Theo ông Hưng, có thể nói pháp luật hiện hành đã có những quy định cụ thể và chi tiết để các đơn vị triển khai đầu tư NOXH.
Theo số liệu Bộ Xây dựng cập nhật đến ngày 19.5, cả nước đã hoàn thành 307 dự án NOXH với quy mô 157.000 căn, tổng diện tích 8 triệu m3 và đang tiếp tục triển khai 418 dự án NOXH, kể cả loại dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư. Trong đó, 100/418 dự án đã được cấp phép và triển khai đầu tư xây dựng.
Ông Hà Quang Hưng, Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), phát biểu tại tọa đàm
Tuy nhiên, ông Hưng cũng thừa nhận, khi theo dõi triển khai luật Nhà ở năm 2014 và các nghị định, thông tư hướng dẫn đầu tư vào NOXH thì có một số nhóm chính sách khiến các doanh nghiệp, người dân gặp khó khăn khi đầu tư, tiếp cận NOXH.
Thứ nhất là việc dành và bố trí quỹ đất để phát triển NOXH. Luật Đầu tư quy định, chủ đầu tư các dự án nhà thương mại, khu đô thị phải dành 20% diện tích đất trong dự án để phát triển NOXH, nhưng đây là quy định khá cứng nhắc. Cụ thể, trong các dự án có suất đầu tư cao, vị trí “đất vàng” hoặc đặc thù như resort, nghỉ dưỡng trên triền núi cao… thì việc bố trí quỹ đất này để phát triển NOXH là không phù hợp; hoặc các dự án chung cư có suất đầu tư siêu cao, 60 – 80 triệu/m2 thì bản thân việc bố trí người thu nhập thấp, chỉ phải chịu tiền vận hành cũng khó khăn cho họ.
Theo con số chúng tôi nắm bắt được, hiện nay chúng ta mới đáp ứng khoảng 35% diện tích quỹ đất yêu cầu về NOXH.
Thứ hai, thủ tục đầu tư, hiện nay pháp luật quy định trình tự làm NOXH không khác gì nhà ở thương mại, thậm chí có bước còn nhiều hơn. Việc này xuất phát từ Nhà nước có chính sách ưu đãi cho NOXH nên khi thiết kế chính sách thì yêu cầu có giải pháp, công cụ quản lý dự án này, dẫn đến trình tự thủ tục đầu tư còn kéo dài.
Tìm giải pháp ‘cởi trói’ cho nhà ở xã hội
Thứ ba là nhóm chính sách xác minh đối tượng, điều kiện được thụ hưởng NOXH. Cụ thể, theo quy định của điều 49 luật Nhà ở thì có 10 đối tượng, tuy nhiên lại không có quy định làm căn cứ để phân biệt điều kiện được thụ hưởng theo từng trường hợp là gì. Hiện nay, NOXH có phương thức mua bán, cho thuê và cho thuê mua. Nhưng dù là phương thức nào, các đối tượng phải đáp ứng các điều kiện: đối tượng, nhà ở, thu nhập, nơi cư trú… dẫn đến xác định các đối tượng này khó khăn, kéo dài.
Thứ tư là chính sách hỗ trợ chủ đầu tư. Dù luật có quy định miễn tiền sử dụng đất, miễn giảm thuế giá trị gia tăng (VAT), thu nhập doanh nghiệp khoảng 50%, được ưu đãi tiếp cận vốn…, nhưng chúng tôi thấy rằng, các chính sách chưa thực chất. Bởi vì, mấu chốt quy định là dù có ưu đãi nhưng chủ đầu tư khi áp dụng ưu đãi thì không được tính vào giá bán, như vậy bản chất là chủ đầu tư không được hưởng, dẫn đến không thu hút được chủ đầu tư.
Cũng theo đại diện Bộ Xây dựng, vấn đề tổ chức triển khai thực hiện các chính sách về NOXH hiện nay vẫn còn vướng mắc, cụ thể về nguồn tài chính bố trí cho phát triển NOXH.
“Theo như chúng tôi nhận được báo cáo cả giai đoạn từ năm 2016 – 2021, chúng ta mới bố trí được nguồn vốn tín dụng 3.163 tỉ đồng trên nhu cầu khoảng 9.000 tỉ đồng cấp cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cấp cho vay đối tượng người mua. Còn đối tượng chủ đầu tư thì đến nay chúng ta chưa bố trí được, gần đây mới có gói 120.000 tỉ đồng để bố trí cho chủ đầu tư”, ông Hưng nói.
