Tác động của đại dịch Covid-19 đã đẩy ngành du lịch cả nước nói chung và ngành du lịch TP Móng Cái nói riêng rơi vào giai đoạn khủng hoảng chưa từng có tiền lệ. Hoạt động du lịch cầm chừng, kinh tế du lịch gần như “chạm đáy” tăng trưởng, nhiều doanh nghiệp du lịch đứng trước nguy cơ phá sản. Đại dịch đã khiến ngành du lịch dường như bị “đóng băng”. Thế nhưng, với năng lực nội tại, “mầm xanh” của sự tăng trưởng vẫn âm thầm chờ cơ hội để vươn mình khỏi “lớp băng” suy thoái. Bằng nhiều giải pháp, nhất là ngay sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát, TP Móng Cái đã tích cực tái khởi động các kế hoạch nhằm đưa du lịch phục hồi và phát triển trong tình hình mới. Những chỉ số phát triển nổi bật là minh chứng rõ nét cho thấy TP Móng Cái đã và đang đi đúng hướng, quyết tâm đưa ngành du lịch khởi sắc trở lại trong hành trình đầy khó khăn, thách thức.
“Chạm đáy” tăng trưởng trong bão Covid-19
Trước khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, dấu ấn phát triển của ngành du lịch Móng Cái đạt được rất đậm nét. Trong 5 năm (2015-2020), tổng lượng khách đến Móng Cái đạt gần 13,5 triệu lượt, tăng bình quân 31%/năm, tăng 241,1% so với giai đoạn 2010-2015. Trong đó, khách du lịch xuất nhập cảnh qua cửa khẩu đạt khoảng 11,9 triệu lượt, tăng 286,2% so với giai đoạn 2010-2015; khách lưu trú 1,6 triệu lượt, tăng 82,2% so với giai đoạn 2010-2015. Tổng thu ngân sách từ dịch vụ du lịch đạt 709 tỷ đồng, tăng bình quân 27%/năm. Du khách đến với Móng Cái hàng năm dao động vào khoảng 2,5 triệu lượt người.
Riêng năm 2019, tổng khách du lịch đến thành phố đạt 3.013.383 lượt người, tăng 14% so với năm 2018. Trong đó, khách lưu trú đạt 323.558 người, tăng 14%, khách XNC qua Cửa khẩu quốc tế Móng Cái đạt 2.689.825 lượt người, tăng 13%; nộp NSNN về dịch vụ du lịch đạt 150 tỷ đồng, tăng 2% so với năm 2018. Thu phí XNC du lịch đạt 223 tỷ đồng.
Đang trên đà tiệm cận thành ngành kinh tế mũi nhọn, “cơn bão” Covid-19 mang sức công phá khổng lồ đã kéo du lịch cả nước nói chung và du lịch Móng Cái nói riêng “chạm đáy”, nhiều thời điểm hoạt động du lịch Móng Cái hoàn toàn “đóng băng”. Dịch Covid-19 đã chấm dứt chuỗi tăng trưởng bứt phá bình quân 31%/năm của ngành du lịch Móng Cái. Năm 2020, đại dịch đã “lấy đi” hết lượng khách quốc tế tới Việt Nam do cặp cửa khẩu quốc tế Móng Cái – Đông Hưng tạm dừng hoạt động, lượng khách nội địa giảm sâu so với năm 2019. Tổng khách du lịch đến Móng Cái năm 2020 đạt 258.035 lượt người, giảm 91%, trong đó khách lưu trú đạt 106.976 lượt, người giảm 67%; Tổng nộp NSNN về dịch vụ du lịch đạt 42 tỷ đồng, giảm 85%.
Sau 4 lần “đóng-mở” tương ứng với 4 đợt bùng phát mạnh của dịch bệnh, hoạt động kinh doanh du lịch Móng Cái đã gần như tê liệt, các doanh nghiệp du lịch đứng trước nguy cơ cạn kiệt nguồn lực. Móng Cái có tới 132 doanh nghiệp giải thể, dừng hoạt động chỉ trong 9 tháng, bằng 338% so với năm 2019. Khó khăn đã len lỏi vào từng ngóc ngách của mỗi số phận người làm du lịch, từ doanh nghiệp tới những cửa hàng, người bán hàng rong cho du khách.
Để ứng phó với dịch bệnh, nhiều sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch buộc phải giảm tần suất, quy mô hoặc tạm dừng và dừng tổ chức; nhiều thời điểm, các khu, điểm du lịch phải đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng… Điều này càng làm lượng khách du lịch giảm sâu, khách quốc tế hầu như không có.
Những con số này mới chỉ là phần nổi của “tảng băng chìm” khó khăn chưa từng có mà ngành du lịch Móng Cái đã phải trải qua. Đa số công ty, doanh nghiệp trong ngành du lịch và lữ hành buộc phải cắt giảm tối đa nhân sự để duy trì bộ khung, cầm cự chờ ngày du lịch được phục hồi. Nhiều lao động trong ngành du lịch phải chuyển nghề chưa biết khi nào mới có thể quay lại nghề cũ.
Nỗ lực “phá băng”, thích ứng linh hoạt
Mặc dù có thời điểm hoạt động du lịch gần như “tê liệt” như vậy; các phương án, kịch bản phát triển du lịch gần như bị vô hiệu hóa bởi diễn biến phức tạp, khó lường của dịch bệnh. Tuy nhiên, cùng với nỗ lực của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trong công tác phòng, chống dịch nhằm khôi phục kinh tế, ngành du lịch Móng Cái đã có sự nỗ lực rất lớn để duy trì một số hoạt động du lịch.
Một tín hiệu vui cho hoạt động du lịch và lữ hành khi ngày 11/10/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 128/NQ-CP về Quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” nhằm thực hiện mục tiêu kép bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của người dân song song với khôi phục và phát triển kinh tế – xã hội, đưa cả nước chuyển sang trạng thái bình thường mới, sớm nhất có thể phấn đấu trong năm 2021. Điều kiện cần để mở cửa lại du lịch đã có. Nhưng để du lịch “lách khe cửa hẹp” phục hồi an toàn và thông suốt đòi hỏi phải có sự liên kết chặt chẽ, phối hợp nhịp nhàng hơn nữa giữa các cấp từ quản lý tới doanh nghiệp và cần cả ý thức phòng dịch của mỗi du khách.
Ngay khi dịch Covid-19 có dấu hiệu được kiểm soát, ngành Du lịch Móng Cái đã nỗ lực “phá băng”, sẵn sàng tâm thế để tái khởi động, với quyết tâm nhanh chóng bắt nhịp, kích hoạt lại các hoạt động du lịch nội địa nhằm phục hồi du lịch mạnh mẽ, tạo đà quan trọng cho phát triển du lịch địa phương những năm tiếp theo.
Đồng chí Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Thu Hương đã từng khẳng định, yếu tố an toàn là điều kiện tiên quyết để tái khởi động ngành du lịch. Để bảo đảm an toàn khi tái khởi động du lịch, không có cách nào khác là phải đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 cho người dân.
Phương châm này cho thấy TP Móng Cái đã có những tính toán rất kỹ lưỡng, bảo đảm cho việc mở cửa du lịch từng bước và đặt an toàn của người dân và người lao động trong ngành du lịch lên hàng đầu. Với mục tiêu “an toàn đến đâu mở cửa đến đó, mở cửa phải an toàn và vừa làm vừa hoàn thiện, phù hợp với thực tiễn”, TP Móng Cái đã chủ động lên kế hoạch triển khai các giải pháp kích cầu và phục hồi hoạt động du lịch vào những tháng cuối năm 2021. Thành phố xác định từng bước phục hồi ngành du lịch theo hướng thích ứng an toàn với dịch Covid-19. Trong đó, thị trường du lịch nội địa giữ vai trò chủ lực trong giai đoạn đầu phục hồi; tập trung xây dựng nguồn nhân lực an toàn, điểm đến an toàn và dịch vụ du lịch an toàn; chủ động kết nối các địa phương trên địa bàn Thành phố để phát triển tuyến, điểm an toàn liên vùng.
Điểm nhấn cho nỗ lực “phá băng” để du lịch Móng Cái thích ứng linh hoạt là Thành phố đã xây dựng và triển khai hiệu quả Đề án phát triển du lịch thành phố đến 2025, định hướng đến năm 2030; tập trung xây dựng sản phẩm mới và làm mới sản phẩm du lịch đã có; chủ động tháo gỡ khó khăn trong hoạt động du lịch, với việc mạnh dạn triển khai thí điểm mở cửa các hoạt động phụ trợ du lịch từ ngày 16/2/2022; tập trung triển khai công tác bảo tồn, phát huy, nâng cao giá trị các di sản văn hóa hướng tới phát triển sản phẩm du lịch bền vững; hướng các hoạt động kinh doanh dịch vụ, du lịch gắn với công tác phòng, chống dịch Covid-19 đảm bảo chỉ đạo của các cấp; công tác truyền thông, quảng bá kích cầu du lịch được tập trung bằng nhiều hình thức hiệu quả. Thành phố đã tổ chức thành công, an toàn trên 50 sự kiện, hoạt động du lịch, văn hóa, giải thể thao (vượt chỉ tiêu Tỉnh giao là 40 sự kiện) gắn với bảo đảm mục tiêu “Du khách an toàn, hành trình an toàn và điểm đến an toàn” góp phần lan tỏa thương hiệu Móng Cái – Thành phố du lịch xanh, thông minh, thân thiện và an toàn, con người Móng Cái văn minh, thân thiện, mến khách, cơ sở kinh doanh thân thiện, tiện lợi và tin cậy…
Ngay sau khi cao tốc Vân Đồn – Móng Cái được đưa vào khai thác; cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam) – Đông Hưng (Trung Quốc) được khôi phục hoạt động, đã tạo cú hích, luồng gió mới cho du lịch tại thành phố vùng biên Móng Cái. Đón vận hội mới này, TP Móng Cái đã chủ động nâng cấp, làm mới các sản phẩm du lịch; đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá điểm đến; chú trọng nghiên cứu, xây dựng các sản phẩm du lịch khác biệt và nâng cao chất lượng dịch vụ.
Kết quả năm 2022, khách du lịch đến Móng Cái đạt 1.082.718, tăng 886% (bằng 180% kế hoạch Tỉnh giao), nộp NSNN về dịch vụ du lịch đạt 54,16 tỷ đồng, tăng 27%. Đây là những tín hiệu khởi sắc lớn cho ngành du lịch Móng Cái đang từng bước phục hồi mạnh mẽ sau thời gian dài chịu tác động của đại dịch Covid-19.
Đồng chí Hồ Quang Huy, Chủ tịch UBND TP Móng Cái, cho biết: “Năm 2022 là một năm lạc quan và đầy hy vọng của ngành du lịch Móng Cái. Với điểm đến an toàn, cùng sức hấp dẫn từ những sản phẩm du lịch mới, ưu đãi, chất lượng, du lịch Móng Cái sẽ bứt phá trở lại, phát huy vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn, phù hợp cơ cấu kinh tế lấy thương mại – du lịch làm trọng tâm. Để chuẩn bị sẵn sàng cho chuỗi sự kiện đóng góp vào sự phục hồi của ngành du lịch, dịch vụ của tỉnh, Móng Cái đã đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thu hút mạnh mẽ nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng KT-XH, nhất là về hạ tầng giao thông, hạ tầng dịch vụ, du lịch, văn hóa, chỉnh trang, nâng cấp đô thị. TP Móng Cái kiên định mục tiêu và linh hoạt, sáng tạo các giải pháp, kêu gọi sự chung tay, đồng hành của mọi thành phần kinh tế, nhằm phục hồi, phát triển các sản phẩm du lịch, chuẩn bị tốt nhất các điều kiện để chào đón Năm Du lịch quốc gia 2022, sẵn sàng tâm thế để mở cửa hoàn toàn du lịch, dịch vụ. Đồng thời, kiên định giữ vững “Vùng xanh an toàn” trong khu vực cửa khẩu để thúc đẩy hoạt động thương mại, XNK.”
Có thể nói, để biến thách thức thành cơ hội cho du lịch phục hồi và tăng tốc là nhiệm vụ không hề dễ dàng. Song, với việc sở hữu nhiều lợi thế là nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên, nhân văn và cơ sở vật chất du lịch ngày càng hoàn thiện; thì sự nỗ lực khống chế dịch bệnh để thích ứng an toàn gắn với khôi phục, phát triển kinh tế – xã hội của Thành phố, sẽ là động lực căn bản để từng bước “phá băng” và giúp ngành du lịch phát triển trong bối cảnh bình thường mới.
