Thiết lập tòa án chuyên biệt cho Trung tâm tài chính quốc tế

Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026. Luật này áp dụng đối với Tòa án chuyên biệt, thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc giải quyết vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt.

Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế là tòa án thuộc hệ thống Tòa án nhân dân được tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật này, có thẩm quyền xét xử, giải quyết các vụ việc tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Luật quy định rõ việc thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TPHCM.

Cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt bao gồm: Tòa sơ thẩm; Tòa phúc thẩm và bộ máy giúp việc. Tòa án chuyên biệt có chánh án, phó chánh án, chánh tòa, phó chánh tòa, thẩm phán, thư ký tòa án, công chức khác và người lao động.

Trong đó, chánh án, phó chánh án tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Nhiệm kỳ của chánh án, phó chánh án là 5 năm kể từ ngày được bổ nhiệm. Chánh án, phó chánh án Tòa án chuyên biệt được lựa chọn, bổ nhiệm từ thẩm phán Tòa án chuyên biệt.

Liên quan quy định về thẩm phán, Luật nêu rõ thẩm phán Tòa án chuyên biệt là người nước ngoài hoặc công dân Việt Nam.

Thẩm phán là người nước ngoài phải đáp ứng nhiều tiêu chuẩn, điều kiện như đã hoặc đang là thẩm phán nước ngoài; luật sư, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh.

Thẩm phán người nước ngoài cũng phải có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại Tòa án chuyên biệt và không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Thẩm phán là công dân Việt Nam phải có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh. Đặc biệt, luật nêu rõ yêu cầu "phải có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt."

Thẩm phán do Chủ tịch nước bổ nhiệm trên cơ sở đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao và nhiệm kỳ của thẩm phán là 5 năm kể từ ngày được bổ nhiệm.

Theo quy định của luật, Tòa án chuyên biệt có thẩm quyền giải quyết các vụ việc sau đây, trừ vụ việc có liên quan đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước: Vụ việc về đầu tư, kinh doanh giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế.

Yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài giải quyết tranh chấp giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế.

Yêu cầu liên quan đến việc trọng tài giải quyết tranh chấp giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế theo quy định của pháp luật về trọng tài thương mại.

Vụ việc khác liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế mà có ít nhất một bên là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế theo quy định của Tòa án nhân dân Tối cao.

Trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết, Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Quảng đã báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một dự án luật mới, khó và lần đầu tiên được Quốc hội xem xét, thông qua trên cơ sở các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Đến nay, các đại biểu Quốc hội đã cơ bản thống nhất với sự cần thiết phải ban hành Luật và các nội dung của dự thảo Luật. Đồng thời, có nhiều ý kiến góp ý rất tâm huyết, trách nhiệm với tư duy đột phá trong xây dựng pháp luật để tạo nền tảng pháp lý cho kiến tạo, phát triển đất nước trong giai đoạn mới, với nhiều nội dung đặc thù, vượt trội so với pháp luật hiện hành, áp dụng các nguyên tắc, quy định của hệ thống pháp luật thông luật, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và chuẩn mực, thông lệ, tập quán pháp luật đầu tư, kinh doanh quốc tế.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về bảo đảm nguồn lực cho hoạt động của Tòa án chuyên biệt, cơ quan chủ trì soạn thảo đề nghị Quốc hội cho phép huy động nguồn lực khác, ngoài ngân sách để bảo đảm cho tổ chức và hoạt động cho Tòa án chuyên biệt bên cạnh nguồn lực của ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương (Điều 42).

Thu Giang

Nguồn: https://baochinhphu.vn/thiet-lap-toa-an-chuyen-biet-cho-trung-tam-tai-chinh-quoc-te-102251211140629221.htm