Các chuyên gia đều đồng thuận rằng cần phát triển kịp thời cơ chế và chính sách đồng bộ, đặc thù để thực hiện các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện khí và điện gió ngoài khơi, theo Quy hoạch điện VIII.
Tại cuộc họp ngày 25/12 tại trụ sở Bộ Công Thương về việc thảo luận Dự thảo Chiến lược sản xuất Hydrogen và triển khai các dự án điện khí, điện gió ngoài khơi theo Quy hoạch điện VIII, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) đã thông tin rằng thực tế triển khai dự án điện khí (bao gồm các giai đoạn như chọn nhà đầu tư, lập và phê duyệt FS, thương lượng hợp đồng mua bán điện, sắp xếp vốn và thực hiện hợp đồng EPC) mất khoảng 7-8 năm. Đối với dự án điện gió ngoài khơi, thời gian thực hiện được ước lượng là từ 6-8 năm kể từ giai đoạn khảo sát.
Do đó, việc triển khai các dự án điện khí và điện gió ngoài khơi để đảm bảo tiến độ đưa vào vận hành trước năm 2030 đặt ra một thách thức không nhỏ, đòi hỏi sự quan tâm của các cấp có thẩm quyền cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị có liên quan. Điều này vừa đóng góp vào việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện mục tiêu trung hoà carbon vào năm 2050, như cam kết tại Hội nghị COP 26 của Việt Nam.
Tổng giám đốc Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS) Phạm Văn Phong nhấn mạnh sự thiếu hụt về chính sách tài chính và các cơ chế quan trọng như chưa xác định được cơ chế chuyển đổi giá khí sang giá điện, gây khó khăn trong việc xác định khả năng thu hồi vốn và quản lý lượng LNG cần nhập khẩu.
Ông Phong cho biết đến thời điểm hiện tại, Việt Nam chỉ có một kho chứa và cảng nhập LNG duy nhất tại Thị Vải, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, của PV GAS đã hoàn thành và sẵn sàng cung cấp LNG tái tạo cho các hộ tiêu thụ trong khu vực Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng các kho cảng khác, đặc biệt là trong các dự án nhiệt điện LNG, đang gặp nhiều khó khăn và vướng mắc, bao gồm cả vấn đề về điều kiện kỹ thuật và các quy định liên quan. Do đó, hạ tầng nhập khẩu LNG hiện đang thiếu hụt nghiêm trọng, đặt ra thách thức đối với việc đảm bảo mục tiêu trong Quy hoạch điện VIII.
Ông Phong cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc xem xét và kết nối hạ tầng nhập khẩu LNG với các nhà máy điện để tối ưu hóa nguồn lực và tăng hiệu quả đầu tư, đồng thời giảm lãng phí tài nguyên cảng biển của Việt Nam.
Tổng Giám đốc PV GAS – Phạm Văn Phong báo cáo tại cuộc họp. Ảnh: PV Gas
Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) Lê Mạnh Hùng cũng chỉ ra rằng các lĩnh vực liên quan đến Quy hoạch điện VIII đang gặp rủi ro cao với thiếu hụt các cơ chế và chính sách cần thiết, đặc biệt là đối với điện khí và điện gió ngoài khơi. Tổng giám đốc PVN yêu cầu sự tham gia chủ động của các cấp có thẩm quyền, đồng thời đề xuất sớm sửa Luật Điện lực để đảm bảo giá điện được tính đúng và đủ.
PGS.TS Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc phê duyệt Chiến lược sản xuất hydrogen là cần thiết, và cần tăng cường công tác truyền thông để nâng cao hiểu biết của xã hội về lĩnh vực này, đặc biệt là đối với các quyết định của lãnh đạo có thẩm quyền để đẩy nhanh tiến độ. Ông Thiên cũng đề xuất thực hiện nhanh chóng các cam kết quốc tế trong bối cảnh cấp bách, và yêu cầu cách tiếp cận chính sách và thái độ làm việc phải thay đổi.
Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam Nguyễn Tiến Thỏa chia sẻ quan điểm tương tự, đặt nặng vào việc điều chỉnh cơ chế mua bán điện để đảm bảo EVN không gặp khó khăn tài chính. Ông nhấn mạnh rằng áp dụng cơ chế mua điện giá cao, bán giá thấp hiện tại sẽ gây thất thục đối với mục tiêu và kế hoạch của Quy hoạch điện VIII và Ngành. Ông đề xuất sớm sửa đổi Luật Điện lực để đảm bảo giá điện được tính đúng và đủ, và nêu rõ vấn đề nút thắt tài chính, đặc biệt đối với điện khí và điện gió, bao gồm chính sách giảm thuế và phí để giảm chi phí. Ông Thỏa cảnh báo về nguy cơ EVN gặp lỗ và phá sản, hoặc nhà nước cần phải bù đắp chênh lệch giá, nếu không có biện pháp giảm thuế và phí.
Các chuyên gia và lãnh đạo cấp cao đồng thuận với ý kiến rằng việc sửa đổi và bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời đề xuất cơ chế và chính sách đặc thù là cần thiết để giải quyết các vấn đề phức tạp trong triển khai các dự án năng lượng, đồng thời cần có sự đồng thuận và hỗ trợ từ cộng đồng doanh nghiệp và các bộ, ban, ngành có liên quan.
Chỉ đạo tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã khẳng định rằng điện khí và điện gió ngoài khơi đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Ông nhấn mạnh chiến lược phát triển Hydrogen là hướng đi chính trị và chiến lược quan trọng, cung cấp cơ sở cho việc xây dựng cơ chế chính sách mạnh mẽ và khả thi để thúc đẩy sản xuất hydrogen tại Việt Nam, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi năng lượng và phát triển kinh tế. Bộ trưởng nhấn mạnh rằng nguyên liệu hydrogen không chỉ phục vụ mục tiêu sản xuất điện “sạch” trong tương lai mà còn hỗ trợ trực tiếp nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau, bao gồm cả giao thông.
Để giải quyết các thách thức, Bộ trưởng đã chỉ đạo thành lập tổ công tác và nhóm công tác để tập trung giải quyết các vướng mắc, với sự tham gia của các chuyên gia và đại diện của các cơ quan quản lý liên quan. Ông cũng nhấn mạnh cần có báo cáo và kiến nghị cấp thẩm quyền để xem xét và ban hành những chủ trương cụ thể và thiết thực./.
Mai Hương
