Kẻo tro bay mất – nhìn từ cuộc sống phim ảnh đến đời thực

Cái nhìn nhân văn về con người

Mở đầu cuốn sách, tác giả nói về tình người. Con người ở đây đau xót, nhưng cũng ôm lấy tình thương mạnh mẽ và tha thiết dành cho tha nhân và cuộc đời này. Đó là âm hưởng xuyên suốt cuốn sách, dù là trong những đoản văn ngắn ngủi khúc chiết về đời sống, những câu chuyện ngồn ngộn tư liệu về phim ảnh, những tự thuật riêng tư, những chiêm nghiệm về thế sự, hay những lời bình cho các tác phẩm nghệ thuật.

Qua trang văn Việt Linh, ta thấy cuộc sống không trôi qua, mà lắng đọng. Từng khoảnh khắc, từng góc nhỏ cuộc đời đều được cô lưu tâm, khắc ghi và soi rọi. Chiếc áo cũng cất lên tiếng nói, rằng: Trong mỗi thứ kỳ cục đều cất chứa một câu chuyện. Tiếng gọi đánh động cho lũ chuột chạy trốn nhắc nhở về lương tâm. Chiếc xe đạp thể dục bị hỏng khuyên nhủ ta chậm lại trước khi nổi quạu và nghi oan người khác. Những bông confetti khơi gợi hoài niệm về ám ảnh nợ nần. Cuộn chỉ mỏng dần đem đến niềm vui được “lẳng lặng xoay, lẳng lặng mòn hao sau những vòng quay nhỏ cho đời”.

Đặc biệt, đạo diễn Việt Linh rất xót xa trước những cảnh đời bất hạnh, nhất là số phận người phụ nữ và người phải xa quê kiếm sống. “Kẻo tro bay mất” là những mẩu chuyện, trong đó có câu chuyện cô gái lấy chồng Hàn Quốc đi xa để mẹ có tiền sửa nhà… Lại còn người phụ nữ làm nghề dọn rác nhà thương với nhiều đồng nghiệp nhập cư, quần quật kiếm nhiều tiền để nuôi giấc mơ cho con học bác sĩ và xây nhà thương ở quê hương, bị cười viển vông nhưng kệ, vì “viển vông để có cớ sống”. Tác giả nâng niu những mảnh đời đó, để họ hiện ra trong trang sách một cách hiền hòa mà khó thể phai nhòa.

Xuyên suốt những tâm sự trải dài qua mọi sự việc cá nhân và xã hội, ta thấy Việt Linh đang vạch mở chính trái tim mình, khuyến dụ người đọc cùng “xông vào” cuộc đời này: Dám nhìn nhận, dám phản biện, trở thành công dân có trách nhiệm và sống sao cho tử tế.

“Kẻo tro bay mất” như lời nhắc nhở lúc thì nhỏ nhẹ, có khi mang tiếng vang to như tiếng chuông báo động, hối thúc sự chú ý, hay khẩn thiết đòi thay đổi.

Từ phim và nghệ thuật để biết sống tử tế giữa đời

Một phần lớn của tác phẩm này là những trang bình luận, cảm nhận về các tác phẩm điện ảnh, nghệ thuật và những con người đứng sau các tác phẩm đó.

Đó là những bộ phim và con người của Hãng phim Giải Phóng, như đạo diễn Hồng Sến với phim “Đường ra phía trước”. Bộ phim “Người ở trần” gây ấn tượng cho Việt Linh từ câu chuyện người đàn ông trung niên làm nghề lặn mướn trên sông Hậu Giang, với một bên chân bị tật. Anh không thích mặc áo, vì “sống mình ên, tối ngày ngâm nước, mặc chỉ tốn công”. Chị cảm động trước con người lao động kiếm sống lương thiện đó, và nhận thấy “tấm lưng trần của anh là chiếc áo, thanh lành hơn mọi sơn thếp phù hoa”.

Những tựa phim nước ngoài được Việt Linh lựa chọn giới thiệu cũng khiến ta day dứt khó quên, hòa chung cảm xúc của nữ đạo diễn. Đó là những thước phim của đạo diễn phim tài liệu người Campuchia, Rithy Panh.

Bộ phim “Un heros” khiến người xem nghiêng chao giữa bênh vực và ngờ vực khi mô tả một xã hội khao khát những câu chuyện “người tốt việc tốt” nên thi nhau tạo dựng nên câu chuyện đó. Rất, rất nhiều những bộ phim đặc sắc và giá trị như thế được Việt Linh giới thiệu trong tập sách này.

Ngoài ra, Việt Linh còn bày tỏ cảm nhận của cô về những tác phẩm nghệ thuật khác, như nhiếp ảnh, như bài múa “Hạn hán và cơn mưa” của nữ nghệ sĩ Ea Sola, như triển lãm In Situ Art. Những tác phẩm này đều góp phần cho cô và cho chúng ta một cái nhìn khác về cuộc sống, khám phá lịch sử và văn hóa, rút ra những giá trị đẹp đẽ và vĩnh cửu để mang theo trong cuộc đời mình.

Việt Linh can đảm với nghiệp đạo diễn và cả với nghiệp viết, để rồi chắt chiu và chia sẻ kinh nghiệm đông tây, như người nông dân chắt chiu mùa màng và chia sẻ những trái chín ngon.

“Kẻo tro bay mất” truyền cảm hứng, truyền nhiệt huyết cho ta hấp thụ, để rồi thấm thía rằng có làm gì, cũng phải cháy hết mình.