3 kịch bản liên quan đến đàm phán nợ công của Mỹ

Sau cuộc họp ngày 19/5, các nhà đàm phán trần nợ công Mỹ không biết chắc ngày nào họ sẽ tiếp tục ngồi lại cùng nhau bởi hai bên vẫn chưa thể tìm được tiếng nói chung. 

Tuy nhiên, sau khi Tổng thống Joe Biden trở về Washington từ hội nghị G7 và điện đàm với Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, cả hai nhà lãnh đạo đều cho biết họ đã có một cuộc thảo luận tích cực về việc giải quyết khủng hoảng và các cuộc đàm phán sẽ được nối lại. Ông Biden cho biết, ông sẽ gặp lại ông McCarthy vào ngày 22/5.  

Các nhà lập pháp Mỹ chỉ còn vài ngày để hành động trước khi tình trạng bế tắc ảnh hưởng đến nền kinh tế. Nếu những cuộc đàm phán về trần nợ tiếp tục kéo dài, nền kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái. Trong khi đó, nếu chính phủ Mỹ không thực hiện được các nghĩa vụ của mình, nó có thể gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng.

Mặc dù Mỹ vỡ nợ không phải là điều mà các nhà kinh tế mong muốn xảy ra, nhưng họ cũng đã chỉ ra những tác động tiềm tàng đến nền kinh tế và hệ thống tài chính Mỹ trong trường hợp đạt được hoặc không đạt được thỏa thuận.  

Thỏa thuận đạt được vào phút chót

Lãi suất tăng cao đã khiến nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại. Nhiều nhà kinh tế dự báo rằng quốc gia này sẽ trải qua một cuộc suy thoái trong năm nay.

Theo ông Joel Prakken, chuyên gia kinh tế trưởng về Mỹ tại công ty S&P Global Market Intelligence, trong khi các nhà lập pháp tiếp tục “giằng co” về trần nợ, sự không chắc chắn có thể khiến người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp cắt giảm chi tiêu, làm tăng khả năng xảy ra suy thoái.

Người lao động Mỹ không có khả năng bị mất việc làm, nhưng triển vọng kinh tế khó lường có thể khiến họ ngừng mua sắm.

Giá cổ phiếu cũng có thể bắt đầu giảm khi ngày 1/6 cận kề. Ông Prakken cho biết, năm 2011, khi Quốc hội nâng trần nợ chỉ vài giờ trước thời hạn, cổ phiếu đã giảm mạnh và mất nhiều tháng để phục hồi. Sau đó, xếp hạng tín dụng của Mỹ đã bị hạ bậc từ AAA xuống AA+.

“Ngay cả khi chúng ta đạt được thỏa thuận vào phút chót, trước khi Mỹ cạn sạch nguồn vốn, sự không chắc chắn vẫn có thể kìm hãm tăng trưởng kinh tế”, ông Prakken nhận định.

Hồi tháng 3, S&P Global Market Intelligence dự đoán rằng bất ổn tài chính tương tự như năm 2011 có thể làm chậm tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ trong quý IV/2023 xuống 0,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Nếu mọi chuyện vẫn suôn sẻ, GDP nước này sẽ tăng 0,6%, tổ chức này ước tính.

Thỏa thuận sau hạn chót

Nếu các cuộc đàm phán kéo dài đến sau ngày 1/6, thị trường tài chính sẽ có phản ứng gay gắt vì khả năng vỡ nợ đến gần, các nhà kinh tế dự đoán.

“Cú sốc sẽ có xu hướng lan khá nhanh sau ngày 1/6”, theo ông Gregory Daco, chuyên gia kinh tế trưởng tại tổ chức xếp hạng tín nhiệm Ernst & Young.

Nếu tài khoản hưu trí và đầu tư của người tiêu dùng đột ngột giảm xuống, họ có thể cắt giảm đáng kể chi tiêu, vốn là huyết mạch của nền kinh tế Mỹ. trong khi đó, các doanh nghiệp có thể sẽ tạm dừng các kế hoạch tuyển dụng và đầu tư.

Trên thực tế, ngày Mỹ vỡ nợ có thể sẽ muộn hơn ngày 1/6. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã nói rằng ngày họ cạn kiệt tiền mặt có thể muộn hơn vài ngày hoặc thậm chí vài tuần so với ước tính.

Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng dự kiến Mỹ sẽ chi 622,5 tỷ USD vào tháng 6, trong khi thu về 495 tỷ USD tiền thuế. Thời điểm chính xác của các dòng tiền vào và ra đó ảnh hưởng đến dự trữ tiền mặt.

Một khả năng khác là trong một thời gian ngắn, chính phủ Mỹ sẽ ưu tiên thanh toán nợ hơn các khoản khác, chẳng hạn như trợ cấp an sinh xã hội. Theo các chuyên gia kinh tế tại ngân hàng lớn nhất Thụy Sĩ UBS, điều đó sẽ có tác động kinh tế đáng chú ý, nhưng ít nghiêm trọng hơn so với vỡ nợ.

Theo kịch bản này, GDP hàng năm của Mỹ sẽ giảm 2% trong quý III và giảm hơn nữa vào quý IV, đồng thời, khoảng 250.000 người lao động sẽ bị mất việc làm trong nửa cuối năm nay. 

Khi kinh tế Mỹ suy yếu, lạm phát có thể sẽ giảm xuống, như mong muốn của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Ngân hàng trung ương Mỹ cũng có thể sẽ cắt giảm lãi suất để giúp bù đắp một số điểm yếu của nền kinh tế.

Không đạt được thỏa thuận nào

Nếu các nhà đàm phán Mỹ không đạt được thỏa thuận nào và chính phủ không thể thanh toán tất cả các hóa đơn trong thời gian dài, hậu quả để lại sẽ vô cùng lớn.

“Sẽ có sự hỗn loạn trong hệ thống tài chính toàn cầu vì trái phiếu chính phủ Mỹ rất quan trọng. Điều gì sẽ xảy ra khi tài sản được dùng để tham chiếu cho lãi suất vay vốn toàn cầu lại trở thành loại tài sản rủi ro nhất?”, bà Wendy Edelberg, chuyên gia kinh tế tại Viện Brookings lo ngại.

Theo ông Daco, nếu Mỹ vỡ nợ, một cuộc suy thoái nghiêm trọng hơn so với cuộc suy thoái tài chính toàn cầu 2007-2009 sẽ diễn ra.

Giá trị của trái phiếu kho bạc sẽ giảm khi các nhà đầu tư bán tháo, và có thể giảm vĩnh viễn lượng nắm giữ của họ. Các khoản thanh toán bị ngừng trệ sẽ làm gián đoạn hoạt động vay USD ngắn hạn trị giá hàng nghìn tỷ USD. Dòng vốn này vô cùng quan trọng đối với cách các ngân hàng và doanh nghiệp. 

Các quỹ đầu tư, công ty và ngân hàng đều nắm giữ trái phiếu kho bạc, do đó, nếu giá trị của tài sản này giảm xuống, bảng cân đối kế toán của họ sẽ bị ảnh hưởng. Làn sóng rút tiền ồ ạt tại các ngân hàng thời gian gần đây đều xuất phát từ việc trái phiếu kho bạc bị giảm giá trị. Trong trường hợp Mỹ vỡ nợ, mức giảm có thể còn lớn hơn nhiều. 

Các nhà phân tích dự báo rằng nhiều nhà đầu tư sẽ tháo chạy khỏi các loại tài sản rủi ro. Một báo cáo của Nhà Trắng cho biết, thị trường chứng khoán sẽ giảm mạnh 45% trong những tháng tiếp theo, và tỉ lệ thất nghiệp sẽ tăng 5%. Theo ngân hàng UBS, tình trạng bế tắc kéo dài một tháng sẽ khiến nền kinh tế suy giảm trong một năm liên tiếp.

Năm 2020, chính phủ Mỹ đã bơm hàng nghìn tỷ USD để kích thích nền kinh tế sau khi hơn 20 triệu việc làm bị mất do Covid. Nhưng lần này, Washington sẽ không thể đưa ra hỗ trợ, báo cáo của Nhà Trắng cho biết.

Nguyễn Tuyết (Theo WSJ, Reuters)