Đề thi mới, dạy và học cũng phải mới

THÚC ĐẨY HỌC SINH GIẢI QUYẾT CÁC BÀI TOÁN THỰC TẾ

Thạc sĩ Trần Văn Toàn, nguyên tổ trưởng tổ toán Trường THPT Marie Curie (Q.3, TP.HCM), so sánh đề thi tốt nghiệp THPT Chương trình GDPT 2006 với đề minh họa của kỳ thi tốt nghiệp theo chương trình mới.

Theo thạc sĩ Toàn, trước đây đề thi được đánh giá hoàn toàn bằng trắc nghiệm 4 lựa chọn theo 4 mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao. Còn đề thi minh họa mà Bộ GD-ĐT công bố mới đây được cấu trúc theo 3 dạng thức trắc nghiệm, mỗi dạng thức hướng đến 3 mức độ đánh giá năng lực của thí sinh (TS) gồm nhận biết, thông hiểu và vận dụng.

Hầu hết các giáo viên (GV) khẳng định với cách đổi mới thông qua đề minh họa lần này thì phương pháp dạy và học cũng như cách thức kiểm tra đánh giá trong nhà trường chắc chắn phải có bước thay đổi kịp thời. Ông Trần Văn Toàn cho biết nếu trước đây, quan điểm dạy học là định hướng nội dung và mức độ kiến thức cần đạt thì nay chúng ta phải chú trọng đến phát triển năng lực của từng học sinh (HS). Nó được cụ thể hóa qua những cách thúc đẩy HS giải quyết các bài toán mà thực tế đề ra. Song song đó là cách thức kiểm tra đánh giá cũng phải thay đổi theo cấu trúc 3 dạng thức trắc nghiệm để hướng tới đánh giá năng lực của HS.

Riêng đối với lứa HS lớp 11 năm nay, nguyên tổ trưởng tổ toán Trường THPT Marie Curie lưu ý: “Các em tập trung vào nghiên cứu nội dung các định nghĩa, định lý, tính chất và ghi chú lại những điều có thể dẫn đến sự ngộ nhận một tính chất hoặc dẫn đến sai lầm trong kết quả”.

Ngoài ra, HS cần biết vận dụng các kiến thức tổng quát để giải quyết các bài toán thực tế.

Tương tự, thạc sĩ Phạm Lê Thanh, Trường THPT Nguyễn Hiền (Q.11, TP.HCM) nói nhiều dạng thức mới trong cách xây dựng đề thi đòi hỏi việc dạy và học phải thay đổi. HS phải nắm chắc và hiểu sâu kiến thức nền tảng mới có thể giải quyết được các câu hỏi. Không còn việc HS chăm chăm vào giải bài tập, giải đề mà kiến thức lý thuyết nền tảng môn học bị bỏ rơi vì thực tế nội dung đề thi rất rộng. Việc phát triển câu hỏi và hình thức xây dựng cấu trúc đề cũng đa dạng và phân hóa hơn .

“GV cũng không còn kiểu dạy đoán đề, “gà” đề mà phải bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình để dạy, phát triển chương trình và xây dựng câu hỏi cũng từ yêu cầu cần đạt của chương trình để kiểm tra HS. Không còn những bài toán, bài tập phi thực tế, không có giá trị đo lường năng lực HS như trước”, thạc sĩ Thanh nhấn mạnh.

TẬP TRUNG RÈN KỸ NĂNG THAY VÌ THUỘC LÒNG

Thạc sĩ Nguyễn Viết Đăng Du, tổ trưởng tổ lịch sử Trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3, TP.HCM ), cho rằng GV cần chủ động trong giảng dạy. Sách giáo khoa (SGK) không còn là pháp lệnh nên GV cần bám theo tiêu chí cần đạt của các nội dung để giảng dạy. Các hình thức đánh giá HS cũng phải thay đổi theo hướng đánh giá đa dạng năng lực chứ không phải kiểm tra kỹ năng ghi nhớ kiến thức.

HS nên chủ động tìm hiểu kiến thức qua nhiều kênh ngoài những kiến thức do GV cung cấp trong trường học. Sự chủ động trong học tập góp phần giúp các em nâng cao kỹ năng và vận dụng kiến thức.

Qua đề minh họa môn ngữ văn vừa qua cho thấy định hướng về đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 thể hiện rõ sự đổi mới, hạn chế tối đa việc học tủ, học theo văn mẫu. Vì thế, ông Đỗ Đức Anh, Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1, TP.HCM), cho rằng GV cần cho HS hiểu và nắm vững các kiến thức ngữ văn theo đặc trưng thể loại mà chương trình yêu cầu. Tập trung bám sát vào yêu cầu cần đạt của từng thể loại và dạng bài trong SGK. Rèn cho học trò kỹ năng thay vì nhồi nhét kiến thức, thể hiện khả năng tư duy phân tích, phản biện, sáng tạo hơn là học thuộc lòng.

Từ cấu trúc đề minh họa, GV Đức Anh chỉ ra phần nghị luận xã hội chiếm 40% số điểm bài làm nên HS cần trang bị cho mình những hiểu biết xã hội bằng cách quan sát cuộc sống, lắng nghe thời sự, quan tâm đến các vấn đề của đời sống tinh thần của chính mình và những người xung quanh cùng với việc nắm vững các bước viết bài nghị luận xã hội. GV cần tăng cường bài tập thực hành với các văn bản ngoài SGK để HS tìm hiểu, nhận biết.

GV Trần Thị Hồng Nhung, Trường quốc tế Á Châu (TP.HCM), cho biết đề thi tốt nghiệp tiếng Anh theo chương trình mới có sự thay đổi và khác biệt rất lớn so với các năm trước. Có thể thấy rõ nhất ở việc không còn các dạng hội thoại, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, sửa lỗi sai, câu đồng nghĩa, kết hợp câu và giảm số lượng câu trắc nghiệm đơn lẻ. Thay vào đó có nhiều cách hỏi mới đặc biệt là sự xuất hiện của nhiều đoạn văn ngắn và có giá trị thực tiễn hơn. “Để làm tốt, HS cần kết hợp rất nhiều kỹ năng, bên cạnh từ vựng và ngữ pháp, như tư duy logic và vận dụng thực tiễn”, bà Nhung nhấn mạnh.

Theo bà Nhung, đề thi tiếng Anh từ năm 2025 đánh giá rất chính xác năng lực thực sự của HS, kết hợp của nhiều kỹ năng hơn nên GV và HS cần có sự điều chỉnh trong việc dạy – học và ôn tập ngay từ bây giờ.

Cụ thể, HS cần được làm quen với các dạng văn bản thường gặp trong đời sống và gắn liền với thực tiễn cuộc sống như các bài quảng cáo, thông báo, thư từ… Để làm tốt phần sắp xếp, bên cạnh lượng từ vựng cần để hiểu, kỹ năng tư duy logic cực kỳ quan trọng.