Dự án Watchkeeper của Anh tốn gần 2 tỷ USD phát triển, nhưng bị coi là “thảm họa” do phi cơ hoàn thiện không thể bay trong thời tiết xấu.
“Dự án Watchkeeper là thảm họa không thể khắc phục, bị chậm tiến độ nhiều năm và đã lỗi thời ngay khi được bàn giao”, nghị sĩ Mark Francois, cựu bộ trưởng quốc phòng Anh, nói với tờ Times hôm 1/4.
Phát biểu được đưa ra sau khi Ủy ban Quốc phòng Hạ viện Anh mở cuộc điều tra về quá trình mua sắm trang bị quân sự, trong đó chỉ ra rằng Bộ Quốc phòng Anh đã mắc hàng loạt sai lầm trong dự án phát triển máy bay không người lái (UAV) Watchkeeper trị giá 1,76 tỷ USD.
Dự án Watchkeeper khởi động từ năm 2000, được phát triển dựa trên mẫu Hermes 450 do tập đoàn Elbit Systems của Israel chế tạo.
UAV Watchkeeper thực hiện chuyến bay thử đầu tiên ở Anh hồi năm 2010. Ảnh: BQP Anh
Chris Lincoln-Jones, cựu thiếu tá lục quân, được Bộ Quốc phòng Anh cử đến Israel để chứng kiến dòng Hermes 450 hoạt động trong thực tế và đánh giá hiệu quả tác chiến của chúng. Lincoln-Jones mô tả Hermes 450 là “UAV tốt nhất thế giới”, với khả năng hoạt động liên tục 17 giờ ở độ cao hơn 5.000 m, rất khó bị đối phương phát hiện.
Kết quả nghiên cứu của cựu thiếu tá Anh đã thúc đẩy quá trình phát triển dòng Watchkeeper. Mẫu phi cơ này thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên năm 2010 và đạt khả năng sẵn sàng làm nhiệm vụ vào năm 2018, chậm tiến độ hơn 5 năm.
Tổng cộng 54 máy bay đã được bàn giao cho lục quân Anh với mức giá trung bình 6 triệu USD mỗi chiếc. Tính đến năm 2023, đây là một trong những dự án UAV lớn và tốn kém nhất trong lịch sử quân đội Anh. Tuy nhiên, hàng loạt vấn đề đã xảy đến với Watchkeeper.
Lục quân Anh đặt ra hơn 2.000 yêu cầu kỹ thuật bổ sung, buộc nhà sản xuất điều chỉnh đáng kể thiết kế và khiến máy bay nặng hơn nhiều so với nguyên bản. Đây dường như là lý do khiến hàng loạt máy bay bị rơi trong quá trình thử nghiệm và vận hành.
Những chiếc Watchkeeper cũng không thể vận hành khi trời xấu, chỉ được cất cánh trong một số điều kiện thời tiết nhất định. Điều này khiến phi đội UAV Anh hiện bị giới hạn trong nhiệm vụ huấn luyện và diễn tập, không được triển khai cho hoạt động tác chiến thực tế.
Sai lầm từ dự án Watchkeeper đã thúc đẩy quân đội Anh thay đổi quy trình mua sắm. Các quan chức quốc phòng giờ đây yêu cầu tập trung nhiều hơn vào các hệ thống vũ khí giá rẻ và ít phức tạp, có thể triển khai tác chiến từ trước khi dự án phát triển hoàn tất.
Bộ Quốc phòng Anh không bình luận về thông tin do nghị sĩ Francois đưa ra. Tuy nhiên, cơ quan này khẳng định Watchkeeper là UAV hiện đại đã tích lũy hơn 4.000 giờ bay, cung cấp nhiều thông tin quan trọng cho binh sĩ Anh tại thực địa và từng triển khai đến nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Afghanistan.
Vũ Anh (Theo Times)
