لا تشترِ المعدات، بل اشترِ الحلول، وركز على خدمات البيانات

وأكد المدير نجوين تونغ فونغ أن الطقس غير الطبيعي يفرض متطلبات جديدة على عمليات الخزانات، مما يتطلب التحول الرقمي والبيانات الموحدة وإدارة المخاطر لضمان السلامة في مجرى النهر.

من أجل تنفيذ القرار رقم 57-NQ/TW للمكتب السياسي بشأن الإنجازات في تطوير العلوم والتكنولوجيا والابتكار والتحول الرقمي الوطني، فضلاً عن المحتويات المذكورة في القرار 36-KL/TW للمكتب السياسي والقرار رقم 1595/QD-TTg لرئيس الوزراء بشأن تعزيز التحول الرقمي وتحديث إدارة وتشغيل السدود وخزانات الري وأداء المهام الموكلة من قبل وزارة الزراعة والبيئة ، في فترة ما بعد ظهر يوم 21 نوفمبر، قامت إدارة وتشييد أعمال الري بالتنسيق مع صحيفة الزراعة والبيئة لتنظيم منتدى "التحول الرقمي وتطبيق التكنولوجيا في تشغيل وسلامة السدود والخزانات" في هانوي .

نظمت إدارة أعمال الري والإنشاءات بالتعاون مع صحيفة الزراعة والبيئة منتدى "التحول الرقمي وتطبيق التكنولوجيا في التشغيل وضمان سلامة السدود والخزانات"، عصر يوم 21 نوفمبر.

يهدف المنتدى إلى خلق مساحة للمديرين والخبراء والعلماء والشركات والسلطات المحلية على جميع المستويات لتبادل الخبرات والمشاركة وتوجيه خارطة طريق التحول الرقمي في إدارة سلامة السدود والخزانات مع ثلاثة ركائز استراتيجية: ضمان السلامة المطلقة للأعمال في ظل الظروف الجوية السيئة، والحد بشكل فعال من الفيضانات في المناطق الواقعة في اتجاه مجرى النهر، وتوفير إمدادات مياه فعالة ومتعددة الأغراض.

ترأس قيادات إدارة مشاريع الري والإنشاءات ونائب رئيس تحرير صحيفة الزراعة والبيئة جلسة النقاش في إطار المنتدى.

حضر المنتدى وفود من وحدات تابعة لوزارة الزراعة والبيئة، ومعاهد، ومدارس، ومراكز؛ وممثلون عن الوزارات المركزية، وفروعها، وشركاء دوليين، ونحو 30 وكالة أنباء، وممثلون عن جهات محلية، مثل وزارة الزراعة والبيئة، والإدارة الفرعية للري، ووحدات إدارة الخزانات الكبيرة، واللجان الشعبية للبلديات التي توجد بها سدود وخزانات في المنطقة. وستقدم شركات تكنولوجية، مثل ويذر بلاس، وفرين، وممثلون عن الجمعيات المهنية (الجمعية الفيتنامية للسدود الكبيرة وتنمية موارد المياه، وجمعية الري، وجمعية الري...) تجاربها وتقترح حلولاً.

انعقد في هانوي منتدى "التحول الرقمي وتطبيق التكنولوجيا في التشغيل وضمان سلامة السدود والخزانات" في شكلين حضوريين وعبر الإنترنت، بعد ظهر يوم 21 نوفمبر.

سيشارك الخبراء وصناع السياسات والشركات في العروض التقديمية حول التطبيق العملي للتكنولوجيا وقواعد البيانات في دعم تشغيل أعمال الري؛ ونماذج الإدارة والتشغيل الذكية حسب الحوض؛ وخدمات البيانات والحلول لضمان سلامة الخزان خلال موسم الفيضانات؛ وبناء قاعدة بيانات لتقييم المخاطر السريعة للسدود المتوسطة والصغيرة باستخدام طريقة DRAPT في إطار مشروع سلامة السدود بين فيتنام ونيوزيلندا.

حضر عدد كبير من المندوبين والمتحدثين والمراسلين من وكالات الأنباء البث المباشر لمنتدى "التحول الرقمي وتطبيق التكنولوجيا في التشغيل وضمان سلامة السدود والخزانات" بعد ظهر يوم 21 نوفمبر.

كما سيناقش المنتدى التجارب في عمليات تنظيم الفيضانات والتوصيات لتحسين فعالية التحول الرقمي في ضمان سلامة السدود والخزانات.

كل الملخص أحدث الأقدم

17:30

لا تشترِ المعدات، بل اشترِ الحلول، وركز على خدمات البيانات

في ختام المنتدى، أكد السيد نجوين تونغ فونغ، مدير إدارة وتشييد أعمال الري (وزارة الزراعة والبيئة)، أن حالة الطقس لهذا العام "غير طبيعية وقاسية"، مع سلسلة من العواصف رقم 5 و9 و10 و11 سريعة للغاية، بمسارات مختلفة تمامًا عن المعتاد لسنوات عديدة، مع أمطار غزيرة وأمطار غزيرة متكررة، وسجلت العديد من الأماكن معدلات "تاريخية". حتى دلتا نهر الميكونغ شهدت ظواهر مد وجزر غير عادية.

وألقى السيد نجوين تونغ فونغ، مدير إدارة أعمال الري والبناء (وزارة الزراعة والبيئة)، كلمة ختامية في المنتدى.

في هذا السياق، تواجه مسألة الإدارة والتشغيل الآمن للسدود والخزانات متطلبات جديدة كليًا. ووفقًا للسيد فونغ، يهدف هذا المنتدى إلى تجسيد القرار 57 بشأن التحول الرقمي ومهمة ضمان سلامة السدود والخزانات.

فيما يتعلق بالنتائج، امتثل نظام خزانات الري خلال العامين الماضيين بشكل أساسي لإجراءات التشغيل. وقد لعبت العديد من الخزانات، مثل كام سون، ونوي كوك، وتا تراش، دورًا جيدًا في الحد من الفيضانات. وقد خفضت بعض الخزانات تدفق المياه المتدفقة بنسبة تصل إلى عشرات بالمائة مقارنةً بالتدفق إلى الخزان، مما ساهم بشكل كبير في حماية المناطق الواقعة أسفل النهر.

ومع ذلك، فإن كفاءة التحكم في الفيضانات بشكل عام "لا تزال دون التوقعات"، لا سيما في الخزانات المائية ذات المفيضات الحرة فقط، دون بوابات تنظيمية، أو الخزانات التي لم تخفض مستويات مياهها استباقيًا لاستقبال الفيضانات بسبب انعدام الثقة في التوقعات. وأشار إلى سلسلة من المشاكل الأساسية.

أولاً، تُبنى العديد من إجراءات التشغيل الحالية للخزانات الفردية والمتعددة على سلاسل بيانات تاريخية قديمة، ولا تعكس القيم المتطرفة الجديدة في آخر سنتين أو ثلاث سنوات، حيث قد يتجاوز معدل هطول الأمطار المتوسط ​​الشهري بأربعة إلى ستة أضعاف، وتتجاوز الفيضانات الأرقام القياسية السابقة بكثير. يتطلب هذا مراجعةً لكيفية تحديد تواتر واحتمالية حدوث التصميم، سواءً في التخطيط أو تصميم المشاريع أو بنائها، وتعديل إجراءات التشغيل.

ثانيا، لا تزال العملية الحالية تركز بشكل كبير على "الاستقرار"، بينما في الواقع تتقلب بيانات هطول الأمطار والفيضانات بسرعة كبيرة، مما يتطلب نهجا تشغيليا أكثر مرونة، ولكن لا يزال يعطي الأولوية للسلامة في مجرى النهر وفقا لتوجيهات قادة الحزب والدولة.

فيما يتعلق بالتوجه، أكد السيد فونغ على ضرورة التحول بقوة نحو نهج "إدارة المخاطر وحوكمة المخاطر"، أي الإدارة الموحدة لكل حوض وما بين الأحواض، بدلاً من الاكتفاء بالنظر إلى كل بحيرة أو قطاع صناعي على حدة. ويجب أن تجمع الحلول بين "المعدات" و"البرمجيات": سواءً من حيث تجديد وتطوير الأعمال لتلبية المتطلبات الجديدة، أو تعزيز تطبيق التكنولوجيا والبيانات ونماذج التنبؤ. ويجب تحديد مهام الخزانات بوضوح على أنها متعددة الأغراض: الحد من الفيضانات وضمان سلامة الأعمال، وحماية المناطق الواقعة أسفل النهر، وتوفير المياه اللازمة لحياة الناس وإنتاجهم.

ومن ثم، فمن الضروري دراسة زيادة القدرة على منع الفيضانات في العديد من البحيرات من خلال النظر في الاستخدام المرن للفرق بين مستوى المياه الطبيعي ومستوى الفيضان التصميمي، بدلاً من مجرد "الحفاظ على السلامة" بالطريقة القديمة.

فيما يتعلق بمحتوى التحول الرقمي، خصصت الوزارة رموز تعريف لنحو نصف المشاريع التي يزيد عددها عن 86 ألف مشروع، وتنسق لاستكمال معايير قواعد بيانات القطاع، لا سيما فيما يتعلق بالخزانات. ويتمثل التوجه المستقبلي في بناء قاعدة بيانات مشتركة بتنسيق موحد، تُحدَّث حسب المناطق، وبرنامج دعم قرار مشترك لإدارة الخزانات وتشغيلها.

ستحد الدولة من الاستثمار الواسع النطاق في أجهزة الاستشعار ومحطات القياس وأنظمة SCADA؛ وبدلاً من ذلك، ستقوم "بشراء خدمات" البيانات وخدمات دعم القرار من شركات التكنولوجيا، بروح إضفاء الطابع الاجتماعي على التحول الرقمي: ليس شراء المعدات، بل شراء الحلول.

إلى جانب ذلك، طلب تحسين القدرة على التنبؤ والتحذير، وربط البيانات من أنظمة مثل Vrain، ومقدمي خدمات التنبؤ، ونماذج هطول الأمطار والتدفق، والنماذج الهيدروليكية، والاستفادة منها بفعالية. الهدف هو الانتقال تدريجيًا من "التنبؤ" إلى مستوى "الإخطار الموثوق به بما يكفي" بحيث تتمكن وحدة التشغيل من خفض مستوى مياه الخزان بجرأة لاستقبال الفيضانات، مع تحقيق أقصى استفادة من القدرة على منع الفيضانات مع الحفاظ على السلامة.

فيما يتعلق بالمؤسسات، صرّح السيد فونغ بأن الوزارة تعتزم تقديم تعديلات على قانون الموارد المائية إلى الجمعية الوطنية خلال الفترة 2027-2028، والنظر في تعديل المرسوم 114 واستبداله بعد تلخيص شامل للتطورات الطارئة الأخيرة. وستُدرَس قضايا مثل آليات ضبط منسوب المياه قبل الفيضانات، ومرونة العمليات، وزيادة القدرة على الوقاية من الفيضانات، وتوحيد قواعد البيانات، والبرمجيات المشتركة، وستُدرَج في هذه الوثائق.

وبناء على الآراء التي تمخضت عن المنتدى، ستقوم الإدارة بإعداد خطة محددة لتقديمها إلى قيادة الوزارة في الفترة المقبلة، بهدف أن نتمكن عند الجلوس بعد بضع سنوات من رؤية التقدم المحرز في ضمان سلامة السدود والخزانات وتقليل الأضرار الناجمة عن الكوارث الطبيعية.

17:10

تعيين رمز تعريف لكل مشروع ري

وفقًا للسيد دانج دوي هين، نائب مدير إدارة التحول الرقمي بوزارة الزراعة والبيئة، فإن تطبيق تكنولوجيا المعلومات في العصر الرقمي لا يعني بالضرورة التحول الرقمي، بل يجب أن يعتمد على تكنولوجيا المعلومات. بالنسبة لأعمال الري والسدود، يجب تخصيص رمز تعريف فريد لكل عمل لضمان إدارة دقيقة وشفافة.

السيد دانج دوي هين، نائب مدير إدارة التحول الرقمي (وزارة الزراعة والبيئة).

يجب أن يبدأ التحول الرقمي برقمنة البيانات الحالية، والتأكد من صحتها واكتمالها ودقتها ودقتها واتساقها، وأن تكون مأخوذة مباشرة من المصدر، مع تجنب البيانات غير الصحيحة أو غير الدقيقة. عندما تتوفر بيانات موحدة وكاملة، سيساعد نظام الإدارة على مراقبة السدود وتشغيلها وتنسيقها آنيًا، ودعم التنبؤ بالفيضانات، والحد من الفيضانات في مجرى النهر بفعالية، وتحسين استغلال مياه الري والمياه المنزلية والطاقة الكهرومائية.

يُسهم التحوّل الرقمي أيضًا في تعزيز التنسيق بين المحميات والقطاعات، وتحسين قدرات اتخاذ القرارات القائمة على البيانات، وخفض التكاليف والمخاطر التشغيلية. ووفقًا للسيد هين، من المهم أن تتضافر جهود الجهات الإدارية لتنفيذ المشاريع بشكل متزامن، بما يُمكّن من مواكبة العصر الرقمي في أعمال الري، بما يضمن إدارة ذكية وحديثة، ويلبي متطلبات السلامة والتنمية المستدامة.

17:05

يجب أن تكون هناك إدارة موحدة لقواعد البيانات والمعايير الاقتصادية والتقنية.

صرح الأستاذ المشارك الدكتور هوانغ تاي داي، ممثل جمعية الري الفيتنامية، بأن كفاءة المهندسين والخبراء الفيتناميين لا تقل عن كفاءة الدول المتقدمة. وأضاف أن العديد من مسؤولي الري تلقوا تدريبًا في الخارج، وأتقنوا التقنيات الحديثة، بل ويمكنهم تدريسها لشركاء دوليين. وهذا يؤكد أن فيتنام تمتلك موارد عالية الجودة لإتقان تقنيات الحساب والمحاكاة والتشغيل في مجال موارد المياه والسدود.

الأستاذ المشارك الدكتور هوانج ثاي داي.

أعرب السيد داي عن قلقه المستمر منذ سنوات، وهو أن إدارة الدولة للموارد المائية كانت في السابق موزعة بين جهات عديدة، مما أدى إلى تداخلها وانعدام وحدتها. ويُعدّ دمج نموذج الإدارة الحالي وتوحيده، وخاصةً مع دمج وزارة الزراعة والبيئة، مؤشرًا إيجابيًا للغاية، إذ يُعدّ شرطًا أساسيًا لتوحيد السياسات وقواعد البيانات وأنظمة البنية التحتية للرصد.

وأكد أن التكنولوجيا اليوم متطورة جدًا، ببرمجيات جيدة ومعدات حديثة، إلا أن البيانات لا تزال تُمثل "الأصل الأساسي" ونقطة الضعف. فبيانات الرصد، وخاصة بيانات الشبكة الوطنية للرصد الهيدرولوجي وشبكة محطات شركات الري، لا تزال متناثرة وغير موحدة وغير مترابطة.

إن مشكلة توزيع المحطات، التي تتسم بكثافة في بعض الأماكن وقلة في أخرى، كما أشار ممثل الشركة، تُمثل مشكلة واضحة، لكنها لم تُحل جذريًا. ولاستغلال التكنولوجيا بفعالية، أشار إلى ضرورة حل مشكلة البنية التحتية للبيانات والمراقبة أولًا.

قال الأستاذ المشارك الدكتور هوانغ تاي داي إنه مهما بلغت المعدات أو البرمجيات من تطور، يبقى دور إدارة الدولة هو العامل الحاسم. يجب على الدولة تنسيق وتوحيد إدارة موارد المياه وأنظمة السدود من المستوى المركزي إلى المستوى المحلي؛ ووضع المعايير والإجراءات والمعايير الاقتصادية والتقنية؛ وفي الوقت نفسه، تنظيم تدريب الكوادر القادرة على استخدام التقنيات الجديدة. ولا يقتصر تدريب الكوادر البشرية عالية الجودة على الجهات الإدارية فحسب، بل يشمل أيضًا الشركات التي تستغل أعمال الري ووحدات التشغيل المحلية.

كرّر السيد داي الدروس المستفادة من التضارب التشغيلي بين الطاقة الكهرومائية والري في الفترة السابقة، حين كان القطاعان يعملان بشكل منفصل، ولكل منهما أهدافه الخاصة. وأشار إلى أنه في السياق الجديد، عندما تُوحّد وزارة الزراعة والبيئة إدارة موارد المياه وأعمال الري، من الضروري التنسيق بشكل أوثق مع وزارة الصناعة والتجارة ووزارة البناء لمعالجة القضايا المشتركة بين القطاعات. وقال إنه فقط بوجود جهة تنسيق موحدة، إلى جانب بيانات كاملة وبنية تحتية للرصد المتزامن، ستصبح سياسات التشغيل بين الخزانات عملية.

أعرب الأستاذ المشارك الدكتور هوانغ تاي داي عن تقديره العميق لجلسة النقاش التي جمعت هيئات الإدارة والمحليات والشركات. وأضاف أن مثل هذه المؤتمرات تُسهم في "استكشاف" المشكلة، وفهم الوضع الراهن بشكل أوضح، والأهم من ذلك، أنها تُرسي أسسًا لبحوث مشتركة، وتقترح حلولًا بالتعاون مع الوزارة والحكومة لتحسين العمل الإداري، وضمان سلامة السدود وتشغيل الخزانات في المستقبل.

16:50

اقتراح العديد من برامج التعاون بين فيتنام وهولندا في مجال إدارة السدود

وأشارت السيدة فام مينه أوين، المستشارة السياسية البارزة في سفارة هولندا في فيتنام، إلى أن الغرض من حضور المنتدى هو التعلم واقتراح اتجاهات للتعاون بين فيتنام وهولندا بشأن التكيف مع تغير المناخ في المستقبل.

السيدة فام مينه أوين، مستشارة السياسات العليا في سفارة هولندا في فيتنام.

أكدت السيدة أوين أن الخبراء الهولنديين يتعاونون ويستفيدون من تجربة فيتنام، وهم على استعداد لتبادل المعرفة في مجال تطبيق العلوم والتكنولوجيا، والذكاء الاصطناعي، والبيانات الضخمة، وتنمية الموارد البشرية. وفي الوقت نفسه، هم على استعداد لتنفيذ برامج تربط معاهد البحوث والجامعات الهولندية بفيتنام، وخاصةً في مجال سلامة السدود، بهدف تحسين القدرات المهنية لكلا الجانبين.

وقال ممثل السفارة الهولندية إن التعاون لا يقتصر على نقل التكنولوجيا من هولندا إلى فيتنام فحسب، بل يشمل أيضًا التعلم وتبادل الخبرات الثنائية، مما يخلق أساسًا للتنمية المستدامة لكلا البلدين.

16:40

يجب أن تكون هناك نقطة محورية للتحكم في البيانات وتوحيدها وتوزيعها.

أكد ممثل شركة WATEC أن التشغيل الآمن للسدود في ظل الظروف الجوية القاسية الحالية يعتمد على ثلاثة عوامل أساسية، هي كثافة محطات قياس الأمطار في الحوض، وجودة البيانات المجمعة من المحطات، والقدرة على تجميع وتحليل معلومات البرامج الداعمة. في حال غياب أحد هذه العوامل الثلاثة، لن يكون التشغيل فعالاً، لأن بيانات الإدخال غير الدقيقة ستؤدي إلى فقدان موثوقية نماذج التنبؤ وسيناريوهات التشغيل.

ممثل شركة WATEC.

وبحسب هيئة مياه واتييك، ورغم ارتفاع عدد المحطات، فإن التوزيع غير المتساوي يتسبب في ارتفاع كثافة المحطات في العديد من المناطق، في حين تفتقر مناطق أخرى إلى المعدات، مما يؤدي إلى بيانات لا تعكس بدقة تطورات هطول الأمطار في كل حوض.

وقال ممثل شركة WATEC إن برنامج الشركة قام بتجميع البيانات ومشاركتها مجانًا مع إدارة الري والإدارة العامة للوقاية من الكوارث الطبيعية والسيطرة عليها والإدارة العامة للأرصاد الجوية المائية، لدعم عمليات السدود والوقاية من الكوارث الطبيعية.

مع ذلك، لاستخدام البيانات بفعالية، لا بد من وجود جهة مركزية تتولى التحكم ببيانات المحطات وتوحيدها وتوزيعها. وتبدي شركة WATEC استعدادها للتعاون عندما تستمر الإدارات الفرعية في أداء دور وحدات التركيب، بينما تُقدم الشركة البيانات إلى الجهة المركزية المُعينة من قِبل وزارة الري لإدارة هذه البيانات.

من المهم أن تقدم الإدارة إحداثيات واضحة وخطط تقسيم المناطق الحوضية حتى تتمكن الشركات من ترتيب المحطات المناسبة وتجنب التكرار وضمان المسافة بين المحطات لتحقيق كفاءة المراقبة المثلى.

وأشار أيضًا إلى أن العائق الرئيسي يكمن في خوف العديد من وحدات الري؛ إذ يتعين عليها عند استلام المحطة إجراء صيانة سنوية وفحص دوري، وهي تكلفة غير محددة بوضوح في المعايير. كما تخشى بعض الوحدات من تعطل المعدات واضطرارها لانتظار استبدالها من مصنعين أجانب، مما قد يؤدي إلى تعطل النظام.

وأكد أن موقف WATEC هو دائمًا على استعداد للتعاون وتوفير البيانات الكاملة، ولكن ما هو مطلوب الآن هو إطار مؤسسي موحد لتجنب الاستثمارات المجزأة والمكررة، مع ضمان قدرة الشركات ووكالات الإدارة ومشغلي السدود على استخدام مصدر مشترك للبيانات الدقيقة والمستمرة والموثوقة.

16:30

ترغب شركة باك نينه في الاستثمار في إدارة وتشغيل السدود.

وقال السيد فو با ثانه، نائب مدير شركة استغلال أعمال الري في باك سونغ ثونغ المحدودة، إن تطبيق العلم والتكنولوجيا في إدارة وتشغيل أعمال الري في باك نينه في الآونة الأخيرة حقق نتائج إيجابية، خاصة خلال العواصف المتتالية في عام 2024.

السيد فو با ثانه، نائب مدير شركة استغلال أعمال الري باك سونغ ثونغ المحدودة.

قامت الشركة بتركيب معدات متخصصة، بالإضافة إلى برامج حسابية وأنظمة مراقبة، للمساعدة في رصد الأمطار والفيضانات، ومستويات مياه البحيرات، وتدفقات المياه الداخلة والخارجة، وحالة الإنشاءات، مما يدعم تنظيم التشغيل الفعال ويقلل المخاطر على مجرى نهر ثونغ. وبفضل ذلك، ورغم أن منسوب المياه في نهر ثونغ يتجاوز أحيانًا مستوى الإنذار، إلا أن بحيرات مثل كام سون وخون ثان لا تزال تعمل بأمان.

مع ذلك، لا يزال تطبيق التكنولوجيا يواجه العديد من القيود. فالعديد من أجهزة المراقبة المُركّبة خارج موقع البناء قديمة وغير مستقرة. كما أن الكاميرات تتلف بسهولة أثناء الفيضانات والصواعق. كما أن مقاييس المطر، ومقاييس منسوب المياه، ومقاييس التدفق تفقد إشاراتها أحيانًا بسبب سوء الأحوال الجوية. ونظام البيانات الحالي غير مكتمل ويفتقر إلى الاتصال. وبيانات البرامج مُجزأة وغير علمية، مما يُصعّب استخراجها وتوليفها لأغراض الإدارة.

من الصعوبات الرئيسية الأخرى نقص تمويل الصيانة. فتكاليف تشغيل المعدات المتخصصة، وإصلاح الأعطال، واستبدال المكونات، وإدارة شبكة المراقبة والبرمجيات غير محددة بوضوح، في حين أن الموارد المالية للشركة محدودة. بعض المعدات المتخصصة، وخاصة المستوردة، تتطلب عند تلفها انتظارًا طويلًا لاستبدالها، مما يؤثر على إمكانية المراقبة الفورية. كما تضطر الشركة إلى إدخال البيانات في نظامين: نظام قاعدة بيانات الري (thuyloivietnam.vn) ونظام إدارة الموارد المائية، مما يؤدي إلى تداخل البيانات وإضاعة الوقت.

وأفاد السيد فو با ثانه أنه في الوقت الحالي، هناك 3 خزانات فقط، وهي كام سون، وخون ثان، وسوي نوا، وسد كاو سون، لديها بيانات مدمجة في نظام قاعدة بيانات الصناعة، في حين لم يتم استثمار الخزانات الأخرى في معدات المراقبة المتزامنة.

ترغب الشركة في إضافة معدات إلى البحيرات والسدود الـ 28 المتبقية. كما تعمل الشركة على إعداد تقرير يقترح مشروعًا لتجديد وتطوير إدارة وتشغيل أعمال الري للفترة 2026-2030، والذي سيُرفع إلى وزارة الزراعة والبيئة، واللجنة الشعبية لمقاطعة باك نينه، وإدارة إدارة إنشاءات الري، ووزارة الزراعة والبيئة للنظر فيه.

قال السيد ثانه إن خزانات المياه في منطقة باك نينه الجبلية غالبًا ما تكون معرضة لخطر كبير عندما تتسبب الأمطار الغزيرة في فيضانات أو انهيارات أرضية أو تعطل طرق المرور، مما يؤدي إلى انقطاع عمليات التفتيش والمراقبة. لذلك، ثمة حاجة إلى حل متزامن لتحسين الكفاءة التكنولوجية في الإدارة والتشغيل.

بناءً على ما سبق، يوصي ممثل الشركة وزارة الزراعة والبيئة بالاهتمام بالاستثمار في معدات متخصصة متزامنة للخزانات المتبقية. وفي الوقت نفسه، وضع معايير اقتصادية وفنية لصيانة أنظمة المراقبة والبرمجيات والكاميرات ومعدات الحقل. ودمج البيانات في نظام واحد، مما يُغني عن إدخال البيانات في برامج متعددة. ودعم الشركة في بناء مركز إدارة وتشغيل مركزي، يلبي متطلبات الإدارة الحديثة.

وأكد السيد فو با ثانه أن الشركة ستواصل تطبيق العلم والتكنولوجيا والتحول الرقمي لتحسين كفاءة الإدارة وضمان سلامة السدود والخزانات والسلامة في مجرى النهر وخدمة التنمية الاجتماعية والاقتصادية المحلية.

16:15

كوانج نينه يقترح استكمال معايير الميزانية لتشغيل السد

صرح ممثل شركة ين لاب للري المحدودة أن مقاطعة كوانغ نينه تضم حاليًا ثلاث شركات لإدارة الري، ولكن وفقًا لخطة اللجنة الشعبية للمقاطعة، سيتم دمجها في وحدة واحدة اعتبارًا من ديسمبر، لتتولى إدارة 16 خزانًا، بما في ذلك خزانان كبيران مزودان ببوابات للتحكم في الفيضانات. ثلاثة خزانات كبيرة، هي ين لاب، وكاو فان، وكه جيوا، مزودة حاليًا بمعدات مراقبة آلية، ولكن معظم هذا النظام يعتمد على تقنية قديمة في إطار مشروع WB3 الذي نُفذ خلال الفترة 2008-2009.

ممثل شركة ين لاب للري المحدودة.

صرح ممثل الوحدة بأن نظام سكادا ومعدات المراقبة المُركّبة منذ سنوات عديدة قد تدهورت حالتها، وأن ميزانية الصيانة لا ترقى إلى المعايير الفنية المُخصصة، مما يُؤدي إلى صعوبات في الصيانة والتشغيل. وتزداد الحاجة إلى تحديث المعدات، واستكمال نظام المراقبة الآلي، وبناء قاعدة بيانات تشغيلية، إلحاحًا، لا سيما في ظل تزايد الأحوال الجوية المتطرفة.

فيما يتعلق بالعمليات، قال ممثل الشركة إن كوانغ نينه تتميز بقرب خزاناتها من مصبات الأنهار، مما يُسهّل تنظيمها. وخلال عاصفة ياغي الأخيرة، بادرت خزانات النظام بمنع الفيضانات، مما ضمن سلامة الأعمال والمناطق الواقعة أسفل النهر. وفي إطار مشروع WB3، قامت المقاطعة ببناء نموذج سد ذاتي الكسر (Fuse Plug) للخزانات عالية المخاطر التي قد تؤثر على أكثر من ألف شخص، وذلك لضمان السلامة في الحالات التي لا تستطيع فيها الخزانات الحد من الفيضانات بنفسها وفقًا لعملية التشغيل.

اقترحت الشركة على وزارة الزراعة والبيئة دراسة وإصدار إطار عمل اقتصادي وفني جديد، يفصل ميزانية صيانة نظام الرصد عن البنية التحتية التكنولوجية. ويشكل هذا الأساس لامتلاك شركة إدارة الخزانات موارد كافية لضمان سلامة العمليات، لا سيما مع اقتراب موعد استلام نظام السد بالكامل، وفقًا لأمر اللجنة الشعبية الإقليمية.

16:00

تساو بانج يقترح تحسين اللوائح وزيادة الدعم الفني لسلامة السد

صرح ممثل عن إدارة الزراعة والبيئة في مقاطعة كاو بانغ أن المقاطعة تضم حاليًا 23 خزانًا وسدًا للري، مصنفة وفقًا للوائح، منها 16 خزانًا كبيرًا، وخزانان متوسطان، و5 خزانات صغيرة. تبلغ السعة الإجمالية للنظام بأكمله حوالي 20 مليون متر مكعب، منها أكبر خزان بسعة تقارب 37 مليون متر مكعب. ونظرًا للتضاريس الجبلية، فإن العديد من الخزانات تحتوي على سدود عالية، لذا تُصنف كمشاريع كبيرة تتطلب إدارة صارمة لضمان السلامة.

ممثل إدارة الزراعة والبيئة في كاو بانج.

مع ذلك، لا تزال عملية التنفيذ الفعلية في المنطقة تواجه العديد من القيود. حتى الآن، لم توافق اللجنة الشعبية للمقاطعة على إجراءات تشغيل سوى 13 من أصل 18 بحيرة كبيرة ومتوسطة الحجم. ولا تزال أعمال الرصد محدودة للغاية، إذ لا يوجد في المقاطعة بأكملها حاليًا سوى نقطة أو نقطتين نشطتين للرصد، في حين لم يتم ترتيب أي أعمال في الشبكة الوطنية للأرصاد الجوية والهيدرولوجيا. وقد بُنيت بعض البحيرات قبل عقود من قِبل التعاونيات نفسها، دون وثائق تصميم فنية، مما يُصعّب تقييم السلامة والتشغيل.

خلال العاصفتين الأخيرتين ياغي، رقم 10 ورقم 11، أظهرت بعض الخزانات في المنطقة علامات تدهور، وإن لم تكن خطيرة، إلا أنها لا تزال تُسبب ذعرًا للسكان في المناطق الواقعة أسفل النهر. وتعتقد المقاطعة أن هذا يُنذر بضرورة الاستثمار في السدود وإصلاحها وتعزيز مراقبة سلامتها في ظل تزايد تطرف الطقس.

اقترح ممثل الوزارة أن تُرسي الوزارة والوزارة قريبًا لوائح مفصلة، ​​لا سيما لوائح تمويل أعمال التفتيش والإصلاح والصيانة، لضمان سلامة نظام البناء. كما أوصى كاو بانغ بتطوير البنية التحتية التكنولوجية، لأن معظم أعمال البناء لا تزال تُدار يدويًا؛ وفي الوقت نفسه، يأمل في دعم تطبيق العلوم والتكنولوجيا في الإدارة.

وأعربت المحافظة عن رغبتها في المشاركة في مشاريع سلامة السدود الممولة من البنك الدولي والحصول على أدوات الدعم التشغيلي الحديثة بما يساهم في تحسين كفاءة الاستغلال وضمان سلامة المشاريع في الفترة المقبلة.

15:45

تساعد أنظمة مراقبة الأرصاد الجوية والهيدرولوجية وهطول الأمطار خزان كوا دات على الحد من الفيضانات بشكل فعال.

وبحسب السيد لي با هوان، رئيس قسم إدارة البناء، المسؤول عن فرع كوا دات (مجلس إدارة الاستثمار في الري والبناء 3، وزارة الزراعة والبيئة)، فإن التشغيل العملي لخزان كوا دات أثناء العديد من الفيضانات الكبرى يُظهر أن الدرس الأكثر أهمية هو أن نكون استباقيين ومنضبطين ومبنيين على العلم.

السيد لي با هوان، رئيس قسم إدارة البناء، المسؤول عن فرع كوا دات (مجلس إدارة الاستثمار في الري والبناء 3، وزارة الزراعة والبيئة).

لا تُجدي الاستجابة للعواصف والمنخفضات المدارية نفعًا إلا بالالتزام الصارم بالخطط المعتمدة وتطبيق إجراءات التشغيل بين الخزانات في حوض نهر ما. وعلى وجه الخصوص، يُعدّ التنبؤ الهيدرولوجي والموارد المائية دائمًا "المفتاح" لتحديد القدرة على الحد من الفيضانات بأمان.

ينبغي أن تكون فترة التنبؤ الأمثل حوالي 5 أيام، بدءًا من وقت العاصفة أو المنخفض المداري، مع معلومات كاملة عن إجمالي حجم الفيضان ووقت ذروة الفيضان. في السنوات السابقة، عندما لم تكن هناك تكنولوجيا، كان على المسؤولين إجراء قياسات يدوية في ظل هطول الأمطار والرياح، وتسلق الجبال، وخوض الجداول للوصول إلى المحطات الهيدرولوجية لعدة أشهر، وهو أمر شاق وخطير. كان التنبؤ بالفيضانات في ذلك الوقت يعتمد بشكل أساسي على الخبرة، لذا لم يكن دقيقًا في الوقت المناسب ولم يواكب التطورات الفعلية.

في السنوات الأخيرة، غيّر خزان كوا دات جذريًا أسلوب إدارته. رُكّب نظام آلي لرصد منسوب المياه وهطول الأمطار، ووُضعت برمجيات التنبؤ بالفيضانات ودعم تنظيمها، التي طوّرها معهد موارد المياه الفيتنامي، قيد الاستخدام؛ وتُحدّث التنبؤات الجوية باستمرار من نماذج عالمية مثل المركز الأوروبي للتنبؤات الجوية المتوسطة المدى (ECMWF) والمركز العالمي للتنبؤات الجوية (GFS) ومنصة ICON عبر منصة Windy. بفضل هذا، ازدادت موثوقية التنبؤات، مما ساعد على إدارة الخزان بشكل استباقي وفعال في جميع الحالات.

ومع ذلك، لا تزال وحدات إدارة الإنشاءات تواجه صعوبات في توقيع عقود تأجير البرمجيات وخدمات فحص المعدات، نظرًا لغياب تسعير ومعايير محددة. لذلك، توصي الوحدة وزارة الزراعة والبيئة بإصدار لوائح عاجلة لتذليل هذه العقبات، وفقًا للسيد لي با هوان.

بناءً على توقعات موثوقة، بادر خزان كوا دات بتصريف مياه الفيضانات خلال العديد من العواصف الكبرى. مع العاصفة رقم 3، خفّض الخزان 530 مليون متر مكعب، مما قلل ذروة الفيضان بمقدار 3546 متر مكعب في الثانية. مع العاصفة رقم 5، أدى التصريف الذي سبق العاصفة إلى زيادة سعة تخزين المياه بمقدار 192 مليون متر مكعب إضافية؛ وعندما وصلت العاصفة إلى اليابسة، استمر الخزان في خفض 219 مليون متر مكعب، مما قلل ذروة الفيضان بأكثر من 3000 متر مكعب في الثانية. وبالمثل، قبل العاصفة رقم 10، خفّض الخزان منسوب المياه بشكل استباقي بنحو 4.3 متر، مما أدى إلى زيادة سعة التخزين بمقدار 116 مليون متر مكعب إضافية؛ وعندما وصلت العاصفة، خفض الخزان 145 مليون متر مكعب أخرى، مما قلل ذروة الفيضان بنحو 4000 متر مكعب في الثانية.

خلال العملية، حافظت وحدة الإدارة على تواصل مستمر مع وحدات إدارة الإنشاءات في حوض نهر تشو، وهيئة الأرصاد الجوية المائية، والسلطات المحلية، وقوات الوقاية من الكوارث، لتحديث مستويات المياه، وتدفقات الفيضانات، والفيضانات في مجرى النهر، والمد والجزر. كما أن توفير المعلومات في الوقت المناسب للصحافة يُساعد الناس على الاستجابة بشكل استباقي، مما يضمن سلامة الأرواح والممتلكات.

في الواقع، لا يزال خزان كوا دات يتمتع بسعة كبيرة للوقاية من الفيضانات، وخاصةً من ارتفاع 110 أمتار فأكثر. لذلك، اقترحت اللجنة الثالثة أن تنظر مقاطعة ثانه هوا في السماح بالاستخدام المرن لهذه السعة، التي تعادل 257.2 مليون متر مكعب، لتحسين القدرة على التحكم في الفيضانات وتقليل الأضرار التي تلحق بالمناطق الواقعة أسفل النهر في حالات الفيضانات الشديدة بشكل متزايد.

15:30

الحاجة إلى ابتكار عمليات الخزانات وزيادة التنسيق بين الري والطاقة الكهرومائية

بعد الاستراحة، انتقل المنتدى إلى جلسة نقاش. وصرح السيد نجوين تونغ فونغ، مدير إدارة وتشييد أعمال الري (وزارة الزراعة والبيئة)، بأن الأمطار الغزيرة والفيضانات الأخيرة كشفت عن العديد من القضايا التي تحتاج إلى إعادة تقييم في كلٍّ من التنبؤات والتشغيل بين الخزانات.

السيد نجوين تونغ فونغ، مدير إدارة أعمال الري والبناء (وزارة الزراعة والبيئة).

أثار السيد فونج السؤال الرئيسي: هل ينبغي الحفاظ على مستوى مياه البحيرة عند المستوى الطبيعي وفقًا للعملية الحالية، أم ينبغي خفضه لزيادة قدرة الفيضانات في سياق الطقس المتقلب بشكل متزايد؟

وبحسب قوله، يجب أن يستند قرار منسوب المياه قبل الفيضان إلى أسس علمية، لأنه يرتبط ارتباطًا مباشرًا بسلامة البناء، وسلامة المناطق الواقعة أسفل النهر، وضرورة تخزين المياه للإنتاج. وفي الواقع، تُظهر الفيضانات الأخيرة أن القدرة على الوقاية من الفيضانات لم تعد كما كانت في السابق.

أكد السيد فونغ على أهمية التنبؤ، قائلاً إن العديد من الوحدات لا تزال تعتمد على نماذج التنبؤ الدولية، في حين أوصى العلماء بضرورة وجود نماذج تنبؤ متخصصة لكل حوض خزان. يُعد هذا شرطًا أساسيًا لتحسين دقة التنبؤ في سياق تغير المناخ، الذي يجعل الفيضانات أقل قابلية للتنبؤ، ويتجاوز معايير التصميم القديمة بسهولة.

وفي معرض حديثه عن سعة وتنسيق الخزانات المشتركة، قال إن السعة الإجمالية لأكثر من 7000 خزان ري لا تتجاوز 15.5 مليار متر مكعب، في حين أن العديد من خزانات الطاقة الكهرومائية تتمتع بسعة أكبر بكثير. لذلك، إذا شارك النظام الكهرومائي بفعالية أكبر في مهام الوقاية من الفيضانات، فستزداد فعالية حماية المصب بشكل ملحوظ، لا سيما خلال فترات هطول الأمطار الغزيرة "التاريخية".

Ông Phong nhấn mạnh hồ chứa ngày nay là công trình đa mục tiêu: vừa đảm bảo an toàn công trình, an toàn hạ du, vừa duy trì cấp nước cho sản xuất - sinh hoạt và phục vụ phát điện. Vì vậy, phương thức quản lý - vận hành cũng phải mang tính liên ngành, chứ không thể tiếp cận riêng rẽ theo từng lĩnh vực. Ông dẫn ví dụ vận hành hồ trên sông Cầu có thể tác động đến sông Thương, hay điều tiết trên sông Đà ảnh hưởng đến giao thông và sản xuất ở đồng bằng sông Hồng. Điều này cho thấy cần vận hành theo quy mô toàn hệ thống sông, thay vì giới hạn trong một lưu vực nhỏ.

Bàn về định hướng sắp tới, ông Phong cho rằng ngành thủy lợi phải cập nhật cơ sở dữ liệu mưa - lũ, thông số thiết kế và tiêu chuẩn an toàn đập để phù hợp với các giá trị cực đoan mới của thời tiết. Chuyển đổi số không chỉ dừng ở việc số hóa dữ liệu, mà phải giúp ngành giải quyết các bài toán thực tế: dự báo lũ, tính toán dung tích phòng lũ và hỗ trợ ra quyết định theo thời gian thực. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tiếp thu các đề xuất của địa phương, như kiến nghị của Thái Nguyên về điều chỉnh mực nước dâng bình thường để tăng dung tích phòng lũ.

Ông Phong nhấn mạnh sự phối hợp chặt chẽ giữa thủy lợi và thủy điện, cùng việc ứng dụng công nghệ mới và dữ liệu hiện đại, sẽ là nền tảng để bảo đảm an toàn hạ du và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh khí hậu ngày càng cực đoan.

14:45

Xây dựng cơ sở dữ liệu rủi ro tại các đập vừa và nhỏ bằng phương pháp DRAPT

Tại Diễn đàn, PGS. TS. Hồ Sỹ Tâm, Trưởng Phòng Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế (Trường Đại học Thủy lợi), đã giới thiệu việc xây dựng cơ sở dữ liệu đánh giá nhanh rủi ro đối với các đập vừa và nhỏ bằng phương pháp DRAPT (Dam - Rapid - Assessment - Prioritisation - Tool), nằm trong khuôn khổ Dự án An toàn đập Việt Nam - New Zealand.

PGS. TS. Hồ Sỹ Tâm, Trưởng Phòng Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế (Trường Đại học Thủy lợi).

Hiện Việt Nam có khoảng 7.000 đập, trong đó nhiều đập đã xuống cấp, khả năng điều tiết lũ không còn đáp ứng yêu cầu. Phần lớn các đập này nằm ở thượng nguồn, trong khi hạ du là cộng đồng dân cư hoặc những khu vực đông người sinh sống. Hiểm họa mất an toàn đập xuất phát từ khả năng hư hỏng và mức độ thiệt hại nếu sự cố xảy ra, từ đó hình thành rủi ro an toàn đập.

PGS. TS. Hồ Sỹ Tâm cho biết, Công cụ DRAPT được phát triển nhằm cung cấp phương pháp đánh giá dựa trên chứng cứ thực địa và xác định thứ tự ưu tiên đầu tư sửa chữa, nâng cấp đập ở Việt Nam. DRAPT được xây dựng trong giai đoạn 2017-2018 bởi các chuyên gia an toàn đập và đã được thử nghiệm trên hơn 200 đập trong cả nước.

Công cụ này hỗ trợ đánh giá ban đầu về hiện trạng đập thông qua khảo sát hiện trường, năng lực đập tràn, hậu quả nếu xảy ra sự cố, các dạng hư hỏng tiềm ẩn và mức độ hiểm họa mất an toàn đập. Kết quả đánh giá cho phép cơ quan quản lý đưa ra quyết định hợp lý về việc điều tra chuyên sâu hoặc đầu tư công trình bổ trợ để giảm rủi ro.

DRAPT có thể áp dụng cho số lượng lớn đập trong phạm vi một xã, một công ty khai thác công trình thủy lợi hoặc một tỉnh. Quy trình đánh giá gồm 5 bước:

- Khảo sát đập và ghi nhận toàn bộ hiện trạng cùng các dấu hiệu bất thường.

- Đánh giá sơ bộ tác động hạ du, phạm vi ngập nếu vỡ đập và số dân cư có nguy cơ.

- Ước tính khả năng tràn theo lũ thiết kế.

- Xác định các kiểu sự cố đập có thể phát triển.

- Tổng hợp kết quả để đưa ra mức rủi ro an toàn đập.

Đến nay, DRAPT đã chứng minh hiệu quả khi áp dụng cho gần 150 đập tại Nghệ An và Hà Tĩnh và đang tiếp tục triển khai cho 85 đập ở Quảng Bình, Huế và Đắk Lắk.

Đại diện Trường Đại học Thủy lợi nhấn mạnh sự cần thiết phải chuyển đổi số trong quản lý an toàn hồ đập nói chung và với công cụ DRAPT nói riêng do thực tế số lượng hồ đập lớn, dữ liệu cần cập nhật tối thiểu mỗi năm một lần, danh sách hồ đập ưu tiên phải theo dõi thường xuyên.

Ngoài ra, việc số hóa sẽ giúp rút ngắn thời gian thu thập và xử lý thông tin. Đồng thời tạo thuận lợi cho phân cấp, phân quyền trong công tác đánh giá an toàn đập.

14:30

Thúc đẩy đầu tư hạ tầng truyền dẫn dữ liệu cho hệ thống quan trắc

TS Hà Ngọc Tuấn, Trưởng đại diện Weather Plus tại Việt Nam, giới thiệu hệ thống công cụ hỗ trợ vận hành hồ chứa mà đơn vị ông đã cùng các đối tác xây dựng trong nhiều năm qua.

TS Hà Ngọc Tuấn, Trưởng đại diện Weather Plus tại Việt Nam.

Theo ông, mục tiêu của hệ thống là giúp các đơn vị quản lý hồ chứa ở Việt Nam ra quyết định trong điều kiện mưa lũ cực đoan ngày càng gia tăng, đặc biệt tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ - nơi vừa trải qua chuỗi nhiều cơn bão, áp thấp nhiệt đới trong các tháng 7, 8 năm nay. Tập trung vào lưu vực sông Chu - sông Cả với tổng dung tích các hồ chứa khoảng 1,6 tỷ m³ nước, trong đó có nhiều hồ lớn như Cửa Đạt và một loạt hồ thủy điện vừa và nhỏ, TS Tuấn cho biết bài toán đặt ra là phải vừa bảo đảm an toàn đập, vừa giảm thiểu rủi ro ngập lụt cho hạ du.

Ông cho rằng, cách vận hành truyền thống chỉ dựa vào một điểm khống chế mực nước ở hạ du đã từng hiệu quả trong nhiều thập kỷ, nhưng nay không còn phù hợp khi biến đổi khí hậu làm cho quy luật mưa lũ thay đổi. Xu hướng mới là phải theo dõi đồng thời diễn biến mực nước, lưu lượng về hồ ở thượng lưu, tính toán theo thời gian thực để quyết định mực nước trước lũ tối ưu cho từng hồ.

Trên cơ sở đó, Weather Plus phối hợp xây dựng một hệ thống gồm ba trụ cột: mạng lưới quan trắc mưa chuyên dụng trên lưu vực; các mô hình dự báo mưa và dòng chảy được hiệu chỉnh riêng cho từng khu vực; và phần mềm hỗ trợ vận hành hồ chứa.

Phần mềm này có hai lớp: lớp đơn hồ giúp trực quan hóa dữ liệu, diễn biến mực nước - dòng chảy và kịch bản vận hành cho từng hồ; lớp tích hợp toàn lưu vực cho phép nối các hồ lại với nhau, đưa các thuật toán thủy lực và tối ưu vào tính toán chuỗi vận hành. Trong hệ thống có một “mô-đun tri thức” - nơi chuyên gia trực tiếp tham gia phân tích dữ liệu và đưa ra khuyến nghị, thay vì phó mặc hoàn toàn cho máy tính.

TS Tuấn lấy ví dụ một đợt lũ gần đây trên lưu vực sông Chu. Nhờ mạng lưới quan trắc mưa lắp đặt dày hơn và mô hình dự báo được thiết kế riêng cho khu vực này, nhóm của ông đã đưa ra hai kịch bản lũ về hồ với đỉnh lũ dự kiến khoảng 6.000 m³/s và tổng lượng nước về khoảng 700 triệu m³.

Thực tế sau đó gần như trùng với kịch bản cao, giúp các nhà máy thủy điện và hồ chứa chủ động cắt lũ, tránh để nước dâng vượt ngưỡng an toàn, bảo vệ được cả công trình và vùng hạ du. Hệ thống dự báo được đánh giá đạt tỷ lệ thành công trên 80% với các đợt mưa lớn ở Bắc Trung Bộ trong mùa lũ vừa qua.

Tuy vậy, ông cũng chỉ ra hạn chế lớn là nguy cơ mất tín hiệu truyền dữ liệu khi bão mạnh đổ bộ, khiến hệ thống quan trắc “mù” thông tin trong những thời điểm quan trọng nhất. Từ thực tế đó, TS Tuấn khuyến nghị ngành thủy lợi cần đầu tư hạ tầng truyền dẫn dữ liệu độc lập, ổn định hơn, tương tự cách ngành điện xây dựng hệ thống truyền dẫn riêng.

Ông nhấn mạnh, chỉ khi kết hợp được phương pháp vận hành phù hợp, dữ liệu đủ dày và công cụ tính toán đáng tin cậy, thì các giải pháp số mới thực sự phát huy hiệu quả trong bảo đảm an toàn hồ chứa và giảm thiểu thiệt hại do lũ.

14:15

Học hỏi kinh nghiệm từ hệ thống điều hành thông minh lưu vực sông Trường Giang (Trung Quốc)

Chia sẻ về Mô hình điều hành thông minh hệ thống hồ chứa phục vụ quản lý thiên tai lưu vực sông Trường Giang (Trung Quốc), GS.TS Nguyễn Quốc Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam, nhấn mạnh, đây là hệ thống đã trở thành “xương sống” trong quản lý lưu vực con sông dài nhất châu Á.

GS.TS Nguyễn Quốc Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam, cho rằng có thể học hỏi kinh nghiệm từ hệ thống điều hành thông minh lưu vực sông Trường Giang (Trung Quốc).

Tại đây, thời tiết cực đoan xảy ra nhiều hơn, gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất và đời sống. Càng phát triển kinh tế - xã hội thì rủi ro thiên tai càng gia tăng. Vì thế, Trung Quốc buộc phải kết hợp toàn diện các biện pháp công trình, phi công trình, đặc biệt là điều hành hệ thống hồ chứa.

Lũ lịch sử năm 1954 trên sông Trường Giang với tổng lượng nước lên tới 102,3 tỷ m³ đã để lại những hậu quả sâu rộng. Khi mô phỏng điều tiết bằng Hệ thống hỗ trợ vận hành (DSS), lượng nước lũ dư thừa phải xả xuống có thể giảm còn 35 tỷ m³; nếu tối ưu thêm các dự án thủy lợi, con số đó hạ xuống khoảng 30 tỷ m³. Điều này đồng nghĩa giảm sử dụng vùng trữ lũ, tránh thiệt hại lớn về người và tài sản. Hiện lưu vực đã có 40 hồ chứa lớn với tổng dung tích phòng lũ 57 tỷ m³, tạo nền tảng cho một hệ thống điều tiết quy mô chưa từng có.

DSS giữ vai trò trung tâm trong dự báo lũ và vận hành hồ chứa. Hệ thống mô tả cấu trúc các công trình, mục tiêu điều hành và mối quan hệ giữa chúng, từ đó tạo ra quy trình vận hành nền. Nhờ công nghệ khai thác dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, DSS có khả năng tự động đánh giá tình huống lũ, đưa ra gợi ý điều tiết thời gian thực. Các dịch vụ dựa trên vị trí giúp cảnh báo, hướng dẫn người dân trong vùng bị ảnh hưởng.

Trung tâm giám sát an toàn công trình thủy điện tại Trung Quốc. Ảnh: EVN .

DSS đã trở thành công cụ quan trọng trong điều tiết đa mục tiêu: kiểm soát lũ, cấp nước, thủy điện, giao thông thủy và bảo vệ hệ sinh thái.Kinh nghiệm từ Trường Giang đã giúp Trung Quốc xây dựng “Kế hoạch điều phối chung hàng năm cho nhóm hồ chứa”, được Bộ Thủy lợi phê duyệt cho các năm 2018 và 2019, đồng thời mở rộng mô hình này sang các lưu vực khác.

Tuy vậy, việc phát triển bộ quy tắc điều tiết có thể áp dụng rộng rãi vẫn gặp nhiều thách thức; học máy đang được nghiên cứu để học từ các kịch bản vận hành quá khứ, hỗ trợ ra quyết định trong điều kiện biến động nhanh.

Ông Dũng cho biết, Việt Nam đã quan tâm xây dựng DSS từ nhiều năm trước và thực tế cho thấy công cụ này hỗ trợ hiệu quả trong vận hành hồ chứa, liên hồ chứa và phòng chống thiên tai. Nhưng trước yêu cầu ngày càng lớn về an toàn đập, an toàn hạ du và tối ưu khai thác nước trong bối cảnh cực đoan khí hậu, Việt Nam cần một hệ thống hỗ trợ vận hành thông minh hơn, hiện đại hơn, đủ khả năng đáp ứng những thách thức mới của quản lý tài nguyên nước.

14:00

Tăng cường dữ liệu và công nghệ để vận hành công trình thủy lợi an toàn

Tham luận tại diễn đàn, TS. Nguyễn Văn Mạnh, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ (Viện Quy hoạch Thủy lợi), nhấn mạnh, bối cảnh vận hành ngày càng phức tạp khi cả nước có khoảng 6.800 hồ chứa, nhưng chỉ 300 hồ chiếm tới 80% dung tích điều tiết và mới khoảng 200 hồ có cửa van chủ động. Trong khi đó, mưa lũ cực đoan giai đoạn 2024-2025 tiếp tục đặt ra sức ép lớn, buộc ngành thủy lợi phải cải thiện năng lực dự báo, giám sát và điều hành.

TS. Nguyễn Văn Mạnh, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ (Viện Quy hoạch Thủy lợi), trình bày về hiện trạng ứng dụng công nghệ và cơ sở dữ liệu trong hỗ trợ vận hành công trình thủy lợi.

Viện Quy hoạch Thủy lợi hiện duy trì nhiều cơ sở dữ liệu trọng yếu, gồm hệ thống an toàn đập - hồ chứa, dữ liệu vận hành tưới tiêu với 45.000 công trình được định danh, cùng mạng lưới thông tin từ hệ thống đo mưa Vrain (hơn 2.600 trạm) và dữ liệu KTTV quốc gia. Kho dữ liệu của Viện bao gồm số liệu nguồn nước, mực nước hồ và dòng chảy thượng - hạ lưu, phục vụ cho mô hình tính toán, mô phỏng thủy lực và dự báo ngập lụt.

TS. Mạnh cho biết các nhóm chuyên gia của Viện được tổ chức theo từng lưu vực, trực vận hành lũ hằng ngày hoặc theo yêu cầu. Các mô hình mưa - dòng chảy MIKE NAM, HEC-HMS để tính toán và dự báo lượng nước chảy về hồ sau mỗi đợt mưa, trong khi Mike11, Mike Flood, HEC-ResSim hỗ trợ mô phỏng điều tiết hồ và diễn toán hạ du. Các kết quả này giúp xây dựng bản tin cảnh báo lũ, bản đồ ngập và đề xuất kịch bản vận hành tối ưu cho hàng chục hồ lớn như Cửa Đạt, Ngàn Trươi, Tả Trạch hay hệ thống sông Hồng - Thái Bình.

Tuy nhiên, chất lượng dự báo vẫn phụ thuộc lớn vào dữ liệu mưa và kinh nghiệm của chuyên gia, khiến sai số về đỉnh lũ và thời gian lũ còn xảy ra ở một số trận cụ thể. Các mô hình hiện hành cũng được đánh giá là đã cũ, cần nâng cấp để bắt kịp tốc độ biến đổi khí hậu và yêu cầu vận hành ngày càng khắt khe.

Nhân viên Công ty CP Tư vấn và phát triển kỹ thuật tài nguyên nước (WATEC) đang kiểm tra trạm đo mưa tự động và trạm cảnh báo mưa vượt ngưỡng.

Để khắc phục, TS. Mạnh đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu lớn dùng chung cho toàn ngành theo tiêu chuẩn quốc tế, chuẩn hóa định danh công trình và quy trình chia sẻ dữ liệu từ trung ương đến địa phương. Ngành thủy lợi cần kết nối và chia sẻ dữ liệu đồng bộ với hệ thống khí tượng thủy văn quốc gia, mạng lưới đo mưa tự động Vrain và các nền tảng thời tiết như WeatherPlus. Việc này giúp đảm bảo tất cả đơn vị vận hành đều có cùng một nguồn dữ liệu đầu vào, hạn chế sai số khi tính toán.

Cùng với đó, ngành cần đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích nhanh dữ liệu mưa, dòng chảy và hỗ trợ dự báo. TS. Mạnh nhấn mạnh, yếu tố quyết định vẫn là con người. Đội ngũ chuyên gia phải được duy trì trực vận hành mô hình thường xuyên, kể cả trong thời điểm không có lũ, nhằm liên tục kiểm tra, hiệu chỉnh dữ liệu và đảm bảo hệ thống luôn trong trạng thái sẵn sàng. Chỉ khi đó chất lượng dự báo mới được cải thiện và việc ứng phó với thiên tai mới thực sự chủ động.

13:45

Chuẩn hóa dữ liệu hệ thống hồ chứa để ứng phó với mưa lũ cực đoan

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Phan Tiến An, Trưởng Phòng An toàn hồ đập và hồ chứa nước (Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết công tác quản lý và vận hành đập, hồ chứa đang đứng trước áp lực mới khi mưa lũ cực đoan xảy ra thường xuyên hơn.

Ông Phan Tiến An, Trưởng Phòng An toàn hồ đập và hồ chứa nước (Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Cả nước hiện có hơn 7.300 đập, hồ chứa thủy lợi, giữ vai trò đảm bảo nước tưới, cấp nước sinh hoạt và tạo nguồn cho nhiều ngành kinh tế. Nhờ sự quan tâm của các cấp, mùa mưa lũ 2025 tuy diễn biến dữ dội nhưng không xảy ra sự cố lớn, các hồ lớn vận hành tương đối hợp lý.

Thế nhưng, đằng sau đó là hàng loạt khó khăn kéo dài, đặc biệt ở nhóm hồ vừa và nhỏ do địa phương quản lý. Tỷ lệ thực hiện các yêu cầu bắt buộc về an toàn đập vẫn rất thấp: chỉ 30% hồ có phương án ứng phó khẩn cấp, 9% được kiểm định an toàn và chỉ 19% lắp thiết bị quan trắc. Nhiều hồ chưa có quy trình vận hành hoặc mốc bảo vệ, dẫn đến nguy cơ mất an toàn khi mưa lũ đến bất ngờ.

Thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu dữ liệu kỹ thuật đầy đủ và hệ thống công nghệ đồng bộ. Cơ sở dữ liệu hồ chứa của Bộ được xây dựng từ năm 2016 nhưng mới khoảng 900 hồ có thông số đầy đủ. Hầu hết các địa phương vẫn quản lý thủ công bằng Excel hoặc tài liệu rời rạc; dữ liệu không được cập nhật, không liên thông, khiến việc tổng hợp phục vụ chỉ đạo gặp rất nhiều khó khăn. Hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng còn thiếu và lạc hậu; nhiều hồ thiếu trạm mưa trên toàn lưu vực, số liệu quan trắc không ổn định.

Trong khi đó, mưa lũ những năm gần đây diễn biến trái quy luật, bão xuất hiện dồn dập. Không gian thoát lũ bị thu hẹp bởi đô thị hóa nhanh, hạ tầng tiêu thoát chưa theo kịp. Phối hợp vận hành liên hồ vẫn là “điểm mù” lớn: hồ thủy điện và thủy lợi chia sẻ dữ liệu hạn chế, chưa có cơ chế điều phối thống nhất theo lưu vực. Quy trình vận hành nhiều hồ đã lạc hậu nhưng chưa được cập nhật vì thiếu công cụ, thiếu dữ liệu thời gian thực.

Khả năng tiêu thoát nước và chống ngập của nhiều vùng hạ du đang vượt ngưỡng chịu đựng, trong khi hệ thống cảnh báo ở các hồ nhỏ vẫn chủ yếu thủ công. Hạ tầng công nghệ thông tin không đủ mạnh để xử lý dữ liệu lớn; nguồn lực đầu tư quá hạn chế, mới đáp ứng khoảng 11,8% nhu cầu bảo trì và chủ yếu dùng để sửa chữa công trình, không có kinh phí cho công nghệ.

Cần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong toàn bộ chuỗi quản lý hồ chứa. Ảnh minh họa .

Để giải quyết những bất cập này, ông An cho rằng cần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong toàn bộ chuỗi quản lý hồ chứa. Trước hết là hoàn thiện thể chế, sửa đổi các quy định pháp lý, ban hành tiêu chuẩn chung cho cơ sở dữ liệu, quan trắc và phần mềm vận hành. Cơ sở dữ liệu ngành phải được chuẩn hóa và vận hành theo nguyên tắc dùng chung, cho phép địa phương dùng phần mềm riêng nhưng bắt buộc kết nối qua API chuẩn.

Song song đó, cần đầu tư hoặc thuê dịch vụ quan trắc hiện đại, xây dựng hệ thống cảnh báo tự động, nâng cao năng lực cán bộ trong phân tích dữ liệu và vận hành công nghệ mới. Việc bổ sung định mức kinh tế - kỹ thuật cho đầu tư IoT, phần mềm giám sát, AI và điện toán đám mây sẽ tạo cơ sở để các địa phương lập dự toán và triển khai thống nhất hơn.

Ông An khẳng định, khi dữ liệu được chuẩn hóa, hệ thống quan trắc đầy đủ và công nghệ hỗ trợ ra quyết định được áp dụng rộng rãi, công tác vận hành hồ chứa sẽ an toàn hơn, kịp thời hơn và đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt.

13:30

Hồ chứa giữ vai trò 'lá chắn', bảo đảm nguồn nước và sinh kế cộng đồng

Phát biểu tại Diễn đàn “Chuyển đổi số, khoa học công nghệ trong vận hành đập, hồ chứa nước” chiều 21/11, ông Vũ Minh Việt, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường , cho biết, sự kiện diễn ra trong bối cảnh mưa lũ khốc liệt đang gây thiệt hại nặng nề ở nhiều vùng trên cả nước. Miền Trung, Khánh Hòa và Đắk Lắk tiếp tục đối mặt với ngập lụt nghiêm trọng, trong khi nhiều tỉnh phía Bắc vừa trải qua những trận lụt lịch sử. Thiệt hại về người và tài sản đã lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng.

Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường Vũ Minh Việt nhấn mạnh, mưa lũ cực đoan đặt ra yêu cầu cấp bách về chuyển đổi số trong vận hành hồ chứa.

Theo ông Việt, mưa lớn ở thượng nguồn đang tạo áp lực lớn cho công tác quản lý và vận hành hệ thống đập, hồ chứa, đặt ra hàng loạt câu hỏi về điều tiết lũ chính xác, đảm bảo an toàn công trình và cung cấp thông tin kịp thời, chính thống trong các tình huống khẩn cấp. Ông nhấn mạnh rằng chỉ khi đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ vào vận hành thì các thách thức này mới có thể được giải quyết hiệu quả. “Đây phải được coi là giải pháp đột phá và ưu tiên hàng đầu”,ông nói.

Lãnh đạo Báo Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, các hồ chứa không chỉ là công trình thủy lợi mà còn giữ vai trò “lá chắn” bảo vệ dân cư, đảm bảo an ninh nguồn nước và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nhiều công trình đã xây dựng từ lâu, hệ thống thông tin - dự báo chưa đồng bộ, đòi hỏi ngành thủy lợi phải chuyển mình mạnh mẽ, tận dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ông Việt đánh giá cao ý nghĩa của Diễn đàn trong bối cảnh ngành đang triển khai Nghị quyết 57 về đột phá khoa học - công nghệ và chuyển đổi số; thực hiện Kết luận 36 của Bộ Chính trị về an toàn đập, hồ chứa; cùng Quyết định 1595 của Thủ tướng Chính phủ về hiện đại hóa quản lý vận hành hồ chứa thủy lợi. Các định hướng này được xem là hành lang quan trọng để nâng cao năng lực cảnh báo rủi ro và chủ động ứng phó mưa lũ.

Các hồ chứa không chỉ là công trình thủy lợi mà còn giữ vai trò “lá chắn”. Ảnh minh họa .

Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường nêu 6 mục tiêu chính của Diễn đàn: thống nhất nhận thức về tính cấp thiết của chuyển đổi số trước mưa lũ cực đoan; chia sẻ kinh nghiệm công nghệ trong và ngoài nước; đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp lý và tiêu chuẩn kỹ thuật; xây dựng lộ trình phù hợp cho từng nhóm hồ chứa; thúc đẩy phối hợp liên ngành và xã hội hóa dữ liệu khí tượng thủy văn; và đảm bảo cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho người dân trong tình huống nguy hiểm, tránh gây hoang mang.

Ông Việt cũng đề nghị các chuyên gia, cơ quan quản lý và doanh nghiệp công nghệ tập trung thảo luận sâu vào thực trạng ứng dụng công nghệ, khả năng nhân rộng mô hình vận hành thông minh, khó khăn trong huy động nguồn lực và những đề xuất thiết thực để xây dựng hệ sinh thái chuyển đổi số đồng bộ cho ngành thủy lợi.

المصدر: https://nongnghiepmoitruong.vn/chuyen-doi-so-ung-dung-cong-nghe-trong-van-hanh-bao-dam-an-toan-ho-dap-d785638.html