Các nhà khoa học cảnh báo rằng những dạng hiện tượng thời tiết cực đoan này sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia trên toàn thế giới và có thể trở nên ngày càng trở nên phổ biến hơn khi khủng hoảng khí hậu gia tăng.
Mưa lũ gây ngập lụt nghiêm trọng tại Hy Lạp. Ảnh: CNN
“Sự nóng lên toàn cầu thực sự làm thay đổi các đặc tính của mùa mưa về tần suất, cường độ và thời gian”, bà Jung-Eun Chu, một nhà khoa học về khí quyển và khí hậu tại Đại học Thành phố Hồng Kông, cho biết. Bà cũng nói rằng sự tàn phá trong mùa hè năm nay là do sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả biến động khí hậu tự nhiên.
Con số thiệt hại khổng lồ do lũ lụt cũng làm nổi bật nhu cầu cấp thiết của các chính phủ trong việc chuẩn bị cho thực tế mới này. “Các chính phủ phải sẵn sàng”, bà Chu nói. “Họ phải bắt đầu suy nghĩ về điều đó, bởi vì họ chưa bao giờ trải qua những sự kiện cực đoan như thế này trước đây”.
Một trong những cơn bão tồi tệ nhất ở châu Âu
Trong tháng này, nhiều khu vực ở Địa Trung Hải đã bị bão Daniel tấn công. Cơn bão là kết quả của một hệ thống áp thấp rất mạnh, trở thành một loại bão tương đối hiếm có đặc điểm tương tự bão lớn và bão cuồng phong có thể gây ra lượng mưa nguy hiểm và lũ lụt.
Cơn bão hình thành vào ngày 5/9 đã ảnh hưởng đến Hy Lạp trước tiên, gây ra lượng mưa nhiều hơn mức thường thấy trong cả năm. Đường phố biến thành những dòng sông, nhấn chìm các ngôi làng.
Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis cho biết ít nhất 15 người đã thiệt mạng và gọi đây là “một trong những cơn bão mạnh nhất từng đổ bộ vào châu Âu”.
Bộ trưởng môi trường Hy Lạp Theodoros Skylakakis nói với CNN hôm thứ Ba rằng lũ lụt xảy ra sau các vụ cháy rừng tàn khốc ở nước này là minh chứng “của biến đổi khí hậu”. Ông nói: “Chúng ta đã có một mùa hè nóng nhất trong lịch sử. Nước biển rất ấm dẫn đến sự kiện khí tượng này”.
Nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ cũng cảm nhận được tác động, khi ít nhất 7 người đã thiệt mạng trong các trận mưa lũ. Lũ lụt nghiêm trọng cũng tấn công Bulgaria khiến ít nhất 4 người chết.
Tại những nơi khác ở châu Âu, Bão Dana đã gây mưa lớn trên khắp Tây Ban Nha, làm hư hại nhà cửa và giết chết ít nhất 3 người.
Sự tàn phá ở Libya
Cho đến nay, tác động tàn khốc nhất được cảm nhận ở Libya, khi Bão Daniel di chuyển qua Địa Trung Hải, nhận thêm sức mạnh từ vùng nước ấm bất thường của biển, trước khi trút lượng mưa cực lớn xuống phía đông bắc nước này.
Theo Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC), lượng mưa thảm khốc đã khiến hai con đập bị vỡ, tạo ra một làn sóng cao 7 mét. Dòng nước tràn về thành phố ven biển Derna, quét sạch toàn bộ khu dân cư và cuốn trôi nhiều ngôi nhà xuống biển.
Theo Liên hợp quốc, hơn 11.000 người thiệt mạng và ít nhất 10.000 người khác vẫn mất tích, trong đó nhiều người được cho là đã bị cuốn ra biển hoặc bị chôn vùi dưới đống đổ nát.
Lũ lụt cuốn trôi một khu vực rộng lớn ở thành phố Derna, Libya. Ảnh: Planet
Khi đất nước quay cuồng và các hoạt động tìm kiếm cứu nạn, các chuyên gia cho rằng quy mô của thảm họa đã tăng lên rất nhiều do sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm cơ sở hạ tầng xuống cấp, cảnh báo không đầy đủ và tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu đang gia tăng.
Libya đã bị tàn phá bởi một cuộc nội chiến và bế tắc chính trị trong gần một thập kỷ, với việc quốc gia này bị chia rẽ giữa hai chính quyền kể từ năm 2014.
Các chuyên gia cho biết, tình trạng chia cắt đã khiến đất nước này không được chuẩn bị cho lũ lụt và có thể cản trở việc cung cấp viện trợ nhân đạo cần thiết khẩn cấp.
“Trên toàn cầu, biến đổi khí hậu đã khiến những hiện tượng thời tiết cực đoan này xảy ra thường xuyên và dữ dội hơn, khiến cộng đồng càng khó đối phó và tái thiết hơn, đặc biệt là ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột”, Ciaran Donnelly, phó chủ tịch cấp cao về ứng phó, phục hồi và phát triển khủng hoảng tại Ủy ban Cứu hộ Quốc tế, cho hay.
Những cơn bão tại châu Á
Mặc dù quy mô tàn phá và thiệt hại về người ở châu Á nhỏ hơn nhưng nơi đây cũng ghi nhận những cơn bão chết người chưa từng có.
Hai cơn bão Sao la và Haikui đã đi qua khu vực này chỉ cách nhau vài ngày trong tuần đầu tiên của tháng 9, gây thiệt hại trên diện rộng tại Đài Loan (Trung Quốc), thành phố Hồng Kông và các khu vực khác ở phía nam Trung Quốc, bao gồm cả Thâm Quyến.
Theo chính quyền Hồng Kông, cơn bão mang lại lượng mưa theo giờ cao nhất kể từ năm 1884. Tại Đài Loan, bão Haikui khiến hàng chục nghìn ngôi nhà mất điện và hơn 7.000 cư dân phải sơ tán.
Bà Chu cho biết, cơn bão kép là một “trường hợp đặc biệt”, tạo điều kiện cho một cơn bão nghiêm trọng bất thường vào tuần sau. Các cơn bão mang theo hai khối không khí di chuyển chậm, mang theo hơi ẩm và di chuyển theo các hướng khác nhau, va chạm và khiến lượng mưa lớn đổ xuống Hồng Kông.
“Nếu chỉ có một cơn bão thì sẽ không gây ra lượng mưa lớn như thế này”, bà nói thêm rằng mặc dù sự kiện này không liên quan rõ ràng đến biến đổi khí hậu nhưng sự nóng lên toàn cầu do con người gây ra đang góp phần tạo ra các cơn bão mạnh hơn.
“Nếu khí hậu ấm lên, nếu bề mặt đại dương trở nên ấm hơn, bầu không khí có thể giữ được nhiều độ ẩm hơn”, bà cho hay. “Nếu nhiệt độ tăng thêm 1 độ C, bầu khí quyển có thể chứa thêm 7% độ ẩm”.
Mưa lớn ở châu Mỹ
Nhiều nơi ở châu Mỹ cũng bị ngập lụt. Brazil ghi nhận hơn 30 người chết vào tuần trước sau mưa lớn và lũ lụt ở bang Rio Grande do Sul, thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất xảy ra tại bang này trong 40 năm, theo CNN Brasil.
Nhà khí tượng học người Brazil Maria Clara Sassaki nói với CNN Brasil rằng trong vòng một tuần, bang này đã nhận được lượng mưa trung bình tương đương với cả tháng 9.
Trong khi đó tại Mỹ, lễ hội Burning Man đã gây chú ý trên toàn thế giới sau khi một trận mưa lớn đổ bộ vào khu vực này, với hàng chục nghìn người tham dự được yêu cầu tiết kiệm thực phẩm và nước uống khi bị mắc kẹt ở sa mạc Nevada.
Lũ lụt ở Massachusetts đã làm hư hại hàng trăm ngôi nhà, cơ sở kinh doanh và cơ sở hạ tầng bao gồm cầu, đập và đường sắt. Theo dữ liệu dịch vụ thời tiết, lượng mưa ở các vùng của Massachusetts và New Hampshire đã cao hơn 300% so với lượng bình thường trong hai tuần qua.
Quốc Thiên (theo CNN)
