VCCI: Không nên hạn chế tình trạng “vốn mỏng” bằng quy định trần chi phí lãi vay

VCCI kiến nghị nên miễn nghĩa vụ đáp ứng quy định về hạn chế chi phí lãi vay đối với các giao dịch liên kết

Bộ Tài chính về việc lấy ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Góp ý về quy định về trần chi phí lãi vay đối với giao dịch trong nước, không có chênh lệch thuế suất, VCCI cho biết, Điều 19.1 của Nghị định 132 miễn trừ nghĩa vụ kê khai và lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết cho trường hợp các bên liên kết chỉ nộp thuế thu nhập tại Việt Nam và không có chênh lệch thuế suất.

Quy định này hợp lý vì giữa hai doanh nghiệp nội địa không có chênh lệch thuế suất thì không có nhiều động cơ để chuyển giá.

Mặc dù vậy, Điều 19.1 này lại không áp dụng cho việc giới hạn chi phí lãi vay được quy định tại Điều 16.3.a của Nghị định. Nói cách khác, trường hợp hai doanh nghiệp liên kết nội địa, không có chênh lệch thuế suất làm ăn với nhau thì các giao dịch khác không bị ràng buộc bởi Nghị định 132, nhưng riêng giao dịch cho vay lại bị giới hạn chi phí lãi vay.

“Việc bị giới hạn chi phí vốn vay tại Điều 16.3 đối với cả giao dịch thuần tuý nội địa được suy đoán là nhằm chống lại tình trạng “vốn mỏng” của các doanh nghiệp. Hạn chế vốn mỏng giúp bảo đảm an ninh an toàn tài chính, tránh tình trạng doanh nghiệp lớn vay nợ quá nhiều, không bảo đảm các tỷ lệ an toàn và dễ dẫn đến mất thanh khoản khi có biến động ngoài kỳ vọng.

Tuy nhiên, quy định này chưa bảo đảm tính hợp lý, gây nhiều tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn”- VCCI nêu quan điểm.

Cụ thể, theo VCCI, tình trạng “vốn mỏng” tại Việt Nam đúng là đang diễn ra, nhưng đây là điều phổ biến và cần thiết trong giai đoạn mới công nghiệp hoá tại các nước đang phát triển.

Tại những nước công nghiệp hoá sớm, động lực tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào sự phát triển công nghệ. Mô hình tăng trưởng này có rủi ro cao nên các doanh nghiệp thường tìm cách chia sẻ rủi ro thông qua việc phát hành cổ phần (tạo thành vốn chủ sở hữu).

Sự minh bạch của thị trường tài chính các nước này cũng khiến cho nhà đầu tư sẵn sàng mua cổ phần, cùng chịu rủi ro với doanh nghiệp. Chính vì thế, kết cấu vốn của doanh nghiệp tại các nước phát triển, công nghiệp hoá sớm thường có tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao, vốn vay ít.

Ngược lại, tại các nước đang phát triển, công nghiệp hoá muộn, động lực tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào khả năng giảm giá thành sản phẩm dựa trên tích luỹ vốn và quản trị linh hoạt hơn. Để làm được điều này, các doanh nghiệp phải phụ thuộc nhiều vào vốn vay và sự trợ giúp của bên cho vay để tăng cường năng lực quản trị doanh nghiệp, giúp tiết giảm chi phí.

Cùng với việc thị trường tài chính chưa thực sự minh bạch, doanh nghiệp tại các nước công nghiệp hoá muộn phụ thuộc nhiều vào vốn vay hơn so với doanh nghiệp tại các nước công nghiệp hoá sớm.

VCCI cho rằng, Việt Nam là một nước đang trong quá trình công nghiệp hoá. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực hạ tầng và sản xuất công nghiệp của Việt Nam đang cố gắng để giảm chi phí nhằm có thể cạnh tranh được trên thị trường quốc tế.

Vì vậy mà việc các doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc vào vốn vay từ các ngân hàng trong nước là tất yếu và cần thiết nhằm đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hoá đất nước. Do đó, việc áp dụng các quy tắc chống vốn mỏng của các nước phát triển cần được cân nhắc kỹ hơn trong bối cảnh của Việt Nam.

Thứ hai, quy định hạn chế chi phí vốn vay tác động tiêu cực đến việc hình thành các tập đoàn kinh tế trong nước. Tác động này đi ngược lại chủ trương của Nghị quyết 10-NQ/TW năm 2017 của Ban chấp hành Trung ương về phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết nêu rõ quan điểm chỉ đạo là “Khuyến khích hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân đa sở hữu và tư nhân góp vốn vào các tập đoàn kinh tế nhà nước, có đủ khả năng tham gia mạng sản xuất và chuỗi giá trị khu vực, toàn cầu.”

VCCI đánh giá quy định như vậy sẽ tác động bất lợi đến việc hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân cũng như việc khuyến khích các tập đoàn kinh tế tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực nhiều rủi ro.

Thông thường, khi một tập đoàn muốn đầu tư vào lĩnh vực nhiều rủi ro như dự án sản xuất quy mô lớn, công ty mẹ tập đoàn sẽ đứng ra vay ngân hàng rồi cho công ty con vay lại. Đây là một giao dịch liên kết và chịu tác động của quy định trần chi phí lãi vay.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi quy định tại Điều 16.3 và Điều 19.1 theo hướng miễn nghĩa vụ đáp ứng quy định về hạn chế chi phí lãi vay đối với các giao dịch liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước có chung thuế suất.