Cai Lon Nehri Kenarında Işıkların Dansı
Ok Om Bok festivalinin kalbi olarak kabul edilen Go Quao'yu ziyaret ettik. Her yıl, dolunay sakin Cai Lon Nehri'ne vurduğunda, bu bölge Khmer halkının kutsal ay ibadet töreniyle canlanıyor. Ok Om Bok festivalinin Khmer halkının kalbinde nesiller boyu nasıl canlı kaldığını öğrenmek için, Dinh Hoa beldesi, Hoa Thien köyünde yaşayan özel bir kişiyi, 73 yaşındaki Bay Danh Nhieu'yu aradık. Kendisi toplulukta saygın bir büyüğüdür ve yıllardır festivalin ana ritüeli sırasında genç nesle pirinç kekleri yedirme sorumluluğunu üstlenmiştir.
Bay Nhiễu beni nazik bir gülümsemeyle karşıladı ve ardından festivalin anlamını yavaşça açıkladı: “Khmer dilinde Ok Om Bok, ‘ezilmiş pirinç kekleri sunma’ anlamına gelir. Khmer halkının inançlarına göre, ay hasadın koruyucu tanrısıdır, yağmuru ve güneş ışığını düzenleyerek bolluk getirir. Bu nedenle, Ok Om Bok, ay tanrısına şükranlarımızı sunmak, bol bir hasat, elverişli hava ve çocuklarımızın ve torunlarımızın refahı için dua etmek için bir vesiledir.”
Bay Nhiễu, ay ibadet ritüelini büyük bir gururla anlattı. Tören, geleneksel beş enstrümanlı topluluğun canlı müziğiyle başladı. Vazgeçilmez olan başlıca adaklar arasında, patates, hindistan cevizi ve muz gibi ev yapımı tarım ürünlerinin yanı sıra yassı pirinç kekleri de bulunuyordu. “Ay gökyüzünde yükseldiğinde, köylüler ellerini birleştirerek dua eder, tütsü ve mum yakar ve şükran ritüeli olarak çay dökerler. Şükran ve bereket dualarından sonra, yassı pirinç keklerini yedirme ritüeli başlar. Parlak ay ışığı altında, ben ve rahipler, çocuklara her bir pirinç kekini yedirir ve onların umutları, özlemleri ve gelecek yaşamları hakkında sorular sorarız. Bu kutsal ve son derece anlamlı bir ritüeldir,” dedi Bay Nhiễu.
Khmer Etnik Grubu Kültür, Spor ve Turizm Festivali'nin 2024 yılındaki geleneksel tekne yarışına katılan takımlar. Fotoğraf: DANH THÀNH
Tekne yarışları festivalin en önemli etkinliğidir ve her zaman büyük bir heyecanla beklenir. Cai Lon Nehri'nde, onlarca kürekçiyi taşıyan yaklaşık on metre uzunluğundaki tekneler, ok gibi ileri fırlayarak dalgaların arasından süzülür. Bu, beceriyi, azmi, birliği ve kolektif gücü sergileyen bir an. Davullar, tezahüratlar ve dalgaların çarpışması, güç ve dayanışmanın bir senfonisini oluşturmak için bir araya gelir. Go Quao'da geleneksel tekneler inşa etme geleneğine sahip bir zanaatkâr ailesinin dördüncü kuşak torunu Bay Danh Vu şunları paylaştı: "Hızlı kürek çekmek için tüm takımın senkronize olması gerekir. Sadece birleşmiş, elleri sağlam ve tutarlı bir ritim koruyan takımlar kazanmayı umabilir. Bu nedenle, tekne yarışları aynı zamanda çocuklarımıza ve torunlarımıza kolektife saygı duymayı, birlik olmayı ve topluma bağlı kalmayı öğretmenin bir yoludur."
Akşam karanlığı çökerken ve ay yükselirken, Cai Lon Nehri'nin yüzeyi, yüzlerce parıldayan fenerle aydınlatılan büyülü bir ışık halısına dönüşüyor. Kıyılarda, ritmik Rom Vong dansları, geleneksel Vietnam müziğinin tanıdık ezgileriyle yankılanıyor. Yaşlı ve genç herkes el ele tutuşup dans ediyor, birlik ve kardeşlik atmosferine kendilerini kaptırıyorlar. Bay Nhieu'nun hikayesini dinlerken, Chau Thanh beldesinde yaşayan Bayan Thi Hanh'ı hatırladım. 2024 yılında, Ok Om Bok festivaline katılmak için Go Quao'ya gelmişti. Küçük kızının elini tutarak müziğe eşlik ederek dans etti ve gülümseyerek, "Küçükken büyükannem beni aya tapınmaya götürürdü. Şimdi de çocuklarımın geleneksel kültürümüzü daha iyi anlamaları ve gelecekte korunmasına yardımcı olmaları için onları getiriyorum" dedi.
Festivalin değerini korumak ve geliştirmek için yerel yetkililerin ilgisi de çok önemlidir. An Giang eyaleti, uzun yıllardır Khmer etnik grubunun kültürel, spor ve turizm festivalini, Ok Om Bok festivaliyle aynı zamana denk gelecek şekilde, ay takviminin 10. ayının 15. gününde düzenlemektedir. Geleneksel etkinliklerin yanı sıra, festival kültürel alışveriş ve mutfak etkinliklerini de içermekte olup, turistler için cazibesini artırmaktadır. Eyalet Halk Komitesi Başkan Yardımcısı Le Trung Ho şunları belirtti: "Festival, genel olarak etnik gruplar ve özellikle Khmer halkı için geleneksel kültüre karşı sorumluluk duygularını artırmak ve ulusal birliği güçlendirmek için bir fırsattır..."
Geleneksel halk kültürünün izleri
Eğer Ok Om Bok festivali dolunay gecesinde göz kamaştırıcı bir "ışık dansına" benzetiliyorsa, Bay Nui boğa yarışları festivali de "çamur dansı"dır; güçlü boğalar ve çevik boğa binicileri beyaz, çamurlu pirinç tarlalarının ortasında muhteşem bir gösteri sunar. Khmer halkının nesiller boyunca aktarılan kalıcı bir kültürel mirası nasıl koruduğuna tanık olmak için An Cu komününe gittim. Buradaki birçok rahip ve yaşlıya göre, Bay Nui boğa yarışları festivali toplumsal bir emek faaliyetinden doğmuştur. Geçmişte, tapınağa tarlaları sürmede yardım ettikten sonra, insanlar boğalarını yarışlarda test ederlerdi. En hızlı boğa ödüllendirilirdi. O zamandan beri, boğa yarışları yavaş yavaş Bay Nui bölgesinin geleneksel bir festivali haline geldi.
Bay Nui boğa yarışları festivali, her yıl ay takvimine göre 29 Ağustos ile 1 Eylül tarihleri arasında düzenlenen Khmer atalar kültü töreni olan Sene Dolta festivali sırasında gerçekleştirilir. Yeni hasat edilmiş tarlalarda şiddetli yağmurlar yağarken, su ayak bileklerine kadar yükselir ve iki çift boğa, coşkulu tezahüratlar eşliğinde ileriye doğru hücum eder. Boğa binicileri, tahta pullukların üzerinde durarak, bir elleriyle dengelerini korurken, diğer elleriyle de xalul sopası kullanarak boğaların yönünü kontrol ederler. Biniciler ve boğalar mükemmel bir uyum içinde çalışır, her yere çamur sıçrar ve boğaların her muhteşem hızlanma anında seyirciler büyük bir heyecanla coşar.
An Cu komünündeki 2024 Ro Pagoda boğa yarışı festivali. Fotoğraf: DANH THANH
Öküzler eleme usulüyle yarışacak ve kazanan çift bir sonraki tura geçecek. Yarış pisti uzun değil, ancak hızı korumak, rotada kalmak ve bitiş çizgisine güvenli bir şekilde ulaşmak bir sanat işi. Tinh Bien mahallesinde yaşayan ve uzun zamandır öküz yarışçısı olan Bay Le Van Phang şunları söyledi: "Öküzlerin önceden refleksleri için eğitilmesi gerekiyor. Her sezonda birçok yarış var, bu nedenle öküzlerin güçlü ve sağlıklı olmalarının yanı sıra dayanıklılık ve koordinasyona da sahip olmaları gerekiyor. Jokeylerin cesur olmaları, iyi denge sağlamaları ve güçlerini nasıl yöneteceklerini bilmeleri gerekiyor. Sabana düşmek diskalifiye anlamına geliyor."
2004 yılında Bay Nui boğa güreşi festivali il düzeyinde bir festivale dönüştürüldü. 2016 yılında ise ulusal somut olmayan kültürel miras olarak tanındı. Festivalde Khmer halkının yanı sıra, ildeki ve Güneybatı bölgesindeki diğer etnik gruplardan ve hatta Kamboçya'dan boğa binicilerinden de katılım sağlanıyor. Her festival sezonu on binlerce izleyiciyi kendine çekiyor. 2020 Bay Nui Boğa Güreşi Festivali'nin Korunması ve Tanıtımı Projesi'nde, İl Halk Komitesi, boğa güreşinin sadece sportif ve eğlence amaçlı bir etkinlik ve güzel bir kültürel özellik olmadığını, aynı zamanda toplumsal dayanışmanın ve derin insani değerlerin canlı bir kanıtı olduğunu vurguladı.
Khmer boğa yarışlarında birçok üst düzey zafer kazanmış tanınmış bir isim olan Bay Chau Thi şunları söyledi: “Boğa yarışlarında kazanmak en önemli şey olmasa da, ödül kazanmak bir gurur kaynağıdır ve sahibinin becerisini gösterir. Benim için yarışlara katılmak aynı zamanda halkımızın güzel kültürel mirasını korumaya ve gelecek nesillere aktarmaya da katkıda bulunuyor.” Bay Thi'nin hikayesi benzersiz değil. Birçok köyde, genç erkekler de aile geleneklerini gururla korumanın bir yolu olarak boğa biniciliğine başlıyorlar.
Kültür ve Spor Bakanlığı'na göre, bu yılki boğa güreşi festivali 20 Eylül 2025'te düzenlenecek. Bu günlerde Tri Ton, Ba Chuc, An Cu, O Lam gibi köylerde atmosfer canlanmaya başladı. Küçük yollarda, boğa sahiplerinin "atletlerini" koşmaları ve reflekslerini geliştirmeleri için eğittiklerini görmek kolay. O Lam köyünde yaşayan Bay Nguyen Thanh Tai, neşeli bir şekilde gülümsedi: "Boğalara tıpkı atlet yetiştirir gibi bakmalısınız. Boğalar sadece hızlı koşmakla kalmamalı, aynı zamanda dayanıklı olmalı, çamura dayanabilmeli ve seyirciler bağırdığında paniğe kapılmamalıdır."
(Devam edecek)
Kaynak: https://baoangiang.com.vn/sac-mau-van-hoa-khmer-o-an-giang-bai-2-mua-hoi-thap-sang-van-hoa-a426150.html
Yorum (0)