื่อถึงทหาร – บุคคลที่ปกป้องประเทศชาติอีกด้วย กวี Tran Dang Khoa ได้ประพันธ์บทกวีอันเงียบสงบแต่ซาบซึ้งใจ ผ่านภาพลักษณ์ของ “เท้าครู” เปี่ยมด้วยความกตัญญูต่อครูรุ่นหลังและชาวเวียดนามผู้เสียสละเพื่อแผ่นดิน

บทกวีเปิดฉากด้วยฉากที่คุ้นเคยในห้องเรียนชนบท เรียบง่ายแต่อบอุ่น: ครูนั่งบนเก้าอี้บรรยาย/ไม้ค้ำยันคู่หนึ่งวางอยู่ข้างโต๊ะ/เท้าข้างหนึ่งอยู่ที่ไหน/เราไม่รู้ "ครูนั่งบรรยาย" ยังคงเป็นครูคนเดิมที่อุทิศตนเพื่อลูกศิษย์ แต่ข้างๆ เขากลับมี "ไม้ค้ำยันคู่หนึ่ง" ซึ่งเป็นร่องรอยของสงคราม คำถามที่ว่า "เท้าข้างหนึ่งอยู่ที่ไหน" ไม่เพียงแต่เป็นความไร้เดียงสาของลูกศิษย์เท่านั้น แต่ยังเป็นความประหลาดใจและอารมณ์ของคนรุ่นเดียวกันเมื่อพวกเขาตระหนักว่า คนที่หว่านถ้อยคำในวันนี้ คือคนที่ถือปืนเพื่อปกป้องประเทศชาติเมื่อวานนี้

บทกวีบทต่อไปคือการเปลี่ยนผ่านอารมณ์ของกวีที่พรรณนาถึงช่วงเวลาที่ครูเดินออกจากแท่นปราศรัยสู่สนามรบ กวีใช้ภาพต่างๆ ที่ถูกจัดลำดับไว้เพื่อสรุปความเป็นจริงอันเจ็บปวดในวันนั้น เช่น "ระเบิดอเมริกัน" "หลังคาโรงเรียนปูกระเบื้อง" "กระดานดำเต็มไปด้วยรูระเบิด" ภาพกวีอันเป็นเอกลักษณ์เหล่านี้ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงความโหดร้ายของสงครามเท่านั้น แต่ยังแสดงให้เห็นว่าโรงเรียน ซึ่งเป็นสถานที่เพาะบ่มความรู้ ยังเป็นแนวหน้าของความรักชาติอีกด้วย ภาพของ "แบบฝึกหัดการอ่านที่ยังไม่เสร็จ" มีความหมายหลายชั้น ได้แก่ บทเรียนที่ยังไม่เสร็จ ความฝันที่ยังไม่เสร็จ วัยเด็กที่ยังไม่จบ และยังเป็นความต่อเนื่องของ "บทเรียน" ที่ติดตามครูไปสู่สนามรบ กลายเป็นบทเรียนเกี่ยวกับความเป็นมนุษย์ บทกวี "ดอกราชพฤกษ์เผามุมฟ้าดุจไฟ" เป็นทั้งความจริงและเชิงเปรียบเทียบ สีแดงของต้นราชพฤกษ์กลมกลืนกับสีของเลือด สีของอุดมคติ และสีของวัยเยาว์ที่พร้อมจะเสียสละ

ช่างน่าเศร้าเหลือเกิน เมื่อสงครามยุติลง ครูได้กลับมาอีกครั้ง ปีนี้ครูได้กลับมาอีกครั้ง รอยยิ้มยังคงเหมือนเดิม แต่เท้าข้างหนึ่งได้หายไปแล้ว ด้วยบทกวีเพียงสามบรรทัด ผู้เขียนทำให้ผู้อ่านนิ่งเงียบ “รอยยิ้มที่ยังคงเดิม” สื่อถึงจิตวิญญาณอันแน่วแน่และเปี่ยมด้วยความหวังของทหาร “เท้าข้างหนึ่งได้หายไปแล้ว” ไม่ใช่เสียงคร่ำครวญ แต่เป็นเครื่องหมายแห่งกาลเวลา เลือดและกระดูกที่ครูได้ทิ้งไว้ให้ประเทศชาติ การสูญเสียครูไปนั้นก็เพื่อให้นักเรียนยังคงนั่งอยู่ในโรงเรียนอันสงบสุขได้จนถึงทุกวันนี้

แต่บางทีกลางบทกวีอาจเป็นส่วนที่ซาบซึ้งที่สุด ตรงที่ “เท้าของครู” กลายเป็นสัญลักษณ์ของการเสียสละและความยืดหยุ่น เคลื่อนไหวและปลุกเร้าหัวใจผู้อ่าน: โอ้ เท้า/พิมพ์อยู่บนประตูโรงเรียนในยามบ่ายที่หนาวเย็น/พิมพ์อยู่บนประตูโรงเรียนในคืนฝนตก/รอยไม้ค้ำยันทั้งสองข้างเหมือนรูสองแถว/เรารู้จักเท้าของครู/เหมือนกับการรู้จักความไม่สมบูรณ์แบบ/ของชีวิตเรา “ความไม่สมบูรณ์แบบของชีวิตเรา” เป็นการค้นพบที่เป็นมนุษย์มาก เพราะ “ความไม่สมบูรณ์แบบ” นั้นคือความสมบูรณ์แบบของบุคลิกภาพ บาดแผลที่กลายเป็นศักดิ์ศรี ครูไม่บ่น ไม่ปิดบัง ยังคงไป ยังคงสอน ยังคงหว่านคำพูดด้วยเท้าที่เหลืออยู่ของเขา และนั่นคือเหตุผลที่บทกวีนี้ยกระดับครูขึ้นสู่ระดับของสัญลักษณ์แห่งการอุทิศตนอย่างเงียบๆ

ท้ายที่สุดแล้ว ความงดงามของบทกวีนี้อยู่ที่กวีไม่ได้แยกครูออกจากทหาร แต่กลับผสานภาพสองภาพเข้าด้วยกันเป็นหนึ่งเดียว ทั้งสองภาพล้วนมีต้นกำเนิดมาจากอุดมคติแห่งการดำรงชีวิตเพื่อประชาชน เพื่อแผ่นดินเกิด ด้วยเหตุนี้ ภาพของครูจึงดูเรียบง่ายและสง่างาม เปี่ยมไปด้วยคุณลักษณะอันยิ่งใหญ่ “เท้าของครู” ไม่เพียงแต่เป็นบาดแผล หากแต่ยังเป็น “เท้าที่เหยียบย่ำหัวศัตรู” เครื่องหมายของวีรบุรุษผู้ต่อสู้เพื่อ “เหตุผลแห่งการมีชีวิตอยู่ในฐานะมนุษย์” ท่ามกลางบทกวี “เท้า” ค่อยๆ ก้าวข้ามความหมายที่แท้จริง กลายเป็นสัญลักษณ์ของจิตวิญญาณนักสู้และความภาคภูมิใจในชาติ

บทสุดท้ายยกระดับ “เท้าครู” ขึ้นสู่ระดับทั่วไป กลายเป็นภาพสัญลักษณ์ จาก “ความยาวนานแห่งรัก” สู่ “ความลึกล้ำแห่งแผ่นดิน” คือแกนสองแกนของพื้นที่และเวลาในบทกวี “เท้าครู” แม้จะ “สูญหาย” แต่ก็ยังคง “นำพาเราผ่านชีวิต” เป็นภาพที่น่าประทับใจ ณ ที่นี้ “เท้าครู” ได้ก้าวข้ามขีดจำกัดทางกายภาพทั้งหมด จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของอุดมคติ ความทุ่มเท และศรัทธาอันเป็นนิรันดร์

คุณค่าอันยิ่งใหญ่ของบทกวีนี้อยู่ที่น้ำเสียงที่เป็นธรรมชาติ เปี่ยมด้วยอารมณ์ แต่เปี่ยมไปด้วยความหมายอันลึกซึ้ง โครงสร้างและอารมณ์ความรู้สึกถูกถ่ายทอดออกมาในรูปแบบย้อนอดีต ตั้งแต่ปัจจุบัน (“ครูนั่งบนเก้าอี้บรรยาย”) ไปจนถึงอดีตแห่งสงคราม (“ครูหยิบปืนขึ้นมาแล้วจากไป”) จากนั้นกลับสู่ปัจจุบันอันสงบสุข (“ปีนี้ครูกลับมา”) และปิดท้ายด้วยข้อคิดทางปรัชญา (“เท้าที่หายไป/ยังคงนำพาเราผ่านชีวิต”) โครงสร้างนี้ทำให้บทกวีนี้เปรียบเสมือนภาพยนตร์แห่งความทรงจำ มีทั้งการเปิด การปิด จุดไคลแม็กซ์ และตอนจบที่เปี่ยมไปด้วยอารมณ์ ภาษาของบทกวีนั้นเรียบง่าย จบเหมือนบทสนทนา แต่แฝงไปด้วยความรู้สึกที่ลึกซึ้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การใช้คำว่า “เท้าครู” ซ้ำๆ ตลอดทั้งบทกวี ช่วยเน้นย้ำและสร้างจังหวะที่สม่ำเสมอ เฉกเช่นเสียงฝีเท้าที่ไม่หยุดนิ่ง รอยเท้าของครู ทหาร และประวัติศาสตร์ของชาติที่ก้าวไปข้างหน้า

หนังสือเล่มนี้เตือนใจเราว่า สันติภาพ ในปัจจุบันนี้ถูกซื้อด้วยเลือดและน้ำตาของผู้คนนับไม่ถ้วน มันยังกระตุ้นให้ผู้อ่านเกิดความเคารพต่อวิชาชีพครู ซึ่งเป็นวิชาชีพที่หว่านเมล็ดพันธุ์แห่งจิตวิญญาณ และในขณะเดียวกันก็มีส่วนช่วยธำรงรักษาจิตวิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์ของชาติ

ที่มา: https://baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/van-hoc-nghe-thuat/202511/goi-khac-dau-chan-nguoi-gioi-gioi-va-giu-nuoc-a201785/