(HNMO) – Làm sao để xây dựng, phát triển đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật (VHNT) một cách toàn diện, khoa học cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu loại hình, có tài năng, bản lĩnh, trách nhiệm với công việc được coi là nhiều gian nan, vất vả?
Đó là nội dung chính được phân tích, bàn luận tại tọa đàm khoa học “Đội ngũ lý luận, phê bình VHNT Việt Nam hiện nay – thực trạng, định hướng, giải pháp phát triển” do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trung ương tổ chức tại Hà Nội, ngày 26-5.
Phát biểu đề dẫn tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình VHNT trung ương nhấn mạnh, sau 15 năm thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TƯ của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục xây dựng và phát triển VHNT trong thời kỳ mới, việc nhìn nhận, đánh giá khoa học, nghiêm túc về nhân tố con người và công tác xây dựng đội ngũ làm công tác lý luận, phê bình là công việc cần thiết. Việc nâng cao chất lượng mảng công tác này sẽ tác động nhiều mặt đến mảng sáng tác, sáng tạo và cả mảng tiếp nhận, thụ hưởng giá trị tác phẩm VHNT của công chúng.
PGS.TS Phan Trọng Thưởng cho rằng, cần phân biệt rõ giữa lý luận và phê bình, giữa lý luận, phê bình với nghiên cứu văn học vì đây là 3 bộ môn, 3 lĩnh vực, 3 đối tượng nghiên cứu khác nhau của VHNT. Đội ngũ lý luận, phê bình hiện nay có sự phát triển nhất định về số lượng và chất lượng. Trong đó, khu vực có số lượng và chất lượng nhân sự cao nhất là ở các trường đại học, học viện và một số cơ quan nghiên cứu, lý luận văn hóa, văn nghệ ở trung ương. Mảng văn học có sự nổi trội hơn so với mảng nghệ thuật.
Phân tích về đội ngũ phê bình âm nhạc, PGS.TS Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam thẳng thắn, hiện nay, thiếu vắng những cây bút lý luận, phê bình chuyên nghiệp góp mặt trên các trang bình luận của báo chí, dẫn đến tình trạng ít bài viết mang tính chuyên môn, đa phần là bài viết về giới thiệu, quảng bá tác phẩm âm nhạc.
Còn nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng cho biết, phê bình mỹ thuật ở nước ta hầu như không sống được bằng nghề mà chủ yếu hoạt động vì trách nhiệm, say mê. Trong khi, theo xu hướng thế giới, đây là đội ngũ có tiềm năng phát triển, tham gia tích cực vào phát triển thị trường mỹ thuật…
Các tham luận và ý kiến phát biểu tại tọa đàm cũng chỉ ra thực trạng của đội ngũ lý luận, phê bình trong từng lĩnh vực, đồng thời phân tích nguyên nhân, đưa giải pháp để phát huy vai trò của đội ngũ lý luận, phê bình: Nâng cao trình độ chuyên môn; khuyến khích và tạo điều kiện phát huy tài năng, tâm huyết; xây dựng và phát triển các hội, câu lạc bộ, các diễn đàn học thuật, các tổ chức chuyên môn liên quan đến lý luận, phê bình; thúc đẩy nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng các công nghệ mới trong lĩnh vực lý luận, phê bình; chăm lo công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ…
Những ý kiến và nhận định đúng đắn, khách quan, trách nhiệm tại tọa đàm sẽ được Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trung ương tổng hợp, từ đó, tư vấn, tham mưu cho các cấp lãnh đạo nhằm tìm ra giải pháp phát triển VHNT nói chung, trong đó có công tác lý luận, phê bình nói riêng trong những năm tới.
