Trung úy Ukraine: Chiến dịch phản công thất bại ngay từ đầu

Gần 6 tháng sau khi Ukraine phát động cuộc phản công quy mô lớn, trung úy Mykola Melnyk, 38 tuổi, sĩ quan tham gia những trận chiến quan trọng đầu tiên, thừa nhận chiến dịch rất được kỳ vọng này đã không thành công và số phận của nó được định đoạt ngay từ những ngày đầu.

“Nếu xác định mục tiêu chung của cuộc phản công là chiếm được hai hoặc ba ngôi làng ở khu vực Bakhmut và một ngôi làng ở hướng Zaporizhzhia, chúng tôi đã thành công”, anh nói.

“Nhưng nếu mục tiêu đặt ra là chúng tôi phải áp sát Crimea, nhưng trên thực tế chỉ tiến được khoảng 10 km về phía Melitopol, đó không phải một thành công”, trung úy này cho hay. “Nó đã thất bại”.

Melnyk, 38 tuổi, là một đại đội trưởng thiện chiến của Lữ đoàn Cơ giới 47 khi họ tấn công mặt trận Zaporizhzhia, miền nam Ukraine, mở màn chiến dịch phản công hồi đầu tháng 6. Tuy nhiên, anh cho rằng chiến dịch này đã bộc lộ nhiều thiếu sót ngay ở giai đoạn đầu do các chỉ huy lập kế hoạch kém.

“Những người phê duyệt chiến dịch phải chịu trách nhiệm”, Melnyk nhấn mạnh. “Họ hiểu rất rõ lực lượng và nguồn lực của chúng tôi. Họ cũng phải đánh giá được lực lượng của kẻ thù. Đáng lẽ họ phải nói ‘dừng lại, kế hoạch khó có thể thành công, nó sẽ không hiệu quả'”.

Thay vào đó, các tướng lĩnh Ukraine vẫn tung vào mặt trận Zaporizhzhia những đơn vị tinh nhuệ nhất, được trang bị xe tăng, thiết giáp do phương Tây viện trợ, với hy vọng chiến thuật tấn công xung kích kiểu NATO sẽ giúp họ nhanh chóng chọc thủng phòng tuyến Nga.

Nhưng những gì diễn ra trên thực tế hoàn toàn nằm ngoài dự tính của các chỉ huy Ukraine. Các đơn vị xung kích vấp phải bãi mìn dày đặc, xe tăng, thiết giáp phương Tây phơi mình trước hỏa lực pháo binh, không quân Nga và hứng chịu tổn thất nặng nề.

Lữ đoàn 47 mất gần như toàn bộ xe chiến đấu bộ binh M2A2 Bradley trong đợt tiến công ở Zaporizhzhia, khiến họ phải lui về tuyến sau để củng cố lực lượng.

Khoảnh khắc Ukraine mất loạt tăng thiết giáp hiện đại

Sau những vấp váp ban đầu, quân đội Ukraine đã thích nghi và từ đó tiến hành chiến thuật đánh tiêu hao ở mặt trận phía nam, giúp họ giảm bớt tổn thất, nhưng tiến độ rất chậm chạp.

Trung úy Melnyk đã giẫm phải một quả mìn trong những ngày đầu của cuộc phản công, khiến chân anh bị đứt lìa. Anh sau đó được trao tặng Huân chương Bohdan Khmelnytsk, một trong những danh hiệu quân sự cao quý hàng đầu Ukraine.

Melnyk quyết định kể lại những trải nghiệm của mình vì anh tin rằng tất cả mọi người cần đối mặt với sự thật về những gì đã xảy ra.

Người ta đặt nhiều hy vọng vào cuộc phản công khi nó khởi động vào tháng 6. Nhiều tháng lập kế hoạch bắt đầu được triển khai. Các quốc gia phương Tây đã viện trợ lượng lớn xe tăng, thiết giáp và đạn dược cho Ukraine.

Để có thể chiến đấu theo chiến thuật NATO, trung úy Melnyk và các đồng đội đã được cử đến Đức tập huấn trước cuộc phản công. Anh cho biết các huấn luyện viên người Mỹ thậm chí còn tái tạo khung cảnh chiến trường mà họ sẽ tấn công ở miền nam Ukraine để chuẩn bị cho những trận chiến quan trọng phía trước.

Tuy nhiên, Melnyk khẳng định nhiều phần quan trọng của kế hoạch đó đã bị rò rỉ trên mạng, qua đó giúp quân đội Nga có thời gian lên kế hoạch phòng thủ. “Thông tin về kế hoạch tác chiến bị đăng lên Twitter vào cuối tháng 4, có lỗ hổng thông tin ở đâu đó”, anh nói.

Hồi tháng 4, các bản cập nhật thông tin tình báo của Lầu Năm Góc và slide tóm tắt những kế hoạch tác chiến bí mật đã bị một thanh niên 21 tuổi thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mỹ đăng lên Discord, nền tảng chat phổ biến với các game thủ.

Những tài liệu này nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, trong đó có cả thông tin liên quan đến kế hoạch phản công của Ukraine.

Lúc bấy giờ, Mykhailo Podolyak, một trong những cố vấn chủ chốt của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, không bình luận nhiều về việc kế hoạch bị phát tán. “Không có tài liệu nào chỉ rõ nơi cuộc phản công sẽ bắt đầu”, ông nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine khi đó Oleksi Reznikov cũng nói rằng các thông tin rò rỉ có cả đúng và sai. Nhưng trung úy Melnyk tin rằng những thông tin quan trọng cuối cùng đã lọt vào tay Nga.

“Khi bạn đọc trên Twitter về nơi mình sẽ phải tấn công, sau đó bạn mở mệnh lệnh chiến đấu và được yêu cầu tấn công đúng hướng đó, bạn sẽ hiểu rằng người Nga đã chuẩn bị sẵn sàng, họ không phải là những kẻ ngốc”, anh cho hay.

Khi Ukraine chuẩn bị cho cuộc phản công, lực lượng Nga đã có nhiều tháng để củng cố phòng tuyến khu vực Zaporizhzhia bằng chiến hào, đường hầm, hào chống tăng và các bãi mìn.

Không rõ việc rò rỉ thông tin tác động tới tính toán của Nga thế nào, nhưng một điều chắc chắn là Moskva đã có thời gian dài chuẩn bị tuyến phòng thủ kiên cố để khiến lực lượng vũ trang Ukraine gặp khó khăn rất lớn trong nỗ lực giành lại lãnh thổ ở miền nam.

Và Nga còn nắm thêm một con át chủ bài nữa.

Ukraine đã đi tiên phong trong việc sử dụng máy bay không người lái (UAV) một cách sáng tạo trong xung đột, nhưng Nga cũng không để thua kém. Với việc Moskva triển khai số lượng lớn UAV trinh sát ở trục Zaporizhzhia, họ sẽ luôn biết cuộc tấn công của Kiev đến từ đâu.

Trung úy Melnyk cho hay tiểu đoàn do anh chỉ huy lẽ ra sẽ tấn công từ Orikhiv theo hướng Rabotino, vòng qua ngôi làng này từ sườn phía đông và tấn công tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga.

Nhưng kế hoạch đã không thể đứng vững ngay từ lần giao chiến đầu tiên.

“Trong cuộc họp ban chỉ huy lữ đoàn mà tôi tham dự, họ lên một phương án tấn công hoàn hảo mà trong đó, chúng tôi sẽ di chuyển 15 km vào ngày đầu tiên, thọc vào sườn địch và tiếp tục tiến công. Nhưng thực tế đã xảy ra hơi khác một chút”, anh nói. “Nhiệm vụ của chúng tôi từ tiến 15 km chuyển sang tiến 5 km. Trong lúc chiến đấu, chúng tôi nhận ra là mình không thể tiến xa hơn một km”.

Trung úy Melnyk cho rằng còn có một lỗ hổng nghiêm trọng khác trong kế hoạch tác chiến. Theo anh, các chỉ huy cấp cao Ukraine đã đánh giá thấp sức mạnh phòng tuyến Nga và khả năng bám trụ trận địa của binh lính đối phương.

“Toàn bộ chiến lược mà họ vạch ra dựa trên giả định là đối phương sẽ sợ hãi rút lui ngay khi nhìn thấy chúng tôi”, anh cho biết. “Nhưng họ không rút lui”.

Lữ đoàn của trung úy Melnyk còn gặp nhiều bất ngờ khác khi cố gắng tiến công về phía nam. “Có nhiều bãi mìn hơn chúng tôi thấy trên bản đồ và các cuộc phục kích bằng tên lửa dẫn đường chống tăng mà chúng tôi không lường trước được”, anh kể.

Bên cạnh đó, lực lượng Ukraine còn thiếu hỏa lực yểm trợ từ trên không.

Ukraine dự kiến thực hiện một chiến dịch phản công hiệp đồng theo kiểu NATO, nhưng lại không có lực lượng không quân kiểu NATO.

“Chúng tôi không thể chọc thủng phòng tuyến của đối phương nếu thiếu sức mạnh không quân”, anh nói. “Kế hoạch không thể thực hiện được trừ khi chúng tôi có lợi thế áp đảo về ít nhất pháo binh hoặc phòng không”.

Trong khi đó, Nga đã sử dụng triệt để trực thăng tấn công Ka-52 để tiêu diệt lực lượng Ukraine trên tiền tuyến. “Những chiếc Ka-52 chỉ đơn giản bay lên và nghiền nát đoàn quân của chúng tôi”, trung úy Melnyck cho hay.

Khả năng sử dụng trực thăng tấn công một cách tự do của Nga khiến cuộc phản công càng trở nên khó khăn hơn và dẫn đến thương vong gia tăng cho quân đội Ukraine.

Bộ Quốc phòng Anh thừa nhận các trực thăng Nga đã “gây tổn thất nặng nề với Ukraine”.

Sau khi Mỹ gửi tên lửa tầm xa ATACM tới Ukraine hồi tháng 10, 4 tháng sau khi cuộc phản công bắt đầu, họ đã có thể tiêu diệt khoảng 11% phi đội trực thăng Ka-52 Nga tại các thành phố Lghansk và Berdyansk chỉ trong một ngày.

Giáo sư Phillips O’Brien, chuyên gia nghiên cứu chiến lược, cho rằng lực lượng nơi tiền tuyến của Ukraine sẽ được bảo vệ tốt hơn nếu Mỹ gửi ATACM trước khi cuộc phản công diễn ra.

“Mất quá nhiều thời gian để chuyển chúng cho Ukraine và điều này cho thấy những gì đáng lẽ phải làm để giúp đỡ họ sớm hơn. Chúng có thể giúp họ gây thiệt hại cho quân đội Nga vào cuối năm 2022, khi họ đang ở thời điểm dễ bị tổn thương nhất và chắc chắn nó sẽ hữu ích rất nhiều cho Ukraine trong cuộc phản công”, ông nhận định.

Những tên lửa tầm xa Mỹ cung cấp đã khiến Nga phải di chuyển trực thăng ra xa tiền tuyến hơn. Nhưng điều đó đã quá muộn đối với những người lính trong lữ đoàn của trung úy Melnyk.

Tâm trạng ở Ukraine hiện tại ảm đạm hơn nhiều so với trước chiến dịch phản công. Ukraine vẫn chưa đạt được những đột phá như kỳ vọng và lo ngại về tương lai viện trợ quân sự từ Mỹ đang ngày một lớn dần lên.

Mùa đông đang đến, xung đột sắp bước sang năm thứ ba, sự chú ý của thế giới đã chuyển sang xung đột Israel – Hamas. Chiến sự tại Dải Gaza đã khiến nguồn cung cấp đạn pháo cho Ukraine bị sụt giảm.

Trung úy Melnyk đang được điều trị phục hồi chức năng bên ngoài thủ đô Kiev. Anh khẳng định mình vẫn chưa từ bỏ và sẽ đeo chân giả để quay lại chiến trường.

Dù bị thương nặng trong những ngày đầu phản công, anh vẫn giữ liên lạc với các đồng đội ở tiền tuyến và tin rằng cuộc chiến đang đến bước ngoặt.

“Hoặc chúng tôi nghiền nát họ, hoặc họ nghiền nát chúng tôi”, anh nói.

Hồi tháng 10, tướng Oleksandr Tarnavsky, người đang chỉ huy lực lượng Ukraine ở mặt trận phía nam, thừa nhận đánh chiếm thành phố Tokmak là “mục tiêu tối thiểu” của cuộc phản công.

Nhưng đến nay, mục tiêu đó vẫn nằm ngoài tầm với và trung úy Melnyk không tin điều này sẽ xảy ra trước Giáng sinh.

“Nga có ba phòng tuyến và bản thân Tokmak cũng là một khu vực kiên cố với tuyến phòng thủ hình tròn và một khu hầm ngầm kiên cố dưới lòng đất”, anh giải thích.

Melnyk từng tham gia bảo vệ thành phố Avdeevka ở miền đông Ukraine từ năm 2017 đến 2020 và đăng ký tái ngũ sau khi Nga phát động chiến dịch đầu năm ngoái.

Với bề dày kinh nghiệm quân ngũ, anh lo ngại Ukraine sẽ thiếu các binh sĩ giỏi ở tiền tuyến trong tương lai gần.

“Họ đang cử những người mới ra chiến trường. Những tân binh này chưa được giải thích đầy đủ về nhiệm vụ của họ và tinh thần chiến đấu cũng rất yếu ớt”, Melnyk cho hay.

Melnyk tin rằng Ukraine sẽ khó lòng vượt qua được lợi thế về quân số của Nga.

“Không chủ nghĩa anh hùng nào có thể bù đắp được cho việc thiếu vũ khí”, anh cho biết. “Họ có nhiều xe tăng hơn, nhiều trang bị hơn, nhiều máy bay, nhiều mìn và nhiều quân hơn”.

“Chúng tôi có thể tạo ra bất cứ thứ gì mình muốn, nhưng chủ nghĩa anh hùng của chúng tôi sớm hay muộn cũng kết thúc vì nhân lực sẽ cạn kiệt”, anh nói thêm.

Song bất chấp tất cả những bất lợi như vậy, Melnyk khẳng định giấc mơ của anh về một chiến thắng cho Ukraine vẫn vững vàng.

“Đến ngày chiến thắng, tôi sẽ hút một điếu thuốc và uống một ly rượu whiskey thượng hạng”, anh nói. “Đấy là giấc mơ của tôi. Điều gì sẽ xảy ra sau đó không quan trọng”.

Vũ Hoàng (Theo ABC News)